گنبد سلطانیه

تصاویر دیدنی از گنبد سلطانیه زنجان

تاریخ انتشار : 4 بهمن 1394کد مطلب : 25928زمان مطالعه : 5 دقیقه
گنبد سلطانیه مقبرهٔ اُلجایتو یکی از آثار مهم معماری ایران به شمار می رود که در استان زنجان قرار دارد.

تاریخچه گنبد سلطانیه زنجان

در ادامه تصاویری از گنبد سلطانیه زنجان را به همراه تاریخچه این آثار معماری اسلامی ایرانی را مشاهده میکنید.

گنبد سلطانیه مقبرهٔ اُلجایتو است که در 1302 تا 1312 میلادی در شهر سلطانیه (پایتخت ایلخانیان) ساخته شد و از آثار مهم معماری ایرانی و اسلامی از شیوه معماری آذری به شمار می رود. گنبد سلطانیه در فهرست آثار میراث جهانی به ثبت رسیده است.

گنبد دارای ارتفاع 48٫5 و قطر دهانه 25٫5 می باشد که در سال 703 (ه. ق) به دستور الجایتو (سلطان محمد خدابنده) جهت انتقال جسد علی ابن ابیطالب امام اول شیعیان از نجف به سلطانیه ساخته شد. این بنا در مدت 10 سال توسط 3000 نفر کارگر ساخته شد.

مقبرهٔ اُلجایتو

 نمایی از گنبد سلطانیه

تزیینات و نحوهٔ ساخت این مقبره در واقع نقطهٔ عطفی در معماری آن دوران بوده به این شکل که سبکی جدید را در معماری به وجود آورده که ازمعماری سلجوقی منفک شده است.

این بنا شامل 8 ایوان و 8 مناره است که گفته می شود از 8 در بهشت (ابواب البر یا درهای نیکی) الگو گرفته است. شامل دو دوره تزئینات می باشد دور اول تزئینات آجر وکاشی بوده است که به واسطه آجر و کاشی آیاتی از قرآن کریم کتاب آسمانی مسلمانان و ذکر نام خداوند و اسامی پیامبر اسلام و امام اول شیعیان و نام پادشاه نوشته شده است اما بعد از مدتی به دلیلی نامعلوم پادشاه (سلطان محمد خدابنده) دستور پوشانیدن تزئینات کاشی با اندود گچ را می دهد که مانند تزئینات کاشی به واسطه نقاشی روی گچ آیاتی از قرآن کریم کتاب آسمانی مسلمانان و ذکر نام خداوند و اسامی پیامبر اسلام و امام اول شیعیان و نام پادشاه نوشته شده است.

گنبد سلطانیه

گنبد سلطانیه شامل سه بخش اصلی ورودی، تربت خانه و سردابه است.

پادشاه الجایتو پس از نومید شدن از انتقال جسد علی، از خاک نجف و کربلا به سلطانیه انتقال داد و در ساخت قسمتی از گنبد استفاده کرد که به تربتخانه مشهور است. پادشاه وصیت کرده بود که در سردابه دفن شود. الجایتو 2 سال بعد از اتمام ساخت گنبد در سن 34 سالگی بر اثر بیماری درگذشت

سردابه محل دفن پادشاه است اما عده ای از مورخان اینگونه نوشته اند که پادشاه در محلی غیر از سردابه دفن شده است.

گفته می شود در ساخت گنبد بزرگ شهر فلورانس از این گنبد الگوبرداری شده است. بنای این گنبد که بعد از گنبدهای سانتاماریا دلفیوره و ایاصوفیه سومین گنبد بزرگ دنیاست.

گنبد سلطانیه

 گنبد سلطانیه در سال 1283

گنبد سلطانیه، در شهر سلطانیه در استان زنجان قرار دراد و یکی از شاهکارهای معماری دوره اسلامی است.

این گنبد در حد فاصل سال های 704 تا 712 قمری، به دستور اولجایتو پادشاه مغول، معروف به سلطان محمد خدابنده و با تولیت و نظارت خواجه رشیدالدین فضل الله همدانی ساخته شده است.

معماری زیبای گنبد سلطانیه

سلطانیه، زمانی پایتخت و مسکن شهریاران ایران بوده و امروزه نیز آرامگاه سلطان محمد خدابنده است.

گنبد مشهور سلطانیه که در مسیر تهران - زنجان از دور به رنگ نیلگون در پهنه دشت فراخ سلطانیه دیده می شود، گنبدی عظیم و یک پوشش است که از بی نظیرترین گنبدهای یک پوشش زیبا به شمار می آید.

گنبد سلطانیه از نظر حجم، سبک معماری، رابطه فضاها، تناسبات موجود در اجزای مختلف، ایستایی و مقاومت بنا، و زیبایی شناسی و تزیینات، نمونه¬ای منحصر به فرد و نقطه تحولی در معماری اسلامی به شمار می آید.

در بسیاری از متون تاریخی و سفرنامه ها، به عظمت این بنای باشکوه اشاره شده و بسیاری از شرق شناسان و باستان شناسان غربی نیز اهمیت فوق العاده آن را مورد تأکید قرار داده اند.

بدنه اصلی گنبد و تمام ساختمان آن با آجر ساخته شده و گنبد با روکش کاشی های فیروزه ای و لاجوردی و به شیوه معرق کاری تزیین شده است.

در قسمت جنوبی گنبد، آثار ساختمان مسجدی که محراب آن دارای حاشیه گچبری است، دیده می شود. با ملاحظه دقیق این بنای عظیم، به نظر می رسد که علاوه بر محل آرامگاه اصلی که شامل ساختمان مرکزی گنبد است و به نام تربت خانه شهرت دارد، بنای معظم و عالی دیگری جنب آرامگاه بوده است.

عکسهای معماری گنبد سلطانیه

کاشی های طلایی رنگ و منقش و هشت گوش تربت خانه و ازاره های آن از لحاظ هنر کاشی پزی فوق العاده ممتاز و کم نظیر است.

پلان بنا در رقوم همکف و طبقه اول با فضاهای اطراف مرتبط با گنبد، نزدیک به مستطیل و ادامه مجموعه در طبقه دوم و سوم دارای پلان هشت ضلعی است. این بنا از سه فضای گنبدخانه، تربتخانه و سردابه تشکیل شده است

تصاویر گنبد سلطانیه

این گنبد نخستین گنبد دو جداره در جهان است که نمی توان نمونه ای قدیمی تر از آن در جهان یافت. ضخامت گنبد 160 سانتی متر و فضای خالی بین دو پوسته 60 سانتی متر است.

سیستم دو جداره بودن گنبد در ارتباط با مسایل ایستایی قابل بررسی است. به طوری که به لحاظ بالا بودن مقاومت بنا در لنگرهای خمشی و برشی، آن را توخالی و بنا را در مقابل زلزله آسیب ناپذیر کرده است.

در فضای گنبدخانه، 8 جرز سنگین با عرض 78/6 متر قرار دارد که وزن 1600 تنی گنبد را به شالوده ها منتقل می کنند. سطح مقطع هر کدام از این جرزها حداقل 50 متر مربع و بار وارده بر آن 200 تن محاسبه شده است.

عکسهای معماری گنبد سلطانیه

در زوایای اضلاع 8 ضلعی در طبقه سوم (پشت بام) گنبدخانه، هشت مناره تعبیه شده است. وجود این مناره ها، یکی از عناصری است که در حل مسایل استاتیکی نقش موثری داشته و نیروهای فشاری این عناصر، نیروهای رانشی گنبد را خنثی کرده و آنها را به جرز و پی منتقل می کنند.

دومین فضای آرامگاه اولجایتو، فضای تربتخانه است که به شکل مستطیل با طول ضلع 60/17 متر و عرض 8/7 متر و با ارتفاع 16 متر، محراب مجموعه را در جرز جنوبی در خود جای داده است.

سردابه سومین فضای آرامگاه است که ورودی آن در ایوان جنوبی تربتخانه قرار دارد. در وسط آن محل قبر و در طرفین آن دو فضای کوچک وجود دارد.

معماری گنبد سلطانیه

این بنای 1600 تنی در 700 سال گذشته تنها 2 تا 8 سانتی متر نشست داشته است. در حالی که ضخامت پی بنا فقط نیم متر است و تنها در قسمت شمالی بنا به 5/1 متر می رسد.

گنبد سلطانیه از نظر تزیینات، بسیار غنی بوده و در آن تزیینات مختلف گچ بری، کاشی کاری، کتیبه نویسی، تزیینات رنگ و نقاشی، تزیینات سنگی و چوبی، در نهایت دقت و زیبایی اجرا شده است.

تزیینات گچ بری در سقف ایوان های 24 گانه طبقه دوم بنا، از زیباترین نمونه های گچ بری در بناهای اسلامی به شمار می آید.

گنبد سلطانیه

در این آرامگاه، برای نخستین بار در تاریخ معماری اسلامی، در سطح پیچیده و مفصل از هنر کاشی کاری استفاده شده است. البته تزیینات در این بنا دو لایه بوده و درباره این پدیده فرضیات گوناگونی ارائه شده است.

در رابطه با کاربرد بنا به عنوان ساعت آفتابی باید گفت که نوری که از سوراخ اصلی گنبد می تابد، نشان دهنده زمان ظهر، نوری که از پنجره های بزرگ می تابد نشان دهنده ساعت و نور پنجره های کوچک نشان دهنده حدود دقیقه است.

گنبد و شهر سلطانیه در سال 2005 میلادی در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.

تصاویر دیدنی از گنبد سلطانیه زنجان

4.521
این مطلب مفید بود ؟192
منبع : نمناک - /ک
برچسب : شهر زنجان
وبگردی