ریه چیست و انواع بیماریهای مربوط به آن کدام است؟

یکی از مهم ترین اندام های دستگاه تنفسی در انسان ها ریه است. از وظایف ریه این است که جداسازی اکسیژن از هوا و انتقال آن به دستگاه گردش خون را انجام می دهد و خون را وارد بافت ها خواهد کرد و گاز دی اکسیدکربن را از ریه ها خارج خواهد کرد. جایگاه ریه ها در قفسه سینه می باشد و بسیار بزرگ هستند و فضای زیادی را اشغال خواهند کرد. هر فردی دارای دو ریه است و ریه چپ کوچک تر است ریه سمت راست است.

شکل ظاهری ریه ها مشابه اسفنج می باشد. ریه ها در قفسه سینه قرار دارند و آنقدر بزرگ هستند که بیشتر فضای سینه را گرفته اند. هر انسان دو ریه دارد و ریه سمت چپ کمی کوچکتر از ریه سمت راست است.

ریه ها شگفت انگیز هستند و به شما کمک می کند تا نفس بکشید، حرف بزنید ، آواز بخوانید، گریه کنید. ریه ها حتی با مغز همکاری می کنند و وقتی کیلومترها می دوید مقدار هوای بیشتر با سرعت بیشتر وارد بدن و سپس خارج می شود. ریه با سیستم تنفسی کار می کنند، هوای تازه را وارد بدن و هوای کثیف را از بدن خارج می کند.

همانطور که گفتیم ریه ها در قفسه سینه قرار دارند و بیشتر فضای سینه را گرفته اند و ریه سمت چپ کمی کوچکتر از ریه سمت راست است زیرا سمت چپ، جایگاه قلب است.

قفسه سینه که از 12 دنده تشکیل شده است و این دنده ها به ستون فقرات پشت کمر و دور ریه ها به هم متصل شده اند ، از ریه ها محافظت می کنند در زیر ریه ، دیا فراگم که ماهیچه گنبدی شکل است قرار دارد و کمک می کند تا عمل دم و بازدم انجام شود.

ریه ها از بیرون شبیه اسفنج صورتی رنگ هستند. در انتهای نای دو لوله بزرگ به نام لوله نای اصلی وجود دارد که یکی به سمت چپ و یکی به سمت راست متصل است؛ هر شاخه اصلی نایژه شاخه هایی به درون لوله ها دارد که این شاخه ها کوچک و کوچکتر می شوند، به کوچکترین لوله نایچه گفته می شود. در هر ریه حدود 30 هزار نایچه در هر ریه وجود دارد و هر نایچه به اندازه مو می باشد.

آلوئولی یا حبابچه محل مخصوصی در انتهای نایچه ها هستند که کیسه های بسیار نازک به طور فشرده در آن وجود دارد. در ریه 600 میلیون آلوئولولی وجود دارد. آلوئولوس نام هر آلوئولو می باشد و سوراخهایی مثل رگهای کوچک خونی که به آن مویرگ می گویند دارد. این مویرگها بسیار ریز هستند.

ریه نقش اساسی در سلامتی انسان دارد و انسان بدون ریه نمی تواند زندگی کند. برای صحبت کردن نیز نیاز به ریه ها داریم. نای در بالای حنجره وجود دارد ، به حنجره جعبه صدا گفته می شود. تارهای صوتی در امتداد حنجره برای تولید صدا باز و بسته می شوند. زمان خارج شدن هوا از ریه ها ، از طریق نای و حنجره به تارهای صوتی برخورد می کند. اگر تارهای صوتی بسته باشند هوا میان آنها عبور می کند تارهای صوتی می لرزند و صدا تولید می شود. میزان بلندی صدا به مقدار هوایی که از ریه ها خارج می شود بستگی دارد.

در صورت بروز هرگونه مشکل در ریه ها ، بیماری هایی ایجاد خواهند شد که در این قسمت از سلامت نمناک به معرفی برخی از آن ها خواهیم پرداخت.

آسبستوس یک بیماری ریوی مزمن است که به دلیل تنفس پنبه های کوهی به وجود می آید. این پنبه ها در برابر گرما مقاوم هستند و برای عایق سازی استفاده می شود. اگر مدت زمان طولانی در معرض این پنبه ها نفس بکشید ، به تنگی نفس دچار خواهید شد.

این بیماری زخم هایی در ریه ایجاد می کند و اکسیژن رسانی را سخت خواهند کرد. افراد باید محیط اطراف خود را عاری از این دانه های پنبه کنند و سیگار را ترک کنند.

آسم یک بیماری مزمن است که ریه شما را حساس کرده و تنفس را سخت می کند. آسم درمان ندارد اما می توان فرد را در این زمان زنده نگه داشت.

ریه در این حالت پر از مخاط شده و ورم می کند و جریان هوا را باریک می کند و هوا به خوبی جریان پیدا نخواهد کرد. ریه ها فشرده می شوند و کوچک و تنگ می گردند و تنفس کشیدن سخت خواهد شد.

جریان هوا در ابتلا به این بیماری آسیب می بیند. در واقع پرزهای روی ریه آسیب می بینند و گرد و غبار و مخاط را به خود جذب می کنند. در این بیماری مسیر هوا پهن شده و کش می آید و جرم ها و آلودگی ها در آن تجمع می کنند که ممکن است عاملی برای عفونت شوند. این بیماری درمان ندارد اما با سالم زندگی کردن بهبود خواهد یافت.

عفونت های موجود در هوا، مسدودیت راه هوا و تنفس ، کیست های فیبرومی ، بیماری های مربوط به پرز ریه عاملی برای این بیماری هستند.

مشکلات مختلف موجب فشار خون بالا در رگ های ریوی می شود. فشارخون بالای رگ های ریوی سبب تنگی نفس و درد قفسه سینه خواهد شد.

برونشیت به معنای ورم جریان هوا می باشد که معمولاً به مری متصل می گردد و مشکلات را ایجاد می کند. کیسه ریه در این حالت می تواند اکسیژن کافی را جذب کند و در نتیجه التهاب به وجود می آید.

این التهاب در دیواره جریان هوا رخ می دهد و چسبندگی ایجاد می کند و سپس جریان هوا در حالت شدید مسدود می گردد و باعث سرفه خواهد شد.

برونشیت حاد که فرد را برای مدتی بیمار کرده و بعد از دو الی سه ماه بهبودی دارد.

برونشیت مزمن که هیچگاه از بین نمی رود و همیشه سرفه ها در سه ماه از سال با فرد همراه می باشد.

سرفه مزمن بر اثر سرماخوردگی ، آلرژی و آنفولانزا طبیعی است اما اوقات سرفه هدف خاصی دارد و می خواهد که تنگی های موجود در ریه را از بین ببرد.

سرفه کمک می کند تا مخاط از جریان هوا جدا شوند. مخاط اضافه بر اثر سرماخوردگی ، سیگار، مشکلات سینوسی یا گرفتگی بینی و عفونت ها به وجود می آید.

گاهی اوقات سرفه به ریه ها مربوط نمی شود و گاهی اوقات به علت مشکلات قلبی، سوزش معده و مصرف بعضی از داروها و یا تحریک کننده های گلو می باشد. سرفه های خونی یا مخاط غلیظ طبیعی نیستند.

اگر سرفه ها شما را خسته کردند و باعث دل درد یا کمر درد یا درد در قفسه سینه شدند ، حتماً باید با پزشک خود صحبت کنید.

این بیماری دو نوع را پوشش می دهد. بیماری مزمن انسدادی روده در طول زمان بدتر می شود و قابل درمان نیست اما می توان آن را مدیریت کرد. این بیماری دو نوع اصلی دارد که در چنین شرایطی ریه ها در قسمت کیسه ریه دچار مشکل می شوند و کیسه ها شبیه به بالن کش می آیند.

برونشیت های مزمن زیر دسته این بیماری محسوب می شوند که ورم و قرمزی را ایجاد می کنند. علل این بیماری سیگار کشیدن ، اختلالات ژنتیکی ، آلودگی هوا ، عفونت های ریوی پرتکرار ، آسم شدید و یا آسم همراه با سیگار کشیدن است.

سرماخوردگی معمولاً یک اختلال تنفسی به وجود می آورد. بسیاری از ویروس های مختلف عاملی برای سرماخوردگی هستند. بالغ بر 100 ویروس سرماخوردگی در هوا وجود دارد . این ویروس ها شیوع دارند و به راحتی منتقل می شوند و گلو و بینی را درگیر می کنند.

اگر فرد سرفه کرده و عطسه کند ، می تواند با استفاده از اسپری جریان هوا را باز کند.

ویروس سرماخوردگی در کل سال وجود دارد اما در ماه زمستانی بیشتر است و علت آن هم این است که ما زمان بیشتری در داخل منزل سپری می کنیم و در نتیجه بیشتر در معرض جرم ها و آلودگی ها می باشیم.

خروسک یک عفونت ویروسی است که عامل التهاب گلو و تارهای صوتی می باشد. خروسک معمولاً در کودکان زیر 5 سال رایج تر است و جریان هوای آن ها را کوچک تر می کند و در نتیجه آن ها مستعد ورم می شوند. علائم خروسک سرفه هایی با صدای بلند و خش دار می باشد که معمولاً شب ها تشدید پیدا می کند.

فیبروز سیستیک یک بیماری ژنتیکی محسوب می گردد که معمولاً افراد جوان را درگیر می کند. این بیماری اساساً روی ریه ها و سیستم گوارشی افراد تأثیر می گذارد و یک نوع مخاط چسبنده و ضخیم غیر معمول را در این قسمت ها ایجاد می کند که باعث مسدودیت ریه ها می شود و تنفس را سخت می کند و در نتیجه احتمال عفونت وجود دارد که زندگی فرد را تهدید می کند. فیبروز سیستیک همچنین روی لوزالمعده نیز تأثیر می گذارد و تولید آنزیم های گوارشی را مسدود می کند و باعث می شود که مواد مغذی به بدن جذب نشوند.

سندروم هانتاویروس معمولاً بسیار نادر است اما یک بیماری جدی برای ریه ها محسوب می شود که می تواند به قسمت های دیگر بدن پخش شود. افرادی که معمولاً در محیط های آلوده قرار می گیرند ، بیشتر در مواد سمی می باشند. مثلا افرادی که در گاراژ کار می کنند ، بیشتر مستعد این بیماری هستند اما نکته مهم این است که این بیماری از فردی به فرد دیگر منتقل نمی شود.

آنفولانزا یک بیماری با شیوع بالا می باشد که بر اثر ویروس آنفولانزا رخ می دهد. ویروس آنفولانزا عفونت هایی را در بینی و گلو ایجاد می کنند. این افراد نمی توانند به راحتی نفس بکشند و چند هفته باید استراحت کنند تا کاملاً خوب شوند.

معمولاً واکسن آنفولانزا هر ساله تزریق می شود تا از این بیماری سخت جلوگیری شود.

افراد سالمند، کودکان، پرستاران کودک، کارمندان بیمارستان، افراد با سیستم ایمنی ضعیف، افراد با بیماری های مزمن مثل آسم و خانم های باردار بیشتر در معرض این بیماری هستند.

واکسن آنفولانزا برای کودکان زیر شش ماه و افراد مبتلا به بیماری هایی مثل تب پیشنهاد نمی شود.

برای جلوگیری از انتشار این جرم ها و ویروس ها باید دستان خود را مرتب بشویید.

انتقال آنفولانزا از طریق لمس دست الوده و مالیدن آن به چشمان، بینی و دهان اتفاق می افتد. پس تا جایی که می توانید از افراد بیمار دوری کنید. حتماً دهان و بینی خود را هنگام سرفه پوشانید.

آمبولی ریه معمولاً در یک یا چند عدد از رگ ها اتفاق می افتد و جریان خون را مسدود می کند. همچنین می تواند عاملی برای تجمع چربی و یا تومور باشد. رایج ترین نوع آمبولی روی بر اثر لخته شدن خون است، زیرا خون از قلب به ریه ها نمی رسد. بسیاری از افراد بعد از ابتلا به آمبولی ریه خود به خود خوب می شوند.

دیواره های قفسه سینه در نفس کشیدن نقش مهمی دارد. ماهیچه ها دنده ها را به هم متصل کرده، به قفسه سینه اجازه گسترش می دهند. سندرم کاهش حجم هوای تنفسی از ریه ها در اثر چاقی رخ داده و افزایش وزن برروی قفسه سینه و شکم باز شدن و بسط قفسه سینه سخت می شود و سبب بیماری مشکلات حاد تنفسی خواهد شد. اختلالات عصبی و عضلانی که در آن اعصاب ، ماهیچه های تنفسی را کنترل می کنند، باعث مشکل در تنفس می شود.

سرطان ریه همانطور که از نامش پیداست ، ریه ها را درگیر می کند. سرطان ریه اتفاق می افتد که سلول های سرطانی رشد غیر قابل کنترل پیدا می کنند و در ارگان های بدن پخش می شوند. دو نوع سرطان ریه وجود دارد که هر کدام از آن ها می توانند از راه های مختلف شیوع پیدا کنند . سلوهای بزرگ سرطان ریه و سلول های کوچک سرطانی ریه از انواع سرطان های ریه هستند.

سیاه سرفه نیز یک بیماری عفونی است و به دلیل اختلال در لوله های تنفسی رخ می دهد که معمولاً چند هفته طول می کشد. افراد مبتلا به سیاه سرفه سرفه های بلندی دارند. می توان با واکسن زدن از این بیماری جلوگیری کرد. این بیماری ممکن است روی کودکان زیر شش ماه نیز تأثیرگذار باشد.

سیاه سرفه در بعضی از نوزادان و کودکان جدی می شود. خانم های باردار در سه ماهه سوم بارداری و افراد بالای 60 سال در معرض خطر بیشتری از سیاه سرفه هستند. به همین دلیل باید به خوبی از خود مراقبت کنند.

اماس یک نوع التهاب در غشاء ریه می باشد. همه افراد مایعی بین دو غشا دارند که تنفسشان را آسان تر می کند. در ابتلا به این بیماری راه تنفس سخت می گردد و این غشاء دچار التهاب ، ورم و قرمزی خواهند شد و فضای به وجود آمده بین آن ها فرد را به این بیماری عفونی مبتلا می کند.

ذات الریه یک نوع التهاب در یکی از ریه ها یا هر دوی آن ها می باشد که معمولاً به دلیل عفونت رخ می دهد. جرم های مختلفی از جمله باکتری ، قارچ و ویروس عاملی برای ذات الریه هستند . بعد از این که ریه ها عفونی شدند ، مخاط ریه ایجاد می شود و ذات الریه را به وجود می آورد و باعث می شود که اکسیژن کافی به خون نرسد و تنفس برای فرد سخت می گردد .

علائم ذات الریه شامل سرفه ، تب و درد در قفسه سینه می باشد که گاهی اوقات زندگی فرد را تهدید می کند و می تواند عاملی برای مرگ افراد پیر و بستری شدن باشد .

این ویروس ریه ها را عفونی می کند و در هر سنی رخ می دهد که معمولاً بین نوزادان و کودکان رایج تر است . سن میانگین برای کودکان 3 سال می باشد . ویروس سین سیشیال در شرایط خفیف خود به خود از بین می رود اما گاهی اوقات می تواند منجر به عفونت های جدی مثل ذات الریه یا برونشیت شود. معمولاً در اواخر پاییز و اوایل بهار بیشتر اتفاق می افتد و اوج آن نیز در ماه های زمستانی است.

این بیماری باعث ورم سلول ها در ارگان های مختلف بدن می شود و همچنین روی ریه ها تاثیر می گذارد و ممکن است قسمت های دیگر بدن مثل پوست ، چشم ها ، غدد لنفاوی و مغز را درگیر کند. بیماری سارکوئیدوز سلول های خونی را نیز درگیر کرده و ریه ها را دچار مشکل می کند.

این بیماری یک مشکل جدی را در تنفس هنگام خواب به وجود می آورد و نفس تنگی از علائم آن می باشد. ممکن است برای 10 تا 30 ثانیه نفس فرد در خواب دچار مشکل شود که گاهی اوقات طولانی تر از این زمان نیز خواهد شد.

افراد مبتلا به این بیماری معمولاً خواب خوبی ندارند . این بیماری درمان ندارد و ممکن است که در طول روز نیز شما را به تنگی نفس دچار کند. عوامل ایجاد آن، استراحت بیش از حد عضلات گلو، مسدود کردن جریان هوا از طریق زبان، مسدود شدن جریان هوا از طریق بافت چربی و جریان هوای باریک می باشد. افراد چاق، مردان، افراد با گردن ضخیم و بلند، سابقه ژنتیکی به این بیماری ، افراد بالای 40 سال و افراد با لوزه های بزرگ بیشتر در معرض این بیماری قرار می گیرند.

ریه ها به وسیله پرده ای به نام پرده جنب پوشش داده می شوند که در صورت بروز هر گونه عفونتی در آن ، تنگی نفس و درد قفسه سینه ایجاد خواهد شد و بیماری ذات الجنب را به همراه خواهد داشت.

سندروم ناگهانی مرگ نوزاد یک بیماری ناگهانی و بدون دلیل واضح می باشد که معمولاً برای نوزادان زیر یک سال اتفاق می افتد. این سندروم هیچ علائم هشدار دهنده ای ندارد و نمی توان علت خاصی را برای آن مشخص کرد اما چیزی که روشن است ، این است که کودکان بیشتر در معرض این سندروم نسبت به افراد بزرگسال می باشند. البته در ده سال گذشته تعداد کودکان مبتلا به این سندروم بسیار کاهش یافته است اما هنوز هم می تواند خطری برای کودکان یک ماه تا یک سال محسوب شود.

سل

سل یک بیماری جدی است که بر اثر وجود باکتری در ریه می باشد و افراد زیادی را دچار می کند و مشکلات زیادی از جمله نارسایی کلیه و مشکلات مغزی نخاعی را ایجاد خواهد کرد. این بیماری شیوع دارد. افرادی که بیماری سل آن ها فعال است، می توانند آن را از طریق آلودگی هوا انتقال دهند اما خوشبختانه درمان و راه های پیشگیری آن وجود دارد.

سیگار کشیدن عامل خطر اصلی بیماری های انسدادی مزمن ریه است و موجب تخریب بافت ریه شده و عمل مژه های ریه را غیر فعال می کند.

مواد محرک دود تنباکو (قطران و گاز سیانید) سبب ایجاد برونشیت و آمفیزم در ریه ها می شوند زیرا این محرک ها سبب توقف عمل مژه ریه ها می شوند که ریه را از آلودگی ها پاک می کنند واین محرک ها سبب افزایش ترشح موکوس توسط غدد ریه می شوند. بنابراین با غیرفعال شدن مژک های ریه ، برای پاکسازی موکوس اضافی، قطران و سایر ناخالصی ها از ریه ، سرفه انجام می شود بنابراین سیگاری ها بیشتر سرفه می کنند و خلط بیشتری تولید می کنند.

افراد سیگاری بیش از دیگر افراد به کوتاهی تنفس، سنگینی سینه، خس خس، درد سینه، سینوزیت و سرماخوردگی های مکرر مبتلا می باشند و بیماران مبتلا به آمفیزم ریه و برونشیت مزمن ، اغلب سیگاری هستند. آمفیزم در اثر تخریب ریه به وجود می آید که به دلیل تماس با دود و صدمه مستقیم دود سیگار، اکسیدان های القاء شده و یا تولید مواد واسطه ای التهابی جدید می باشد. برونشیت مزمن به دلیل مکانیسم های مشابه در راه های تنفسی است.

پزشکان سرفه را به سه گروه تقسیم می کنند که بر اساس مدت زمان طولانی شدن آن ها به سرفه حاد، سرفه شدید و مزمن تقسیم می شوند . سرفه حاد کمتر از سه هفته ، سرفه شدید بین 3 تا 8 هفته و سرفه مزمن بیش از 8 هفته به طول می انجامد.