حس چشایی و هر آنچه باید در مورد عملکرد و مشکلات آن بدانید

پیش از حس چشایی با پرزهای چشایی آشنا شوید؟

آیا تا به حال تعجب کرده اید که چرا غذای مورد علاقه تان این قدر خوب است؟ خوب، باید از حس چشایی خود قدردانی کنید چون به شما اجازه می دهد مزه غذاها را تشخیص دهید.پرز چشایی، اندام حسی بدن هستند که روی زبان یافت می شوند و این امکان را می دهند که مزه شیرینی، شور، ترش و تلخ را تجربه کنید.

پرزهای چشایی دقیقا چه طور کار می کند؟

خوب، زبانت را بیرون آورده و درآینه نگاه کن. همه برآمدگی هارا می بینی؟ آن ها پستانچه نامیده می شوند و بسیاری از آن ها حاوی پرزهای چشایی هستند. پرزهای چشایی موهای بسیار حساس و میکروسکوپی به نام ریزپرز دارند . آن موهای ریز پیام ها را به مغز ارسال می کنند و در مورد این که چه مزه ای دارند، به مغز ارسال می کنند تا شما بدانید که آیا آن شیرین، ترش، تلخ یا شور است یا خیر.

میانگین یک فرد در حدود 10000 پرزچشایی دارد و هر 2 هفته یک بار جایگزین می شوند. اما با افزایش سن، برخی از آن سلول های چشایی جایگزین نمی شوند. یک فرد مسن ممکن است تنها 5،000 پرزچشایی داشته باشد. به همین دلیل است که غذای بزرگ ترها نسبتا قوی تر است. سیگار کشیدن همچنین می تواند تعداد پرزهای چشایی فرد را کاهش دهد.

اما قبل از اینکه با حس چشایی غذای مورد علاقه را حس کنید، مهم است که از بینی خود قدردانی کنید. در قسمت بالایی بینی سلول های ویژه ای دارند که به شما کمک می کنند بو کنید. آن ها پیام ها را به مغز ارسال می کنند.

هنگام خوردن غذا دقت کنید که بینی چگونه کار می کند؟

در حالی که در حال جویدن هستید، غذا مواد شیمیایی را منتشر می کند که به سرعت به سمت بینی حرکت می کنند. این مواد شیمیایی گیرنده های بویایی را درون بینی تحریک می کنند. آن ها با حس چشایی کار می کنند تا طعم واقعی غذا را به مغز بگویند.

زمانی که سرماخوردگی یا آلرژی دارید، و بینی گرفته است، ممکن است متوجه شوید که غذا طعم و مزه زیادی ندارد. این به این دلیل است که قسمت بالایی بینی برای دریافت مواد شیمیایی که گیرنده های بویایی را تحریک می کنند (که مغز را آگاه می کنند و حس طعم را ایجاد می کنند)مشخص نیست.

سعی کنید دفعه بعد که چیزی می خورید بینی بگیرید. متوجه خواهید شد که پرزهای چشایی قادر به گفتن چیزهایی در مورد چیزی که می خورید به مغز هستند - مثلا شیرین است - اما نمی توانید طعم دقیق را تا زمانی که بینی را گرفته اید، تشخیص دهید.آیا می دانستید که سالانه حدود 200،000 نفر در رابطه با مشکلات مربوط به حس چشایی ویزیت می شوند؟

حس چشایی چیست و چطور کار می کند؟

حس چشایی چگونه کار می کند؟

همانطور که دریافتید، یک واکنش شیمیایی دو فازی است که هم دهان و هم گلو و هم بینی ما را شامل می شود. ما با حدود 10000 پرز چشایی به دنیا می آییم که بر روی زبان، سقف دهان و همچنین گلوی ما قرار دارند. بزاق نقش مهمی در انتقال مزه ایفا می کند.

هر پرز چشایی حدود 10 تا 50 سلول مسئول چشیدن دارد و همانطور که گفته شد هر 7 تا 10 روز دوباره جایگزین می شود. ما به طور طبیعی این پرز ها را حدود 50 تا 60 سالگی از دست می دهیم.

حس چشایی با بوها یا رایحه های اطرافمان شروع می شود که اعصاب را در ناحیه کوچکی که در بینی قرار دارد تحریک می کند. بوی شیرین، ترش و یا دیگر بوها مغز را تحریک می کند و طعم واقعی غذایی که می خوریم را تحت تاثیر قرار می دهد با این حال، عموما باور دارند مزه ترکیبی از مزه (چشایی) و بو (بویایی) است . حس کلی طعم ناشی از ترکیب حس چشایی و بویایی و نیز واکنش دیگری به معنای ماده شیمیایی معمولی است.

حس شیمیایی مشترک می تواند بر روی سطوح دهان، گلو، بینی و چشم توسط عصب سه شاخه ایجاد شود. در حالی که این سیستم درد طبیعی و گیرنده حرارتی است که برای کمک به حفاظت از بدن ساخته می شود، آن هم چنین نقشی در فراهم کردن حس چشایی یا قوی مثل:فلفل چیلی یا طعم خنک نعناع دارد.

در حالی که زبان و بینی ما احساسات چشایی خاصی را به مغز می فرستند، حس شیمیایی رایج در واقع حس چشایی نیست، اما هنوز کیفیتی را فراهم می کند که تجربه کلی ما را با چشیدن غذاها تحت تاثیر قرار می دهد.

باورهایی درباره حس چشایی

زمانی این باور وجود داشت که مناطق خاصی از زبان دارای احساس چشایی برای احساسات فردی هستند. دیگر باور ندارد که این امر صحت داشته باشد زیرا اعصاب مسئول طعم های خاص در تمام مناطق زبان پخش می شوند. در حالی که 5 مزه خاص وجود دارد، تنها 3 عصب خاص کشف شده است، بنابراین باور بر این است که ترکیبات فعال کننده برای ذائقه که ما درک می کنیم، توضیح داده می شود.

یک تصور غلط دیگر مربوط به از دست دادن حس چشایی باشد. نداشتن طعم به اختلال دهان، زبان یا گلو مربوط نیست. فقدان بو و یا دلایل دیگر می تواند بر حس چشایی تاثیر بگذارد. پزشک متخصص ممکن است قبل از تعیین علت تغییر در حس چشایی، چندین چیز را آزمایش کند.

آیا حس چشایی خود را از دست می دهید؟

عادات و مشکلات بسیاری وجود دارند که می توانند بر حس چشایی تاثیر بگذارند. برخی از شما با آن متولد شده اید، در معرض دود سیگار قرار گرفته اید، یا در نتیجه بیماری (به عنوان مثال:پلیپ بینی، جراحت سر، گوش میانی)حس چشایی خود را از دست داده اید . 

حس چشایی و مزه های شیرین، ترش ،نمکی ، تلخ و خوش طعم

غذاهای خوش مزه مثل آبگوشت احساسات خوشایندی را در بیشتر افراد ایجاد می کنند. آن ها علامتی هستند مبنی بر اینکه غذا غنی از پروتئین است. این طعم به عنوان پنجمین مزه اصلی به علاوه چهار طعم شناخته شده از شیرینی، ترش، تلخ و شور شناخته شده است.

این واقعیت که سلول های حسی به طور خاص برای پنجمین مزه وجود دارند توسط محقق ژاپنی حدود سال 1910 کشف شد . براساس اطلاعاتی که از زبان به مغز منتقل می شود، گمان می رود حداقل پنج ویژگی اصلی از طعم وجود دارد. بسیاری از غذاها ترکیبی از طعم های مختلف تشکیل شده اند. برخی غذاها مزه شیرینی دارند، برای مثال، در حالی که برخی دیگر شور و خوش مزه هستند. مزه اصلی عبارتند از:

شیرین

چیزی که ما به عنوان شیرینی درک می کنیم معمولا از شکر و مشتقات آن مثل فروکتوز یا لاکتوز ناشی می شود. اما انواع دیگر مواد همچنین می توانند سلول های حسی را فعال کنند که به شیرینی پاسخ می دهند. به عنوان مثال، اینها شامل بلوک های سازنده پروتئین مانند آمینو اسیدها، و ...هستند.

حس چشایی در برابر طعم های مختلف

ترش

اغلب محلول اسیدی مانند عصاره لیمو یا اسیدهای آلی است که ترش هستند. این احساس ناشی از یون های هیدروژن، نماد شیمیایی:H، جدا شده توسط یک اسید حل شده در محلول آبکی است.

شور

غذا حاوی نمک عمدتا همان چیزی است که ما آن را شور مزه می کنیم. پایه شیمیایی این طعم، بلور نمک است که شامل سدیم و کلرید می باشد. نمک های معدنی مثل نمک پتاسیم و یا منیزیم می توانند موجب احساس شوری شوند.

تلخ

مزه تلخ توسط بسیاری از مواد اساسا متفاوت ایجاد می شود. در مجموع حدود 35 پروتیین مختلف در سلول های حسی وجود دارند که به مواد تلخ واکنش می دهند. از دیدگاه تکاملی، این مساله را می توان توسط بسیاری از گونه های تلخ مختلف گیاهان توضیح داد که برخی از آن ها سمی بودند.

خوش طعم

مزه خوش مزه که تا حدی شبیه مزه گوشت است معمولا توسط اسید گلوتامیک یا اسید آسپارتیک ایجاد می شود. این دو آمینو اسید جزیی از بسیاری پروتئین های مختلف یافت شده در غذا و همچنین در برخی گیاهان هستند. گوجه فرنگی رسیده، گوشت و پنیر شامل مقدار زیادی اسید گلوتامیک هستند.

تند یا تلخ مزه نیست

به این ترتیب، احساس چیزی به عنوان "داغ" یا "تند" اغلب به عنوان مزه توصیف می شود. از لحاظ فنی، این فقط یک سیگنال درد است که توسط اعصاب ارسال می شود که دما را انتقال می دهد. کپسایسین در غذاها با فلفل چیلی باعث احساس درد و گرما می شود.

مزه تلخ در پشت زبان ، شیرین درجلو حس می شود:افسانه رایج.

چنانچه در این بخش از نمناک می خوانید طعم شیرین، ترش، نمکین، تلخ و خوش مزه را می توان در حقیقت با تمام قسمت های زبان حس کرد. تنها دو طرف زبان نسبت به کل، حساس تر هستند.

این حقیقت دارد که همه مزه ها - با یک استثنا:انتهای زبان ما به تلخی حساس است. این ظاهرا برای محافظت از ما است به طوری که می توانیم مواد سمی و یا مواد فاسد را قبل از اینکه وارد گلو شوند بشناسیم.

اختلال های حس چشایی

قطع عصب زبانی – حلقی عقب زبان، سبب کاهش حساسیت مواد تلخ می شود .

قطع طناب صماخی منجر به از بین رفتن مزه های شیرین، شور و ترش شده و تنها می توانید مواد تلخ راتشخیص دهید.

تخریب نواحی چشایی قشر مخ، حس چشایی را کاهش می دهد.

حس چشایی چرا دچار مشکل می شود؟

علل شایع کاهش حس چشایی

• عدم رعایت بهداشت دهان و دندان ها
• رادیوتراپی
• عفونت غدد بزاقی
• عفونت سینوس ها
• بیماری ریفلاکس معده به مری
• عفونت یا آبسه دهان
• سندرم شوگرن
• گلوسیت (ورم و التهاب زبان)
• برفک دهان
• کمبود ویتامین ب. 12
• کمبود عنصر روی
• مصرف تنباکو

علل خطرناک یا مرگبار کاهش حس چشایی

• سرطان دهان
• سکته مغزی
• حمله ایسکمیک زودگذر
• تومور مغزی
• آسیب سر

اگر با کاهش حس چشایی، علائم زیر را داشتید، فورا به پزشک مراجعه کنید:

• بی حسی یک طرف بدن
• ضعف یک طرف بدن
• تغییراتی در بینایی و یا صحبت کردن
• تب بالا

چگونه از حس چشایی خود مراقبت کنیم؟

غذاها و نوشیدنی های داغ مصرف نکنید، زیرا سبب آسیب جوانه های چشایی روی زبان شده و در درک طعم غذاها مشکل ایجاد می کند.

بعد از تمرینات ورزشی غذا مصرف کنید زیرا بعد از ورزش حس بویایی افزایش یافته و حس چشایی نیز افزایش می یابد.

هر روز 8 لیوان آب بنوشیدزیرا کاهش حس چشایی به علت کم آبی بدن و یا خشکی دهان نیز می باشد. وجود آب کافی در بدن کمک می کند تا از طعم و بوی غذاها لذت ببرید.

از مصرف دخانیات بپرهیزید زیرا افرادی که دخانیات مصرف می کنند حس چشایی پایین تری نسبت به باقی افراد دارند.

بهترین راهکارها برای مراقبت از حس چشایی

این خوراکی ها حس چشایی تان را قوی می کند 

خوراکی ها و غذاهایی که در تقویت حواس موثرند عبارتند از :

آش های ساده و شورباهای تهیه شده از گوشت ( بز، بلدرچین، جوجه، مرغ و گوشت های زودهضم )، دمنوش بادرنجبویه و دمنوش گل گاوزبان، استعمال مشک و عطر گل محمدی، خوردن خوراکی های حاوی خردل و زعفران، مصرف مغزهای آجیلی مانند گردو و پسته.

مصرف مواد غذایی با مزاج گرم و استفاده از روغن هایی با طبع گرم مانند روغن سیاهدانه در بینی گیرنده های حسی را تقویت می کند . برای کاهش غلظت و سردی انواع گوشت نیز می توانید آن را با سماق و آب نارنج استفاده کنید . مصرف مایعات و غذاهای گرم در زمان ابتلا به سرماخوردگی برای برگشت حس چشایی و بویایی لازم است و رطوبت و مواد لزج و غلیظ را می کاهد .