حکم عمل نکردن به استخاره + شرایط تکرار استخاره

حکم عمل نکردن به استخاره

اسلام دین تفکر و تعقل است و پیروانش را به تفکر و تعقل در همه امور تشویق کرده است اما گاهی زمان تردید و دو دلی تعقل و مشورت چاره کار نیست و بسیاری از ما به استخاره روی می آوریم تا چاره کارمان را بیابیم اما آیا حتما باید به استخاره عمل کنیم؟ عمل نکردن به استخاره چه گناهی دارد؟ در چه مواردی استخاره جایز است؟ استخاره ازدواج چه حکمی دارد؟ در این بخش از نمناک به پاسخ این سوالات پرداخته ایم، با ما همراه شوید تا نظر بزرگان دین و مراجع تقلید درباره عمل نکردن به استخاره و... را بدانید.

استخاره چیست؟

اِسْتِخاره‌ در لغت به معنای طلب کردن خیر است اما در اصطلاح به معنای طلب کردن خیر از خداست زمانی که انسان در شک و تردید به سر می برد و نمی تواند خیر و شر آن را با مشورت با دیگران تشخیص دهد. استخاره انواع متفاوتی مانند استخاره با نماز و دعا، قرآن، کاغذ (ذات‌ الرِّقاع) و تسبیح دارد.

استخاره با قرآن

استخاره با قرآن یکی از روش های استخاره می باشد که بر اساس روایات در زمان پیامبر گرامی اسلام و امامان نیز رواج داشته است.

سید بن طاووس از پیامبر اسلام(ص) نقل کرده است:

هنگامی که خواستی با قرآن تفأل بزنی(استخاره بگیری)، سه مرتبه سوره اخلاص را قرائت کن و سه مرتبه صلوات بفرست و سپس این دعا را «قُلْ اللَّهُمَّ إِنِّی تَفَأَّلْتُ بِکِتَابِکَ وَ تَوَکَّلْتُ عَلَیْکَ فَأَرِنِی مِنْ کِتَابِکَ مَا هُوَ الْمَکْتُومُ مِنْ سِرِّکَ الْمَکْنُونِ فِی غَیْبِک» را بخوان و قرآن را بگشا، از سطر اول صفحه اول استخاره خود را بگیر. (ابن طاووس، فتح الابواب، 1409ق، ص156)

از امام صادق(ع) نقل شده یکی از روش‌های استخاره با قرآن این است که هرگاه شخصی میان انجام یا ترک کاری مردد بود، وقتی برای نماز آماده شد، قرآن را بگشاید و به‌ نخستین‌ چیزی که‌ در آن‌ دید، عمل‌ کند.( طوسی‌، تهذیب‌ الاحکام، 1407ق، ج3، ص310)

امام صادق «علیه السلام» می فرمایند:ما استخاره را آموزش می دهیم همانگونه که سوره قرآن را آموزش می دهیم. سپس فرمودند:آنگاه که استخاره کردم، باکی ندارم که چه بر من واقع می شود. (وسائل الشیعة، ج 8، ص 66 )

عمل نکردن به استخاره چه حکمی دارد؟

حکم شرعی عمل نکردن به استخاره

آیت الله خامنه ای:

• سؤال:آیا عمل به استخاره واجب است؟

• جواب:الزام شرعی در عمل به استخاره وجود ندارد ولی بهتر است بر خلاف آن عمل نشود. («دعانویسی و استخاره‏»، دفتر حفظ و نشر آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.)

آیت الله مکارم شیرازی:

• سؤال:آیا پس از انجام استخاره موظف به انجام آن هستیم؟

• جواب:عمل به نتیجه استخاره وجوب شرعی ندارد.

تکرار استخاره از نظر علما و مراجع تقلید

آیت الله خامنه ای:

سؤال:چند بار استخاره برای یک کار صحیح است؟

جواب:چون استخاره برای رفع حیرت است، بنا بر این بعد از برطرف شدن حیرت با استخاره اول، تکرار آن معنی ندارد مگر آنکه موضوع تغییر کند.

آیت الله سیستانی

مسئله 588ـ آیا استخاره به طریقی که امروزه در میان ما متداول است، شرعاً وارد و پسندیده است؟ و آیا تکرار آن ضرری دارد اگر با تصدّق همراه شود تا با خواسته استخاره کننده، برابر گردد؟

جواب:استخاره به هنگام حیرت و تساوی احتمالات و رجحان نداشتن یک احتمال، به قصد رجاء انجام می شود آن هم پس از فکر و مشورت، اما تکرار آن به سبب حیرت، صحیح نیست مگر در صورت تغییر موضوع و دادن صدقه به مقدار از مال.

شهید آوینی

آیا می توان در یک مورد چند مرتبه استخاره کرد؟

خیر؛ ولی اگر شرایط عوض شود و در اثر آن، موضوع مورد نظر که برایش استخاره شده نیز تغییر کند، می توان استخاره را تکرار کرد؛ وگرنه دو مرتبه استخاره در یک موضوع کار خوبی نیست. گویا این فرد می خواهد به خدا بگوید:شاید درست جواب نداده ای و تأمّل بیشتری کن! اینگونه برداشت، بسیار کار نادرست و تفکّر اشتباهی است.

در چه مواردی می توان استخاره را دوباره تکرار کرد؟

بزرگان دینی تکرار استخاره را در مورد یک موضوع جایز نمی دانند پس بهتر است از تکرار استخاره دوری کنید و به همان پاسخ اولی اکتفا کنید،تکرار استخاره تنها در شرایطی جایر است که موضوع عوض شده باشد.

چه زمانی استخاره جایز است؟

اسلام دین تفکر و تعقل است و پیروانش را به تفکر و تعقل در همه امور تشویق کرده است، در زمان تردید و سردرگمی اسلام پیروان خود را به مشورت با افراد دانا تشویق نموده اما اگر با مشورت تردید برطرف نگردید، استخاره جایز می باشد و طبق روایات برای از بین بردن تردید، مشکلی نخواهد داشت.در کارهای خیر،عمل به استخاره الزام شرعی ندارد، اما بهتر است به آن عمل شود. («دعانویسی و استخاره‏»، دفتر حفظ و نشر آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.)

استخاره ازدواج و نظر مراجع تقلید و بزرگان دینی

آیت الله خامنه ای:

سؤال:بنا بر آنچه گفته می‏ شود که در کارهای خیر نیازی به استخاره نیست. آیا در مورد کیفیت انجام آنها و یا در مورد مشکلات پیش بینی نشده ‏ای که در خلال انجام آنها ممکن است پیش بیاید، استخاره جایز است؟ و آیا استخاره راهی برای شناخت غیب محسوب می ‏شود یا اینکه فقط خدا از آن آگاه است؟

جواب:استخاره برای رفع حیرت و تردید در انجام کارهای مباح است، اعم از اینکه تردید در اصل عمل باشد یا در چگونگی انجام آن. بنا بر این در کارهای خیر که در آنها حیرت وجود ندارد، استخاره لازم نیست و همچنین استخاره برای آگاهی از آینده شخص یا عمل نمی‏ باشد.

سؤال:آیا در مواردی مثل تقاضای طلاق یا عدم آن استخاره با قرآن صحیح است؟ و در صورتی که شخصی استخاره کند ولی طبق آن عمل نکند، حکم چیست؟

جواب:جواز استخاره با قرآن یا تسبیح اختصاص به مورد خاصی ندارد، بلکه در هر امر مباحی که شخص راجع به آن تردید و حیرت داشته باشد به طوری که قادر بر اتخاذ تصمیم نباشد، می‏توان استخاره گرفت و از نظر شرعی عمل به استخاره واجب نیست هرچند بهتر است انسان با آن مخالفت نکند.

سؤال:آیا استخاره با تسبیح یا قرآن در مسائل سرنوشت ساز مانند ازدواج جایز است؟

جواب:شایسته است انسان در اموری که می‏خواهد راجع به آنها تصمیم بگیرد، ابتدا تأمل و دقت کند و یا با افراد با تجربه و مورد اطمینان مشورت نماید و در صورتی که با این کارها تحیّر او برطرف نشد، می‏ تواند استخاره کند.

آیت الله مکارم شیرازی:

سؤال:آیا در مورد ازدواج، تجدید استخاره جایز است به چه روش؟

جواب:در هیچ مورد تجدید استخاره درست نیست مگر این که مدّت قابل ملاحظه ای بگذرد یا شرایط مورد استخاره تغییر کند.

سؤال:آیا برای پاسخ دادن به خواستگار دختر، استخاره کردن مورد دارد؟

جواب:هرگاه بعد از مشورت و تحقیقات لازم، مشکل حل نشود می توان از استخاره استفاده کرد.

آیت الله سیستانی:

پرسش:آیا برای ازدواج نیازی به استخاره است؟برای استخاره ازدواج چه کنیم؟

پاسخ:قدر متیقن از موارد استخاره مورد تحیر و تردد و نرسیدن به نتیجه علیرغم مشورت است.

نظر مراجع درباره استخاره تلفنی برای ازدواج

آیة الله نوری همدانی(دام ظله)

اگر استخاره کننده برای انجام این استخاره، از قرآن یا تسبیح استفاده می کند، استخاره موثق است. انجام استخاره ها و ارائه پاسخهای تصادفی که از قبل نوشته یا ضبط شده معتبر نیست. استخاره کننده باید برای فردی که درخواست کرده با استفاده از تسبیح یا قرآن استخاره را انجام دهد نه اینکه نتایج آن از قبل موجود باشد.

آیة الله مکارم شیرازی(دام ظله)

هم استخاره و هم فردی که استخاره را انجام می دهد باید از شرایط لازم برخوردار باشند.

آیة الله وحید خراسانی(دام ظله)

استخاره کننده در انجام استخاره بی اثر نیست، حال فرد استخاره کننده، با وضو بودن، رو به قبله بودن و خلوص وی در انجام استخاره مهم است. برخی ها هم با تفضل خداوند از آیات مطالبی را درمی یابند که سایرین نمی توانند. نمی توان گفت انجام این استخاره ها که از فرد استخاده کننده هیچ اطلاعاتی در دست نیست معتبر باشد.

نظر مراجع در مورد استخاره اینترنتی

آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی):

موارد مختلف است. اگر طبق روش های معمولی است مانعی ندارد.

حضرت آیت الله مکارم شیرازی:

هرگاه طوری تنظیم شده باشد که آیات آغاز یکی از صفحات قرآن را بدون اطلاع قبلی منعکس کند مانعی ندارد.

حضرت آیت الله سیستانی:

روش استخاره گرفتن در مفاتیح الجنان موجود است مراجعه شود.

حضرت آیت الله نوری همدانی:

اگر استخاره کننده وارد در آن رشته باشد و بتواند از قرآن مجید برداشت مناسب و نزدیک به واقع داشته باشد اشکال ندارد. همچنین یک تن از مجتهدین و مدرسین حوزه علمیه این گونه پاسخ داده اند:

آیت الله علوی گرگانی:

اگر بگونه صحیح انجام شود مانعی ندارد گرچه اعتنا کردن به اینگونه استخاره ها از نظر ما محل تردید است.