تعداد رکعت نمازهای یومیه و اوقات آن+ پاسخ به سوالات

تعداد رکعت و وقت نماز های یومیه

نماز ستون دین و نخستین عملی عبادی است که بر پیامبر(ص) و پیروانش در مکه واجب شد. بر مسلمانان واجب است که نماز پنج بار در اوقات معینی از شبانه‌روز خوانده شود. در این بخش از نمناک تعداد و اوقات نمازهای یومیه را آورده ایم.

اهمیت نمازهای یومیه

خداوند نعمتهای بیشماری به ما بخشیده است که عقل سلیم حکم می کند از صاحب آن تشکر و قدر دانی کنیم و نماز تشکر از خداست و کسی که نماز را ترک کند در حقیقت از یک وظیفه بزرگ وجدانی خود سرپیچی کرده است. اهمیت نماز تا جایی است که آورده شده حتی نباید در هیچ حالی ترک شود حتی در حال جنگ. درباره اهمیت نماز روایاتی وجود دارد که در ادامه می خوانید:

نماز وسیله شستشوی از گناه و آمرزش و مغفرت الهی است. (وسائل الشیعه، ج3، ص 7)

نماز چراغ و روشنی دل مؤمن، و زینت اسلام است. (جامع الاخبار، ص 72 ـ زبده العلوم، ج 2، ص 231)

نماز، غفلت را از انسان زدوده، و باعث تقویت روح می شود. (غرر الحکم، ص764)

نماز، خودبینی و کبر و غرور را از بین می برد.(نهج البلاغه، کلمات قصار 252)

تعداد و رکعت نمازهای یومیه

نمازهای روزانه، پنج نوبت و مجموع آن‌ها هفده رکعت است که عبارتند از:

1. نماز صبح:دو رکعت.
2. نماز ظهر:چهار رکعت.
3. نماز عصر:چهار رکعت.
4. نماز مغرب:سه رکعت.
5. نماز عشا:چهار رکعت.

اوقات نمازهای یومیه

هر نماز وقت و زمان مشخصی دارد که در ادامه آورده ایم.

نماز صبح:

دو رکعت است که از طلوع فجر تا طلوع آفتاب خوانده می‌شود. وقت نماز صبح از طلوع سپیده صادق تا طلوع خورشید، وقت نماز صبح است.( موسوعة الامام الخمینی، ج22، تحریرالوسیلة، ج1، ص145)

و وقت فضیلت نماز صبح از اول سپیده تا پیدا شدن سرخی از طرف مشرق است و شاید پیدا شدن آن هم‌زمان با «بالا آمدن» و «بازشدن» و «روشن شدن صبح» که در روایات به آن تصریح شده است باشد. ( موسوعة الامام الخمینی، ج22، تحریرالوسیلة، ج1، ص145)

نماز ظهر:

چهار رکعت است که از اذان ظهر تا زمانی که به اندازه‌ٔ خواندنِ نماز چهار رکعتی عصر تا غروب آفتاب باقی باشد، خوانده می‌شود. و به بیان دقیق‌تر «وقت‌ نماز ظهر و عصر از هنگام ظهر تا مغرب است، که از اول آن به مقدار ادای نماز ظهر بر حسب حال و وضع نمازگزار، وقت اختصاصی نماز ظهر است و چنین وقتی از آخر آن، وقت اختصاصی نماز عصر است و بین این دو وقت مختص، وقت‌ مشترک نماز ظهر و عصر است.» (موسوعة الامام الخمینی، ج22، تحریرالوسیلة، ج1، ص144)

نماز عصر:

نماز چهار رکعتی است که از زمانی که به اندازهٔ خواندنِ نماز ظهر از اذان ظهر گذشته باشد، تا غروب آفتاب خوانده می‌شود.

پایان وقت فضیلت عصر وقتی است که سایه جدید شاخص دوبرابر خودش گردد. و بنابر اظهر شروع وقت فضیلت نماز عصر وقتی است که سایه شاخص به چهار قدم یعنی چهار هفتم شاخص برسد؛ اگرچه بعید نیست که ابتدای وقت فضیلت نماز عصر موقعی باشد که به مقدار خواندن نماز ظهر (از ظهر) گذشته باشد.» (موسوعة الامام الخمینی، ج22، تحریرالوسیلة، ج1، ص144)

نماز مغرب:

نماز سه رکعتی است که از اذان مغرب تا زمانی که به اندازه‌ٔ خواندنِ نماز چهار رکعتی عشا تا نیمه‌شب شرعی باقی باشد، به‌جا آورده می‌شود. وقت نماز مغرب و عشا در حال اختیار از مغرب تا نصف شب است که از اول آن به مقدار ادای نماز مغرب بر حسب حال و وضع نمازگزار، وقت اختصاصی نماز مغرب است و چنین وقتی از آخر آن، وقت مختص نماز عشا است. و بین این دو وقت مختص، وقت مشترک نماز مغرب و عشا است. و وقت فضیلت نماز مغرب از مغرب تا ازبین‌رفتن شفق یعنی سرخی طرف مغرب می‌باشد.» (موسوعة الامام الخمینی، ج22، تحریرالوسیلة، ج1، ص145)

نماز عشاء:

نماز چهار رکعتی است که از زمانی که به اندازهٔ خواندنِ نماز مغرب از اذان مغرب گذشته باشد، تا نیمه‌شب شرعی خوانده می‌شود. نماز عشا دو وقت اجزاء (کفایت کردن و مجز بودن) است:قبل از رفتن سرخی و بعد از یک‌سوم شب تا نصف شب (که در هرکدام از این وقت‌ها نماز عشا خوانده شود صحیح است اگرچه وقت فضیلت آن میان این دو وقت است). »( تحریرالوسیلة، ج1، ص145)

برخی احکام در نماز

در ادامه به شرح رایج ترین احکام نمازهای یومیه اشاره شده است.

حکم تاخیر‌ انداختن نماز مغرب و عشا تا نصف شب:

کسی که از روی اضطرار به جهت خواب یا فراموشی یا حیض یا غیر این‌ها و یا ازروی‌عمد، نماز مغرب و عشا را از نصف شب تاخیر بیندازد، بنابر احتیاط (واجب) باید آن‌ها را تا سپیده صبح به‌قصد ما فی الذّمة به جا آورد و اگر به مقدار وقت ادای دو نماز تا سپیده باقی نمانده باشد، باید احتیاطاً نماز عشا را بخواند، و احتیاط (واجب) آن است که بعد از وقت، نماز مغرب و عشا را به ترتیب قضا نماید.( موسوعة الامام الخمینی، ج22، تحریرالوسیلة، ج1، ص144)

حکم نماز در سفر :

در سفر، نمازهای چهار رکعتی (ظهر و عصر و عشا) دو رکعت خوانده می شود، خصوصیات و احکام آن خواهد آمد ان شاء الله تعالی.(مغنیه، الفقه علی المذاهب الخمسة، 1421ق، ج‌1، ص139.)

حکم خواندن نماز رو به قبله :

نماز باید روبروی خانه کعبه(قبله) خوانده شود. کسی که از کعبه دور است، اگر طوری بایستد که بگویند رو به قبله نماز می‌خواند، کافی است. (خمینی، توضیح المسائل(محشی)، 1424ق، ج1، ص431)

حکم لباس نمازگزار:

نمازگزار اگر مرد باشد باید عورتین خود را بپوشاند و اگر زن باشد، باید تمام بدن بپوشاند، ولی گردی صورت و دست‌ها و پاها تا مچ لازم نیست. (خمینی، توضیح المسائل(محشی)، 1424ق، ج1، ص441و442)

دلایل شیعیان برای جمع بین دو نماز چیست؟

اهل سنت معتقدند که نمازهای یومیه باید در 5 وعده خوانده شوند.(نیشابوری، صحیح مسلم، 1407ق، ج5، ص135)

شیعیان معتقدند که خواندن نماز در 5 وقت افضل است؛ اما خواندن نماز عصر بلافاصله بعد از نماز ظهر و خواندن نماز عشاء بلافاصله بعد از نماز مغرب را بدون اشکال می‌دانند و اصطلاحاً نماز را جمع می‌خوانند. شیعیان برای جمع خواندن نماز، دلایل و مستنداتی از قرآن و سنت اقامه می‌کنند. (نجفی، جواهر الکلام، 1362ق، ج7، ص305)

خداوند در قرآن کریم می فرماید:

«أقم الصلاة لِدُلُوکِ الشّمسِ إلَی غَسَقِ اللّیلَ و قرآنَ الفَجر إنّ قرآنَ الفجرِ کانَ مَشهوداً. (اسراء:78) ».

نماز را وقت زوال آفتاب تا اول تاریکی شب به جای آر و نماز صبح را نیز به جای آر که در حقیقت مشهود نظر (فرشتگان شب و فرشتگان روز) است.

خداوند متعال در شبانه روز پنج نماز بر بندگانش واجب کرده اما در این آیه سه وقت برای آن نام برده است.

شافعی در این باره می گوید:(أَقِمِ الصَّلاةَ لِدُلُوکِ الشَّمْسِ)، و دلوک الشمس:زوالها (إِلی‏ غَسَقِ اللَّیْلِ):العتمة (وَ قُرْآنَ الْفَجْرِ):الصبح (أحکام القرآن، ج‏1، ص:56)

ازهری گفته است:بهتر آن است که دلوک را به معنای زوال یعنی وسط روز بگیریم در این صورت معنی آیه چنین می شود نماز را از وقت زوال تا تاریکی شب ادامه بده. بنا بر این معنا نماز ظهر و عصر و مغرب و عشا داخل حکم می شود. سپس خداوند فرمود:وقرآن الفجر (که همان نماز صبح است). ( مفاتیح الغیب، ج‏21، ص:383 )

راههای شناخت وقت نماز

1. خود انسان به وقت داخل شده آن یقین یا اطمینان حاصل کند.
2. دو مرد عادل خبر دهند که وقت داخل شده است.
3. مؤذن مورد وثوق و وقت شناس اذان بگوید.

توجه

تا یکی از راههای شناخت وقت نماز تحقق پیدا نکند ورود در نماز جایز نیست. اگر یقین کند وقت داخل شده و مشغول نماز شود و در بین نماز شک ‏‎ ‎‏کند که وقت داخل شده یا نه، نماز او باطل است، ولی اگر در بین نماز یقین داشته ‏‎‎‏باشد که وقت شده، و شک کند که آنچه از نماز خوانده در وقت بوده یا نه، نمازش ‏‎ ‎‏صحیح است.‏( خمینی، توضیح المسائل)

ترتیب در بین نمازها

رعایت ترتیب در نمازهای یومیه به خواندن نماز ظهر قبل از نماز عصر و نماز مغرب قبل از نماز عشا واجب است؛ همچنین در افعال نماز مانند تکبیر، قرائت، رکوع و سجود و تشهّد و نیز در آیات حمد و سوره (طباطبائی یزدی، العروة‌الوثقی، ج2، ص282ـ515،و فرازهای تشهّد (طباطبائی یزدی، العروة‌الوثقی، قم، ج2، ص589)

در قضای نمازهای فوت شده‌ای که در ادای آنها ترتیب شرط است مانند نماز ظهر و عصر یا مغرب و عشا، رعایت ترتیب واجب است؛ لیکن وجوب ترتیب به معنای تقدیم قضای نمازی که اوّل فوت شده، محل اختلاف است. (نجفی، جواهرالکلام، تهران، ج13، ص19؛ طباطبائی یزدی، العروة‌الوثقی، قم، ج1، ص736)