علل و علائم مهم بیماری آدیسون + تشخیص ، درمان و رژیم

بیماری آدیسون چیست و چه علل و علائمی دارد؟

بیماری آدیسون که به هایپر آدرنالیسم یا نارسایی غدد فوق کلیه هم معروف است، یک اختلال نادر از غدد فوق کلیه می باشد. غده های فوق کلیه دو قطعه کوچک هستند که روی کلیه ها قرار دارند.

این غده، یک غده درون ریز است و با ترشح هورمون ها، سلامت بافت ها و اعضای بدن را حفظ می کند، بخش خارجی، هورمون هایی به نام کورتیکواستروئید شامل گلوکوکورتیکوئیدها، مینرالوکورتیکوئیدها و هورمون های جنسی مردانه (آندروژن ها) می سازند.

گلوکوکورتیکوئیدها:

یکی از این هورمون ها کورتیزول است که موجب تبدیل غذا به انرژی و کاهش استرس شده و در پاسخ سیستم ایمنی بدن نقش ایفا می کند.

مینرالوکورتیکوئیدها:

یکی از این هورمون ها آلدوسترون است که موجب حفظ تعادل سدیم و پتاسیم خون می شود و فشار خون و آب بدن را ثابت نگه می دارد.

آندروژن ها:

آندروژن ها باعث میل جنسی و توسعه توده عضلانی در مردان و زنان می شوند.

غده فوق کلیه در بیماری آدیسون آسیب می بیند و مقدار کمی کورتیزول و آلدوسترون تولید می شوند. بیماری آدیسون به نام "نارسایی غده فوق کلیه" نیز خوانده می شود. تقریباً 8400 نفر در بریتانیا به بیماری آدیسون مبتلا هستند.

این بیماری می تواند افراد را در هر سنی درگیر کند، اگرچه که بین سنین 30 تا 50 سال رایج تر است و همچنین خانم ها بیشتر از آقایان به آن مبتلا می شوند. در ادامه این بخش از بهداشت و سلامت نمناک اطلاعات بیشتری درباره این بیماری نادر و علائم و راه درمان آن ارائه می کنیم.

علائم بیماری آدیسون

علائم اولیه بیماری آدیسون شبیه افسردگی یا آنفولانزا است. بعد از ابتلا به این بیماری ممکن است علائم عنوان شده در ادامه این بخش از بهداشت و سلامت نمناک را در خود مشاهده کنید:

• کمبود انرژی یا انگیزه یا همان خستگی شدید
• ضعف عضلانی
• بی حوصلگی
• از دست دادن اشتها و کاهش وزن بدون دلیل
• افزایش تشنگی
• سرگیجه
• خواب آلودگی
• افسردگی خفیف یا کلافگی
• تکرر ادرار
• میل به غذاهای شور
• کاهش فشار خون هنگام بلند شدن که عاملی برای غش کردن و سرگیجه است.
• حالت تهوع
• استفراغ
• اسهال
• دل درد
• کمبود میل جنسی
• کاهش قند خون
• پریودهای نامنظم

خشکی و کم آبی علامت اولیه بیماری آدیسون است و به دلیل کمبود هورمون آلدوسترون در بدن ایجاد می شود که نمک و آب بدن را تنظیم می کند.

این مشکلات در طول زمان شدید تر شده و ممکن است علائم بیشتری مثل سرگیجه، غش کردن، انقباضات و خستگی را تجربه کنید و همچنین ممکن است قسمتی از پوست، لب ها و لثه ها دچار تیرگی شوند.

اگرچه این علائم همیشه به دلیل بیماری آدیسون ایجاد نمی شوند اما حتماً باید به متخصص مراجعه کنید.

علائم شدید غدد فوق کلیه شامل موارد زیر است:

• کم آبی شدید
• پوست سرد و رنگ پریده
• عرق کردن
• تنفس سریع و تند
• سردرد

بیماری آدیسون در چه زمانی به یک بحران تبدیل می شود؟

یک بیماری یا پیشامد استرس زا موجب می شود که علائم بیماری به طور ناگهانی بروز کند و یا به سرعت تشدید شود. نارسایی حاد غدد فوق کلیوی یا بحران آدیسونی، نیازمند توجه و پیگیری سریع پزشکی می باشد.

علل بیماری آدیسون

سیستم ایمنی

این وضعیت معمولاً نتیجه مشکل سیستم ایمنی است که باعث حمله به لایه خارجی غده فوق کلیه می شود و تولید هورمون های استروئید، الدوسترون و کورتیزول را به هم می ریزد. هنوز مشخص نیست که چرا این اتفاق می افتد اما این بیماری 70 الی 90 درصد بیماری ها را شامل می شود.

یکی دیگر از علل رایج آن شامل وضعیت هایی است که به غده های فوق کلیه آسیب وارد می کند، مثل بیماری سل. اگرچه این بیماری در بسیاری از کشورها رواج ندارد.

این عارضه می تواند ناشی از اختلال در سیگنال هایی باشد که مغز به غدد فوق کلیوی می فرستد تا فرمان ساخت هورمون کورتیزول را به آن ها بدهد (که در این صورت کم کاری ثانویه غدد فوق کلیوی نامیده می شود).

علت های دیگری که برای کم کاری اولیه غدد فوق کلیوی وجود دارد، عبارت است از:

• آمیلوئیدوز – تشکیل پروتئین در اندام های بدن (بسیار نادر)
• خونریزی به داخل غدد فوق کلیوی
• عفونت های باکتریایی، قارچی یا توبرکلوز غدد فوق کلیوی
• برداشتن غدد فوق کلیوی از طریق جراحی
• علائم بیماری آدیسون
• ضعف عضلانی و خستگی
• کاهش وزن و کاهش اشتها
• تیره شدن پوست (به دلیل افزایش رنگدانه های پوست)
• تکه تکه شدن پوست
• علاقه زیاد به خوردن نمک
• کاهش قند خون (هیپوگلیسمی)
• اسهال و استفراغ
• درد عضلانی یا درد مفصلی
• افسردگی
• زود رنجی و تحریک پذیری
• درد پایین کمر، شکم و پاها
• عدم تمرکز
• افزایش پتاسیم خون
• سرگیجه و بیهوش شدن
• میل زیاد به خوردن نمک
• ریزش مو
• نقص در هورمون آدرنوکورتیکوتروپین
• آسیب دیدگی غده هیپوتالاموس
• نشانگان پلی اندوکرین خودایمن باشد.

ژنتیک

هنوز مشخص نیست که ژن ها چگونه روی بیماری آدیسون اثرگزار هستند اما می تواند عاملی برای افزایش احتمال ابتلا به این بیماری باشد. بنابراین اگر هر یک از اعضای خانوده به وضعیت های زیر دچار باشند، احتمال ابتلا به این بیماری بیشتر خواهد بود:

• ویتیلیگو:یک وضعیت بلند مدت که عاملی برای لکه های سفید و رنگ پریدگی پوست است.
• دیابت نوع 1:وضعیت بلند مدتی که به دلیل تولید نکردن انسولین رخ می دهد.
• کم کاری تیروئید.

سایر علل شامل موارد زیر است:

• عفونت هایی مثل ایدز و عفونت های قارچی.
• خونریزی شدید غدد فوق کلیه که گاهی اوقات به مننژیت یا نوع دیگری از مسمومیت عفونی مرتبط است.
• سرطان:سرطانی که باعث پخش سلول ها در غده های فوق کلیه می شود.
• آمیلوئیدوسیز:بیماری که در آن پروتئین تولید شده توسط مغز استخوان باعث آسیب رسانی به غدد فوق کلیه می شوند.
• جراحی تومور
• آدرنولکودیستروفی:یک بیماری نادر که بر غدد فوق کلیه و سلول های عصبی در مغز تاثیر می گذارند و معمولا در پسران جوان هم بیشتر دیده می شود.
• سندروم کوشینگ که که به دلیل کورتیزول بالا در بدن اتفاق می افتد.

تشخیص بیماری آدیسون

معاینه

پزشک برای تشخیص آدیسون، رنگدانه های پوستی را در قسمت های خاصی بررسی می کند که عبارتند از:

• چین خوردگی پوست کف دست
• چین خوردگی آرنج
• زخم ها
• لثه ها و لب ها

آزمایش خون

گاهی اوقات در شرایط خاص، جواب این آزمایش باید به متخصص نشان داده شود و شرایط زیر را بررسی کنند:

• سطح پایین هورمون آلدوسترون
• سطح بالای هورمون آدرنوکورتیکوتروفیک
• سطح پایین گلوکز
• پادتن های مثبت آدرنال

تست تیروئید، سی.تی. اسکن و ام.آر.آی هم برای تشخیص این بیماری به کار می رود.

تست های آزمایشگاهی:

کورتیزول:

در تشخیص نارسایی آدرنال اندازه گیری میزان کورتیزول به همراه ACTH و تست تحریک ACTH کمک می کند.

ACTH:

در بیماران مبتلا به نارسایی آدرنال کاهش ACTH بیانگر نارسایی ثانویه آدرنال و افزایش آن بیانگر نارسایی اولیه می باشد. ACTH اغلب بطور همزمان با تست تحریک ACTH درخواست می شود.تست تحریک ACTHشامل اندازه گیری میزان کورتیزول خون بیمار قبل و بعد از تزریق سنتتیک (مصنوعی) ACTH می باشد.

آلدوسترون:

برای تشخیص بیماری آدیسون و تعیین اینکه غده آدرنال چه مقدار آلدوسترون تولید می کند، میزان آلدوسترون خون یا ادرار نقش کمک کننده ای دارد.اگر میزان آن پایین باشد ممکن است نارسایی اولیه غدد فوق کلیوی در بیمار وجود داشته باشد.

الکترولیت ها:

الکترولیت ها(سدیم،پتاسیم،کلراید و دی اکسید کربن)جهت کمک به تشخیص و ارزیابی شدت عدم تعادل الکترولیتی و بررسی تاثیر درمان ،اندازه گیری می شوند.الکترولیت ها تحت تاثیر عامل مختلفی قرا دارند؛در بیماری آدیسون اغلب میزان سدیم،کلراید و دی اکسید کربن پایین است در حالیکه میزان پتاسیم ممکن است بسیار افزایش یابد.

BUNو کراتینین:

جهت بررسی عملکرد کلیه این تستها مورد استفاده قرار می گیرند.

• میزان گلوکز:میزان گلوکز در طول بحران آدرنال ممکن است بسیار پایین باشد. تستهایی که برخی اوقات در خواست می شوند:
• تست انسولین،محرک هیپو گلیسمی.
• رنین
• اتوآنتی بادی های 21-هیدروکسیلاز

تست های غیر آزمایشگاهی:

• استفاده از اشعه ایکس برای بررسی کلسیفیکاسیون(آهکی شدن) کورتکس در نارسایی ناشی از بیماری سل
• CT اسکن MRI برای بررسی شکل و اندازه غدد آدرنال و هیپوفیز

اثرات بیماری آدیسون بر کودکان و بارداری

بیماری آدیسون در کودکان

در کودکان اغلب موارد شامل بیماریهای ارثی و هایپر پلازی ارثی آدرنال و حدودی از موارد دیگر ناشی از بیماری های اتوایمیون است. از دلایل غیر معمول این نقص بیماری های مادرزادی مثل آدرنولوکودیستروفی می باشند.نارسایی ثانویه آدرنال ناشی از کاهش تولید ACTH(آدرنوکورتیکو تروپیک هورمون) از هیپوفیز می باشد.

علائم در نوع APS 1، در دوران کودکی آغاز می شود و علائم مربوط به آن عبارتند از :

• بیماری آدیسون
• کاهش عملکرد پاراتیروئید
• تاخیر و یا کند کردن رشد جنسی
• سوء جذب و یا کمبود ویتامین B12 (کم خونی خطرناک)
• کاندیدیاز (عفونت قارچی مزمن)
• هپاتیت

اثرات بیماری آدیسون بر بارداری

شروع بیماری آدیسون در بارداری بسیار نادر می باشد. حالت تهوع بیش از حد، فشار خون پایین، برنزه شدن ناگهانی پوست، همه می توانند نشان دهنده شروع بیماری آدیسون باشند. آدیسون به دلیل اینکه علائم آن مانند علائم بارداری است، بسیار دیر تشخیص داده می شود.

آدیسون موجب عوارض شدیدی در بارداری می شد. زنان باردار در صورتی که مبتلا به آدیسون شوند دچار خطر زایمان زود رس و تولد نوزاد کم وزن می شوند. اما اکثر آنها ممکن است به موقع زایمان کنند و بچه هایی سالم به دنیا بیاورند.

زنان در طول بارداری به افزایش استروئیدها نیاز دارند. زنان در مورد مصرف استروئیدها در دوران بارداری نگران هستند، اما استروئیدها جایگزین چیزی است که بدن شما از دست داده است.

درمان بیماری آدیسون

داروهای مورد نیاز برای بیماری آدیسون عبارتند از آنچه در ادامه ی این بخش از سلامت نمناک گفته شده است:

• کورتیکواستروئید خوراکی مانند هیدروکورتیزون، پردنیزون و یا استات کورتیزون
• کورتیکواستروئید تزریقی
• آندروژن تعویضی
• دریافت مقدار زیادی نمک در مواقع ورزش کردن، جراحی، عفونت و استرس
• تزریق داخل وریدی هیدروکورتیزون
• تزریق محلول سالین و شکر (دکستروز)
• مصرف قرص خوراکی هیدروکورتیزون یا پردنیزولون
• مصرف فلودروکورتیزون

نکات درمانی بیماری آدیسون و آموزش مراقبت از خود به بیمار

بیماری ادیسون برای جبران هورمون های از دست رفته با دارو درمان می شود و فرد نیاز دارد که تا آخر عمر دارو مصرف کند.

علائم بیماری ادیسون با درمان به طور گسترده ای قابل کنترل است. اکثر افراد با این وضعیت طول عمر معمولی دارند و قادر خواهند بود یک زندگی فعال همراه با مقدار کمی محدودیت را تجربه کنند.

بسیاری از افراد مبتلا به این بیماری باید یاد بگیرند که چگونه خستگی خود را کنترل کنند و با مشکلاتی مثل دیابت و یا تیروئید های کم کار زندگی کنند.

افراد مبتلا به بیماری ادیسون باید به طور مداوم از خطر بدتر شدن علائم و یا بحران غدد فوق کلیه آگاه باشند که ممکن است هنگام کاهش بیش از حد کورتیزول در بدن اتفاق بیفتد . بحران غدد کلیه یک وضعیت اورژانسی است که اگر درمان نشود، ممکن است که کشنده باشد.

بیمار و خانواده باید دستورالعمل هایی درباره دلایل برای درمان جایگزینی و دوزاژ مناسب را بیاموزند.

بیماران باید در آب و هوای خیلی گرم و موقعیت های استرس زا نمک را افزایش دهند.

برای استفاده اورژانسی یک سرنگ و ویال استروئید قابل تزریق تهیه کرده و نحوه تزریق را بیاموزید.

هنگام مراجعه به دندانپزشک بیماری خود و مصرف استروئید را بیان کنید.

اصلاح رژیم غذایی و جذب مایعات جهت حفظ تعادل مایع و الکترولیت برای بیمار الزامی است.

بهتر است بیمار دستبند پزشکی که حاوی اطلاعاتی درمورد مصرف کورتیکواستروئید است را در مواقع حضور در بیرون از منزل در دست داشته باشد.

بیمار باید درباره علایم مصرف زیاد یا ناکافی هورمون جایگزین اطلاعاتی داشته باشد.

اگر قادر به کار کردن نیستید نزد پزشک روید تا او میزان بهبودی، جایگزینی هورمون و سطح استرس در منزل را مورد بررسی قرار دهد.

بیمار نباید بیماری خود را کم اهمیت بداند و باید هر چند وقت یکبار به پزشک مراجعه کند.

شرکت بیمار در برنامه های ارتقا سلامتی و غربالگری اهمیت فراوان دارد.

پس اگر خودتان یا شخص دیگری به این بیماری مبتلا بوده و علائم بسیار شدیدی را تجربه کردید ، حتماً باید با اورژانس تماس بگیرید.

تیم پزشکی اطلاعات را مورد بررسی قرار می دهد و حتماً علائم نادر را در شما بررسی خواهد کرد.

این روش به متخصصان کمک می کند تا راه های جدیدی را برای پیشگیری و درمان این وضعیت به کار ببرند.

درمان پیشنهادی طب سنتی برای بیماران مبتلا به آدیسون

مبتلایان به آدیسون می توانند در آغاز بیماری ریشه له شده شیرین بیان را به صورت مخلوط با مقدار کمی آب نیم گرم، 3 مرتبه در روز مصرف کنند.

رژیم غذایی فرد مبتلا به بیماری آدیسون

به تشخیص پزشک معالج احتمال دارد فرد به یک رژیم غذایی خاص نیاز داشته باشد که در رایج ترین حالت رژیمی که جهت حفظ تعادل سدیم و پتاسیم یا افزایش کربوهیدرات یا پروتئین دریافتی برایش تجویز می شود.