اعمال کامل روز جمعه از صبح تا غروب + نماز ،ذکر و دعا

نماز و اعمال روز جمعه در مفاتیح الجناح و روایات

روز جمعه آخرین روز هفته است که اهمیت بسیاری در نزد مسلمانان دارد. پیامبر اکرم(ص) روز جمعه را سرور روزها نامیده اند. در منابع دینی همچون کتاب مفاتیح و وسائل الشیعه برای روز جمعه آداب و اعمال بسیاری همچون غسل و نماز جمعه توصیه شده است که در این بخش از دین و مذهب نمناک به برخی از آنها می پردازیم.

1. غسل

از امام صادق(ع) روایت شده:هرکه در روز جمعه غسل کند و این دعا را بخواند:

أَشْهَدُ أَنْ لَاإِلٰهَ إِلّا اللّٰهُ وَحْدَهُ لَاشَرِیکَ لَهُ، وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ، اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَاجْعَلْنِی مِنَ التَّوَّابِینَ، وَاجْعَلْنِی مِنَ الْمُتَطَهِّرِینَ.

گواهی می دهم که شایسته ی پرستشی جز خدا نیست، شریک و انبازی ندارد و گواهی می دهم که محمّد بنده و فرستاده ی اوست، بار خدایا، بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و مرا از بسیار توبه کنندگان و پاکان قرار ده.برای او تا جمعه آینده حالت پاکی و طهارت پیدا شود؛ یعنی:از گناهان پاک می گردد یا آنکه اعمال او با طهارت معنوی انجام می گیرد و مورد قبول حق واقع می شود؛

و به احتیاط نزدیک تر آن است که تا جایی که ممکن است، غسل جمعه را ترک نکنند؛ باید دانست وقت غسل جمعه پس از طلوع فجر تا زمان ظهر است و هرچه نزدیک تر به ظهر انجام شود، بهتر است.

2. نماز

دو رکعت نماز که در رکعت اوّل نماز صبح سوره «جُمعه» و در رکعت دوّم، «توحید» خوانده شود.

حارث همدانی از امیرالمؤمنین(علیه السلام) روایت کرده:

اگر بتوانی در روز جمعه «ده رکعت» نماز بجای آر و رکوع و سجودش را تمام و کامل ادا کن و پس از هر دو رکعت «صد مرتبه» بگو:سُبْحانَ اللّٰهِ وَبِحَمْدِهِ.

پاک و منزه است خدایی که ستایش تنها شایسته اوست.که فضیلت بسیار دارد.

امام صادق(ع) در روایتی فرمودند:

هرکس سوره «اِبراهیم» و سوره «حجر» را در دو رکعت نماز در روز جمعه بخواند، هرگز دچار پریشانی و دیوانگی و یا بلایی دیگر نشود.

3. نماز مخصوص روز جمعه

در رکعت اول نماز ظهر جمعه پس از سوره «حمد» سوره «جمعه» و در رکعت دوم آن بعد از سوره «حمد» سوره «منافقین» بخواند؛ و در رکعت اول نماز عصر پس از سوره «حمد» سوره «جمعه» و در رکعت دوم پس از سوره «حمد» سوره «توحید» را بخواند.

شیخ صدوق از امام صادق(ع) روایت کرده است:

از چیزهایی که بر هر مؤمن شیعه ای واجب و لازم است این که در شب جمعه نماز را با سوره «جُمُعَه» و سوره «سَبِّحِ اسْمَ رَبِّکَ الْأَعْلَی» و در روز جمعه نماز را با سوره «جُمُعَه» و «مُنافِقین» بخواند؛ هرگاه این شیوه را رعایت کند، گویا به عمل رسول الله(صلی اللّه علیه و آله) رفتار نموده و ثواب و پاداشش از سوی خداوند بهشت خواهد بود.

4. زیارت امام زمان(عج)

از مهم ترین اعمال مؤمنان در روز جمعه، توجه به حضرت مهدی (عج) و انتظار فرج آن بزرگوار است. در این روز، زیارت آن حضرت و دعا برای تعجیل فرج او مستحب است؛ زیرا طبق برخی روایات و زیارات، امید ظهور آن حضرت در روز جمعه بیش از سایر روزهاست. (بحار الانوار، ج99، ص215)

5. دعای مخصوص روز جمعه

6. دعا برای کفاره گناهان

پس از نماز صبح، پیش از آنکه سخن بگوید این دعا را بخواند تا کفّاره گناهان او از این جمعه تا جمعه ی دیگر باشد:

اللّٰهُمَّ مَا قُلْتُ فِی جُمُعَتِی هَذِهِ مِنْ قَوْلٍ، أَوْ حَلَفْتُ فِیها مِنْ حَلْفٍ، أَوْ نَذَرْتُ فِیها مِنْ نَذْرٍ، فَمَشِیْیّتُکَ بَیْنَ یَدَیْ ذٰلِکَ کُلِّهِ، فَمَا شِئْتَ مِنْهُ أَنْ یَکُونَ کَانَ، وَمَا لَمْ تَشَأْ مِنْهُ لَمْ یَکُنْ، اللّٰهُمَّ اغْفِرْ لِی وَتَجاوَزْ عَنِّی، اللّٰهُمَّ مَنْ صَلَّیْتَ عَلَیْهِ فَصَلاَتِی عَلَیْهِ، وَمَنْ لَعَنْتَ فَلَعْنَتی عَلَیْهِ.

خدایا! هر سخنی که در این جمعه ام بر زبان آورم و یا هر سوگندی که در آن ادا نمایم و یا هر نذری که در آن جاری کنم، خواست و اراده تو پیشاپیش همه ی این هاست، پس در این میان هرچه را تو بخواهی که بشود می شود و هرچه را که نخواهی نشود، بار خدایا! مرا بیامرز و از من درگذر. خدایا! هرکه را تو بر او درود فرستی پس درودم بر او باد و هرکه را تو لعنت کنی، پس لعنتم بر او باد.

و شیخ طوسی روایت کرده:که سنّت است این دعا را در تعقیب نماز صبح روز جمعه بخواند:

اللّٰهُمَّ إِنِّی تَعَمَّدْتُ إِلَیْکَ بِحَاجَتِی، وَأَنْزَلْتُ إِلَیْکَ الْیَوْمَ فَقْرِی وَفَاقَتِی وَمَسْکَنَتِی، فَأَنَا لِمَغْفِرَتِکَ أَرْجَیٰ مِنِّی لِعَمَلِی، وَلَمَغْفِرَتُکَ وَ رَحْمَتُکَ أَوْسَعُ مِنْ ذُنُوبِی، فَتَوَلَّ قَضاءَ کُلِّ حَاجَةٍ لِی بِقُدْرَتِکَ عَلَیْهَا وَتَیْسِیْرِ ذٰلِکَ عَلَیْکَ، وَ لِفَقْرِی إِلَیْکَ فَإنِّی لَمْ أُصِبْ خَیْراً قَطُّ إِلّا مِنْکَ، وَلَمْ یَصْرِفْ عَنِّی سُوءً قَطُّ أَحَدٌ سِوَاکَ، وَلَسْتُ أَرْجُو لآخِرَتِی وَدُنْیایَ و لا لِیَوْمِ فَقْرِی یَوْمَ یُفْرِدُنِی النَّاسُ فِی حُفْرَتِی وَأُفْضِی إِلَیْکَ بِذَنْبِی سِوَاکَ.

خدایا! با حاجت خویش آهنگ تو کرده ام و امروز بر تو فرود آورده ام فقر و تنگدستی و درماندگی ام را و به آمرزش تو امیدوارتر از کردار خویشم و بخشایش و رحمت تو دامنه دارتر از گناهان من است، پس برآور نیاز مرا با قدرتی که بر آن داری و با سهولتی که نزد تو دارد و نیازی که من به تو دارم؛ چه من به خیری دست نیافته ام جز از سوی تو، جز تو هرگز کسی گزندی را از من نرانده است و برای آن جهان و این جهانم و نه برای گاه تهیدستی ام، آنگاه که مردم در قبرم تنها گذارند و گناهم را به نزد تو آورم، جز به مهر تو امید ندارم.

7. ذکر صلوات

هرکس در روز جمعه و دیگر روزها پس از نماز ظهر و نماز صبح بگوید:

اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلَیٰ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَعَجِّلْ فَرَجَهُمْ.

خدایا بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و طلوع ظهورشان را زود گردان. نمیرد تا حضرت قائم(عجّل الله تعالی فرجه الشریف) را دریابد.

و اگر «صد مرتبه» این صلوات را بخواند، خدا شصت حاجت، سی حاجت از حاجات دنیا و سی حاجت از حاجات آخرتش را برآورده سازد.

8. ذکر روز جمعه

ده مرتبه بگوید :«یَا دَآئِمَ الْفَضْلِ عَلی‏ الْبَریِّه، یا باسِطَ الْیَدَیْنِ بِالْعَطِیَّه، یا صاحِبَ الْمَواهِبِ السَّنِیَّه، صَلِّ عَلی‏ مُحَمِّدٍ وَ آلِهِ خَیْرِ الْوَری‏ سَجِیَّهً، وَ اغْفِرْ لَنا یا ذَاالْعُلَی‏ فِی‏ هَذِهِ الْعَشِیَّه» :

ای کسی که فضل و بخششت بر خلق دائمی است، و ای آن که دو دست احسانت به عطابخشی باز است، ای‏ دارنده بخشش های ارجمند، درود فرست بر محمّد و آلش که به ترین مردم اند در سرشت و نهاد، و ما را ای خدای بلند مرتبه در این شب بیامرز.

و این ذکر شریف در شب عید فطر نیز خوانده می ‏شود.

9. خواندن قرآن

پس از نماز صبح سوره «الرَّحْمن» را بخواند و بعد از آیه:

﴿فَبِأَیِّ آلاٰءِ رَبِّکُمٰا تُکَذِّبٰانِ﴾ . کدامین نعمت های پروردگارتان را تکذیب می کنید.

بگوید:

لَابِشَیْءٍ مِنْ آلآئِکَ رَبِّ أُکَذِّبُ. هیچ یک از نعمت های تو را ای پروردگارم، تکذیب نمی کنم.

شیخ طوسی(رحمه الله) فرموده است:

مستحب است پس از نماز صبح روز جمعه «صد مرتبه» سوره «توحید» را بخواند و «صد مرتبه» بر محمّد و آل محمّد صلوات فرستد و «صد مرتبه» استغفار کند و سوره های «نساء، هود، کهف، صافات، الرّحمن» را بخواند.

امام صادق(ع) در روایتی فرمودند:

هرکه در هر شب جمعه یا در هر روز جمعه سوره «احقاف» را بخواند، در دنیا هراسی به دلش راه نیابد و از وحشت بزرگ روز قیامت ایمن گردد و نیز آن حضرت فرمود:هرکس جمعه ها بر خواندن سوره «مؤمنون» مداومت نماید، خدای تعالی پایان کارش را به نیکبختی و سعادت قرار دهد و جایگاهش در بهشت برین با پیامبران الهی باشد.

10. خواندن دعای کمیل

11. گرفتن ناخن

12.پوشیدن لباس تمیز و خوشبو

13.صدقه دادن

14. آموختن مسائل دینی

از امام صادق (علیه السلام) نقل شده است:

بدا به حال مسلمانی که روز جمعه را در هفته صرف یادگیری مسائل دینی خود نکند و برای این کار، خود را از کارهای دیگر فارغ نسازد.

15. زیارت اهل قبور

از امام باقر(علیه السلام) در روایتی فرمودند:

مردگان را در روز جمعه زیارت کنید، زیرا می دانند چه کسی به زیارت ایشان رفته است و از این رو شاد می شوند.

16.خواندن دعای ندبه

در وقت صبح دعای «ندبه» را که از اعمال اعیاد اربعه است، بخواند.

17. خواندن دعاهایی از صحیفه کامله

خواندن دعای «یا مَنْ یَرْحَمُ مَنْ لا تَرْحَمُهُ الْعِبادُ» و دعای «اَللّهُمَّ هذا یَوْمٌ مُبارَکٌ» را که هر دو از دعاهای «صحیفه کامله» [صحیفه کامله سجّادیه] است دارای فضیلت و ثواب می باشد.

18.ذکر أَسْتَغْفِرُ اللّهَ رَبِّی وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ

بعد از عصر «هفتاد بار» این ذکر را بخواند تا حق تعالی گناهان او را بیامرزد.

19. خواندن دعا هنگام غروب آفتاب

شیخ طوسی فرموده است:

هنگام اجابت دعا ساعت آخر روز جمعه تا غروب آفتاب است، سزاوار است مؤمن در آن ساعت بسیار دعا کند؛

و روایت شده است:ساعت اجابت دعا، هنگامی است که نیمی از خورشید غروب کرده باشد و نیمه دیگر آن در مغرب دیده شود. حضرت فاطمه(س) در آن هنگام دعا می کرد، بنابراین دعا در آن ساعت مستحب است.

و دعایی را که از پیامبر(ص) روایت شده مستحب است در ساعت اجابت دعا بخواند؛ و آن دعا این است:سُبْحَانَکَ لا إِلهَ إِلّا أَنْتَ، یَا حَنَّانُ یَا مَنَّانُ، یَا بَدِیعَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ، یَا ذَا الْجَلالِ وَ الْإِکْرَامِ.پاک و منزّهی، پرستیده ای جز تو نیست، ای پرمهر، ای بخشایشگر، ای پدیدآورنده ی آسمان ها و زمین، ای دارای بزرگی و کرم.

20. خواندن دعای سمات

در ساعت آخر روز جمعه، خواندن دعای «سمات» ثواب بسیاری دارد.