راهنمای صفر تا صد کاشت و پرورش گیاه جینکو+ نکات

معرفی و راهنمایی کاشت و نگهداری گیاه " جینکو "

تنها گونه ی بازمانده از تیره جینکو بیلوبا (ginkgo biloba)، جینکو می باشد. سابقه ی فسیل های پیدا شده از تنه و برگ درخت جینکو متعلق به اوایل عصر ژوراسیک حدود ١٩٠ میلیون سال قبل گزارش شده است. جینکو خزان دار و دارای دو پایه می باشد.

خاستگاه اصلی این گیاه شرق آسیا ( کره و ژاپن) و جنوب چین می باشد. کشت دانه جینکو و قلمه از طریق تکثیر می باشد. قطر تنه درخت بین سه تا چهار متر است و ارتفاع آن به 4٠ متر می رسد و با بزرگ شدن و بیشتر شدن سنش ارتفاعش به ٨ تا ١٠ متر هم میتواند رشد کند. رنگ درخت خاکستری روشن تا قهوه ای است.

گیاه شناسی درخت جینکو

تاج درخت های جوان به شکل هرمی با شاخه های روبه بالا بوده و توانایی رشد مرکزی دارد، شاخه های کناری به شکل مورب و مارپیچ روی تنه اصلی درخت به رشد خود ادامه می دهند به بزرگ شدن درخت، شکل هرمی از بین رفته و درخت پهن تر می شود.

شاخساره های بلند برگهای پهن و شاخساره های کوتاه دارای برگهای خوشه ای می باشند. چنانچه در نمناک می خوانید، شاخساره های بلند قسمت اصلی و چوبی درخت را تشکیل می دهند که تولید و رشد شاخه های جدید تحت نظر این قسمت از درخت می باشد. ولی شاخساره های کوتاه مسئول تولید برگ می باشد. سن زایشی درخت جینکو بین ٢5 تا٣5 سالگی است. برگهای این درخت به شکل بادبزنی بوده و دارای یک دمبرگ بلند است. طول برگ ها بین ٨ تا ١٣ و عرض آنها بین 5 تا ٨ سانتی متر است.

گل های نر به شکل خوشه ای سه تا شش تایی و به صورت آویزان بر روی شاخه قرار دارند. گرده افشانی توسط دانه ها که به شکل قایق با یک دهانه باز و گسترده بوده انجام میشود. با توجه به شرایط اقلیمی مدت زمان گرده افشانی آن متفاوت بوده و از اواسط زمستان تا اوسط بهار اینکار انجام میشود.

زمان گرده افشانی از انتهای تخمک ها مایع لزجی ترشح میشود که نقش مهمی در جذب دانه های گرده که توسط باد جابه جا میشوند؛ دارد.

بخش رشد گامتوفیت نر در داخل تخمک طی یک دوره سه تا پنج ماهه انجام میگیرد و با تولید یک جفت اسپرماتوزوئید به اتمام میرسد. در یک زمان بهتر یکی از آنها رها شده و به سمت تخم می رود و آن را بارور میکند. عمل باروری در تابستان انجام می گیرد. بعد از لقاح، جنین رشد خود را آغاز نموده و تخمک های بارورشده میوه را به وجود می آورند.

میوه ابتدا شفت مانند بوده و دارای یک بخش خارجی آبدار و گوشتی به رنگ قهوه ای مایل با نارنجی است. که به شکل آویزان روی شاخه دیده میشود. لایه بیرونی در میوه کاملا رسیده به رنگ سبز یا مایل به ارغوانی است. میوه ها در فصل پاییز رسیده و از گیاه جدا می گردند.

ترکیبات موثر جینکو

از قسمت های جینکو فقط برگ های آن مورد استفاده واقع میشود که ترکیبات آن به شدت تحت تاثیر فصل برداشت آن می باشد. بیشترین تغییرات در فصل پاییز انجام میشود. ترکیبات مهم آن شامل:

فلاونوئیدها

بیش از 4٠ درصد فلاونوئیدها تا به امروز در برگ های درخت جینکو کشف شده است که در برگیرنده جینکتین، بیلوبتین، ایزو جینکتین، سیادو پیتی زین، کامفرول، کورستین و ایزورامنتین می باشند.

ترپنوئیدها

که شامل بیلوبالید و جینگولیدهای A، B، C، J، M می باشند.

اسیدهای آلی

که شامل اسید شیکمیک، اسید آسکوربیک، اسید پاراکوماریک، اسید وانیلیک و مشتقات اسید بنزوئیک می باشند.

ترکیبات دیگر

که شامل کربوهیدرات ها، کربوهای خطی و کتون های دانه که دارای حدود ٣٨ درصد کربوهیدرات، الکل ها، پروتئین 4 درصد، چربی ٢ درصد، آلکالو ئیدها، اسید آمینه، گلوکزیدهای سیانوژنیک و فنول ها است.

عصاره ی جینکو را بر اساس ٢4 درصد فلاونویید گلوکوزید ها استاندار می کنند.

چند حقیقت جالب درباره گیاه جینکو

به علت سابقه ی دیرینه ی این درخت که متعلق به ٢٠٠ میلیون سال قبل می باشد به فسیل زنده معروف است و چون فسیل های یافت شده در مناطق جنوب شرقی چین و هند و چین میباشد. لذا زادگاه اصلی این درخت به آن نواحی بر می گردد.

اعتقاد بر این است که همه ی درختان جینکو در آمریکای شمالی، اروپا و دیگر مناطق زمین در دوره عصر یخبندان از بین رفته اند و تنها در چین نجات پیدا کرده اند. درخت جینکو در سال ١٧١٠ توسط اگلبرت کمپفر به اروپا منتقل شد و در سال ١٧٧١ به وسیله ی گیاه شناس مشهور، لینه نام گذاری علمی گردید.

به علت شباهت این گیاه به پنجه اردک در چین جینکو را با نام پنجه اردک می شناسند. این گیاه از دوران گذشته برای تقویت قلب و ریه در چین مورد استفاده قرار می گرفت. در طب قدیم نیز برگ آن را پودر کرده و برای درمان آسم به روش استنشاقی مورد استفاده قرار می دادند.

در یادداشت های باقیمانده از سانسکریت نیز از عصاره این گیاه به عنوان اکسیر طولانی کننده عمر نام برده شده است.

روش های تکثیر جینکو

تکثیر جینکو به روش بذر، قلمه و پیوند می باشد. زیاد شدن از روش بذر در خاک سبک شنی، در شاسی سرد در زمستان و پاییز انجام میشود. البته با روش پیوند و کوپیوند هم میتواند انجام بگیرد. برای تولید گیاهانی با جنسیت مشخص از روش قلمه زدن استفاده می کنند. به کاربردن هورمون IBA و سیستم مه پاشی، ریشه زایی را آسان می کند. از ریز ازدیادی برای تکثیر کهن دار استفاده میشود.

رایج ترین روش از طریق بذر، قلمه پیوند و کشت بافت است. چین مهمترین منطقه تولید بذر جینکو است در این نهالستان، کود دهی و آبیاری زیاد، حلقه برداری، هرس، بازجوانی درختان مسن، آبیاری زیاد، گرده افشانی مصنوعی و پیوند شاخه های گل دهنده نر روی درخت ماده موجب ازدیاد بذر دهی میشود.

پرورش کهن دار به منظور تولید برگ

تولید جینکو برای تولید برگ و استخراج مواد مفید از سال ١٩٨٠ زیر کشت بوده است. اولین نهالستان در فرانسه و سپس در سومتر، جنوب کارولینا زیر کشت وسیعی قرار گرفت. در سومتر ٢5٠٠٠ درخت در هر هکتار کاشته شده که به فاصله 4٠ سانتیمتری از هم در ردیف هایی به فاصله یک متر کاشته شده اند. برای 4٠٠ هکتار نهالستان در سومتر، این اندازه به ده میلیون هکتار می رسد. که تعداد پرورش دهندگان چینی از سال ١٩٩٠ رو به فزونی است وسعت کل کشت در چین به 5٠٠٠ هکتار می رسد.

نحوه کاشت جینکو با بذر

مناسب ترین مناطق برای کاشت این درخت مناطق نیمه گرمسیری و معتدل می باشد. در تحقیقات انجام شده این نتیجه به دست آمده که سرمادهی موجب کم شدن نیاز حرارتی گیاه شده و باعث رشد و نمو بهتر نهال می گردد.

بذرها مانند زردآلو یک پویته نازک دارند. اول بذرها را به مدت ٢4 ساعت در آب می خیسانند، سپس با یک سمباده به نرمی بخشی از بذر را سمباده کشی میکنند تا پوسته نازک تر گردد. بعد بذرها را در خاک ماسه و شنی سبک که خوب آب پاشی کرده اند میکارند و روی آن را با خاک می پوشانند.

ترکیبی از پیت ماس (به اندازه ٨٠ درصد) و ماسه (به اندازه ٢٠ درصد)

عمق کاشت باید دو برابر بذر باشد یعنی عمق کاشت باید بیش از 5 سانتیمتر باشد.

بعد از کاشت با یک نایلون روی آن را پوشانده و در قسمت جا میوه ای یا جا تخم مرغی یخچال به مدت دو ماه قرار دهید تا سرما دهی انجام شود و در این مدت خاک را کنترل کنید تا رطوبت از دست رفته را دوباره رطوبت رسانی کنید.

در این بازه ی زمانی بذرها را چک کنید و اگر در یخچال جوانه زنی کردند از یخچال خارج کرده و در دمای ٢٠ درجه بیرون از یخچال قرار دهید تا به رشد خود ادامه دهد.

زمانی که اندازه نهال ها به ١٠ سانتیمتر رسید آن را به یک مکان با خاک شنی و نور کامل انتقال دهید و بعد از سپری شدن دوره ی سرما در فصل بهار میتوان نهال را در خاک زمین کاشت.

نحوه نگهداری گیاه جینکو

این گیاه هم به عنوان تزئینی و هم دارویی کاربرد دارد و در خاک های عمیق با زهکشی خوب رشد بهتری دارد و بهتر است در یک مکان نیمه سایه و آفتابی قرار گیرد و هر زمان که خاک خشک شد آب دهی انجام گردد. در زمستان نیاز به آب بیشتر ندارد ولی چون ریشه های آن حالت گوشتی دارد باید در یخبندان مواظب بود تا ریشه ها بر اثر سرما ترکیده نشوند پس در این صورت گیاه باید به مکان داخلی منتقل شود.

برداشت محصول درخت جینکو

زمان برداشت برگ های جینکو در کمیت و کیفیت مواد آن بسیار حائز اهمیت است، برگ های درخت در اواخر تابستان بیشترین مقدار ترپن ها را دارد ولی در فصل پاییز از بیشترین مقدار فلاونوئیدی برخوردار است. برگ ها توسط کارگران چیده میشوند یا با قیچی بریده میشوند که این روش مناسب نیست چرا که موجب کاهش عملکرد برگ در سال های آینده می شود.

بعد از برداشت عمل خشک کردن برگ آغازمی شود برای خشک کردن برگ ها را در هوای آزاد قرار داده و زیر و کردن موجب خشک شدن آن می شود؛ یا از خشک کن های الکتریکی با دمای 5٠ تا 6٠ درجه استفاده میکنند، بعد از خشک کردن برگ ها را باید در جای خنک و خشک و تاریک نگهداری کنند.

خواص دارویی گیا جینکو

در چین از هزاران سال پیش از دانه بذر به عنوان قابض برای ریه و درمان آسم و سرفه استفاده می کردند. چینی ها برای نخستین بار در سال ١4٣6 از جینکو برای درمان بیماری های پوستی و زخم سر استفاده کردند. البته به عنوان کمک کننده هاضمه، تصفیه کننده خون، تب بر و آنتی بیوتیک و ضد کرم هم کاربرد دارد.

عصاره برگ جینکو، فعالیت بیولوژیکی گسترده ای دارد. عصاره خالص برگ گیاه، دارای عمل بازکنندگی عروق شریانی و فعال کننده گردش خون در شرائین است که باعث انتقال خون بیشتر به بافت ها میگردد. عصاره برگ، جریان خون به مغز را زیاد می کند و در نهایت توانایی فکری و حافظه را بهبود می بخشد.

عصاره های استاندارد شده جینکو برای درمان بیماری های مختلف از جمله نارسایی های ذهنی و فیزیکی، درمان اسکیزوفرنی، آلزایمر، پارکینسون، ناتوانی مغزی، افسردگی و اضطراب، نقص حافظه مرتبط با سن، درمان طنین مزمن گوش یا زنگ گوش، سرگیجه مزمن، لگنی متناوب، نارسایی های جنسی، بیماری های پوستی، درد معده، اختلالات قلبی، عروقی و اعصاب مرکزی مفید است.

فرآورده های جینکو از برگ طبیعی آن یا از عصاره برگ درخت جینکو بدست می آید و به صورت دارویی، کپسول، قرص، عصاره مایع، لوازم آرایش، کرم های پوست، شامپو و صابون در دسترس می باشند.

خاصیت ضد آلزایمر جینکو

تحقیقات نشانگر این موضوع است که جینکو می تواند از روند پیشروی آلزایمر جلوگیری کند البته مواقعی هم برعکس این موضوع عنوان شده است. برای مثال در سال ٢٠٠٨ دانشمندان آمریکایی روی ٣٠٠٠ داوطلب تحقیقاتی انجام داده اند و هیچ تاثیر مفیدی از این گیاه برای مقابله با نابودی و زوال توانایی عقل ندیده اند. اما نتایج تحقیقات در سال ٢٠١٠ نشانگر این موضوع بوده که جینکو بر روی عملکرد توانایی ادراک ذهنی انسان اثر مطلوب و مثبت دارد.

عوارض جانبی گیاه جینکو

از جینکو به عنوان یک مکمل بی خطر نام می برند. مگر در مواقعی که ممکن است با دیگر داروها دچار تضاد و تداخل شود. استفاده از جینکو ممکن است موجب اسهال و استفراغ و در مواردی هم حالت تهوع و سردرد در شخص گردد. یا سبب به وجود آمدن جوش و ضعف در ماهیچه ها گردد از عوارض جانبی و خطرناک گیاه جینکو خونریزی است.

توصیه میگردد افرادی که دارای مشکلات خونی هستند یا از داروهای رقیق کننده خون استفاده می کنند از مصرف جینکو پرهیز کنند. اشخاص دیابتی هم بهتر است تحت نظر پزشک معالج خود جینکو را مصرف کنند.

جینکو یک گیاه مفید است ما می توانیم با مصرف جینکو به سلامتی و بهبودی مغز و چشم خود کمک کنیم بخش عظیمی از مردمان کره زمین از جینکو استفاده می کنند و پزشکان نیز برای عملکرد بهتر چشم و مغز استفاده از جینکو را پیشنهاد می کنند.