در این مقاله دکتر حمیدرضا رخصت یزدی متخصص مغز، اعصاب و ستون فقرات مطالب مفیدی; را در رابطه با علل اصلی سردرد و دردهای ناشی از آن در صورت بیان می نمایند.
انواع سردرد و علت آن
تشخیص علت سردرد، به درک پاتوفیزیولوژی آن، تهیه شرح حال، همراه با مشخص کردن ویژگی های درد تحت عنوان حاد; تحت حاد، یا مزمن؛ انجام معاینه فیزیکی دقیق و جمع بندی تشخیص های افتراقی نیاز دارد.
آنچه در این مقاله می خوانید
- سردرد چیست؟
- پاتوفیزیولوژی سردرد و درد صورت
- مشخصات درد
- محل درد
- نشانه های همراه با سردرد
- الگوهای زمانی سردرد
- سایر ویژگی های سردرد
سردرد چیست؟
سردرد در همه گروه های سنی اتفاق می افتد و 2-1٪ مراجعات بخش اورژانس و تا 4٪ مراجعات به مطب پزشکان را شامل می شود;
سردرد اگرچه بیشتر اوقات علتی خوش خیم دارد (به ویژه در صورتی که مزمن یا عودکننده باشد); اما بروز سردرد جدید می تواند یافته اصلی یا اولین تظاهر یک بیماری سیستمیک ;یا بیماری داخل جمجمه ای خطرناک باشد; و از این رو نیازمند ارزیابی بالینی سیستماتیک و کامل می باشد.
چه سردرد هایی نیاز به مراجعه به متخصص مغز و اعصاب و انجام تصویربرداری از مغز دارد؟
- بدترین و شدیدترین سردرد که به طور ناگهانی در طول عمر خود تجربه کرده اید
- سردرد در سنین بالای 50 سال
- تغییر ماهیت و شدت و محل سردرد نسبت به سردرد های قبلی که تحربه داشته اید
- سردردی که با تغییر وضیت بدن ایجاد و یا تشدید شود ( با ایستادن یا نشستن بدتر شده و با خوابیدن بهتر شود)
- سردرد به همراه حرکات غیر عادی بدن و یا تشنج
- سردردی که با بیماری زمینه و یا با تب ایجاد شود
- صدای ضرباندار یا صدای هم همه و یا گردباد همرا با سردرد شنیده شود
- سردرد بعد از ضربه به سر
- سردردی که با فعالیت ورزشی یا رابطه جنسی یا سرفه یا عطسه و یا بعد از حمام ایجاد شود
- سردرد همراه با علائمی همچون کاهش سطح هوشیاری یا اختلال تکلم یا اختلال تعادل یا ضعف و بیحالی
- سردرد در بیماران مبتلا به ایدز یا سرطان
- سردردی که به داروهای مسکن معمولی پاسخ ندهد
- در صورتی که شما نسبت به سردرد خود به طور کلی نگران هستید و یا ترس از بیماری دارید.
برای کسب اطلاعات بیشتر درمورد مطالب فوق می توانید با دکتر حمیدرضا رخصت یزدی متخصص مغز و اعصاب به آدرس تهران، بلوار کشاورز، بین کارگر و جمالزاده، جنب آزمایشگاه نور، پلاک 95، طبقه 3 واحد 4 مراجعه و یا نوبت خود را با شماره های 02166928340 یا 09026692888 هماهنگ نمایید.
بیشتر بدانیم:انواع سردردها و درمان آن
پاتوفیزیولوژی سردرد و درد صورت
سردرد به علت کشش، جابه جایی، التهاب، اسپاسم عروقی با اتساع ساختمان های حساس به درد در سروگردن ایجاد می شود;
گرفتاری منفرد بخش استخوانی جمجمه ;و بسیاری از قسمت های دورا (Dura) یا بسیاری از نواحی پارانشیمی مغز، درد ایجاد نمیکند.
ساختمان های حساس به درد در داخل جمجمه
- این ساختمان ها شامل سینوس های وریدی (مثلا، سینوس ساژیتال); شریانهای مننژی قدامی و میانی دورا در قاعده جمجمه؛ عصب سه قلو ، عصب زبانی حلقی (IX) ;و عصب واگ (X)؛ بخش پروکسیمال شریان کاروتید داخلی ;و شاخه های آن در نزدیکی حلقه ویلیس؛ ماده خاکستری جنب قنات مغزی در ساقه مغز؛ و هسته حسی تالاموس می باشند.
ساختمان های حساس به درد در خارج جمجمه
- این ساختمان ها شامل ضریع جمجمه؛ پوست؛ بافت زیرجلدی عضلات و شریانها؛ عضلات گردن; دومین و سومین عصب جمجمه ای؛ چشمها و گوشها، دندانها، سینوس ها و حلق دهانی و پوشش مخاطی حفره بینی هستند.
مشخصات درد
سردرد یا درد صورت بیشتر اوقات به صورت کوبنده (ضربان دار)، مبهم، درد ثابت، یا فرورونده یا درد خراشنده شرح داده می شود.
ردهای ضرباندار و کوبنده معمولا به میگرن نسبت داده می شود، اما در بیماران مبتلا به سردرد عصبی نیز به همان اندازه شایع می باشند.
احساس فشردگی مداوم یا فشار نیز به وفور در سردردهای عصبی دیده می شود.
دردی که به علت ضایعات فضاگیر داخل جمجمه ای ایجاد می شود، به طور معمول مبهم و ثابت است.
درد تیز و خراشنده نشان دهنده عللی نظیر نورالژی تری ژمینال می باشد.
بیماران مبتلا به میگرن; سردرد خوشه ای یا آرتریت سلول غول آسا ممکن است درد خود را شبیه درد خنجر توصیف کنند.
سردرد با هر کیفیتی; ممکن است در بیماران مبتلا به میگرن یا تومور مغزی بروز کند; بنابراین مشخصات درد نمی تواند به تنهایی راهنمای تشخیص قابل اعتماد اتیولوژیک باشد.
محل درد
- سردرد یک طرفه ، ویژگی همیشگی سردرد خوشه ای است و در اکثر حملات میگرن اتفاق می افتد; اغلب بیماران مبتلا به سردرد عصبی، سردرد دوطرفه را گزارش میکنند.
- درد چشمی یا خلف چشمی نشان دهنده بیماری اولیه چشمی مانند التهاب حاد عنبیه یا گلوکوم، بیماری عصب اپتیک (II) (مثل نوریت اپتیک) یا التهاب خلف حدقهای می باشد; این نوع درد هم چنین در میگرن یا سردرد خوشه ای نیز شایع است.
- درد اطراف بینی محدود به یک یا چند سینوس، اغلب با حساسیت پوست روی آن همراه بوده و در موارد عفونت حاد یا انسداد مجرای خروجی سینوسها اتفاق می افتد.
- سردرد ناشی از ضایعات فضاگیر داخل جمجمهای ممکن است موضعی (درست همینجا درد میکند) باشد; اما حتی در چنین مواردی، هنگامی که فشار داخل جمجمه ای افزایش یابد، ممکن است به جای آن درد دو طرفه پس سری یا دو طرف پیشانی پیش آید.
- ناراحتی پس سری یا نواری شکل اغلب با سردردهای عصبی همراه است; قرار گرفتن درد در ناحیه اکسی پیتال ممکن است در تحریک مننژ ناشی از عفونت یا خونریزی و همراه با اختلالات مربوط به مفاصل، عضلات یا لیگامانهای مهره های فوقانی گردن نیز اتفاق بیفتد.
- درد در ناحیه اولین شاخه عصب سه قلو، به طور مشخص به صورت دردی با کیفیت سوزشی شرح داده می شود ;و ویژگی شایع نورالژی هرپسی به شمار می آید.
- دردهای برشی یا خنجری که به دومین یا سومین شاخه عصب سه قلو محدود باشند; احتمال تیک دولوره (تیک دردناک) را مطرح می نمایند.
- حلق و سوراخ گوش خارجی شایعترین محل های درد ناشی از نورالژی زبانی حلقی می باشند.
بیشتر بدانیم: علت سردرد در کودکان
نشانه های همراه با سردرد
تظاهرات بیماری سیستمیک زمینه ای می توانند به تشخیص اتیولوژیک سردرد کمک کنند و باید همیشه چنین تظاهراتی را جستجو نمود.
- کاهش اخیر وزن ممکن است با سرطان، آرتریت سلول ژانت یا افسردگی همراه باشد.
- تب و لرز ممکن است نشانی از عفونت سیستمیک یا مننژیت باشد.
- تنگی نفس یا سایر نشانه های بیماری قلبی احتمال آندوکاردیت عفونی تحت حاد و آبسه مغزی حاصل از آن را مطرح می کنند
- اختلالات دید نشان دهنده بیماری چشم (مثلا، گلوکوم)، میگرن یا گرفتاری داخل جمجمه ای همراه با ابتلاء عصب بینایی یا راههای بینایی و یا مسیرهای مرکزی بینایی می باشد.
- تهوع و استفراغ در میگرن و سندرم های سردرد پس از تروما شایع بوده و ممکن است همراه با ضایعات فضاگیر دیده شود; همچنین برخی بیماران مبتلا به میگرن وقوع اسهال همراه با حملات سردرد را گزارش میکنند.
- فتوفوبی ممکن است در میگرن و مننژیت حاد یا در خونریزی ساب آراکنوئید دیده شود.
- میالژی اغلب با سردردهای عصبی، سندرم های ویروسی و آرتریت سلول ژانت همراه است.
- آبریزش بینی طرف مبتلا به درد و اشک ریزش همان طرف در جریان حملات تیپیک سردرد خوشه ای دیده می شوند.
- کاهش گذرای هوشیاری می تواند با میگرن (میگرن بازیلر) و نورالژی زبانی حلقی (سنکوپ قلبی) همراه باشد.
الگوهای زمانی سردرد
- سردرد میگرنی دوره ای است و ممکن است در فواصل متغیر بروز کند. ممکن است سردردهای عصبی هر روز بروز کنند.
- سردردهای خوشه ای در قالب حملاتی بروز می کنند که در بین این حملات بیمار نشانه ای ندارد.
- سردردهای ناشی از تومور مغزی اغلب با گذشت زمان شدیدتر می شوند.
- سردردهای ناشی از ضایعات فضاگیر و همچنین دردهای ناشی از سینوس ها معمولا به هنگام بیدار شدن به حداکثر شدت خود می رسند; با این وجود، شدت سردردهای ناشی از ضایعات فضاگیر، در طول زمان افزایش می یابد.
- سردردهای خوشه ای بیشتر اوقات بیمار را از خواب بیدار می کنند؛ معمولا این سردردها هر روز، یا هر شب در یک ساعت خاص عود می کنند.
- سردردهای عصبی معمولا به هنگام وجود شرایط استرس زا بروز کرده و اغلب در پایان روز کاری شدیدتر هستند.
- سردردهای میگرنی دوره ای هستند و ممکن است در جریان عادت ماهیانه بدتر شوند .
سایر ویژگی های سردرد
شرایط تسکین دهنده ی سردرد
سردردهای میگرنی اغلب با تاریکی، خواب، استفراغ یا فشار بر شریان تمپورال همان طرف تسکین می یابند ;و معمولا میزان بروز سردرد در جریان بارداری کاهش می یابد.
سردردهای پس از پونکسیون کمر و یا سردردهای ناشی از کاهش فشار جمجمه به طور تیپیک با دراز کشیدن تسکین می یابند،
در حالی که سردردهای ناشی از ضایعات فضاگیر ممکن است در حالت ایستاده شدت کمتری داشته باشند.
شرایط تشدید کننده سردرد
تشدید ناراحتی در اثر تغییر سریع موقعیت سر، یا همراه با وقایعی مانند سرفه یا عطسه که به طور موقت فشار داخل جمجمه را افزایش می دهن; اغلب با توده داخل جمجمه ای همراه می باشد، اما در میگرن نیز می تواند ظهور کند.
عصبانیت، هیجان یا تحریک می توانند موجب بروز یا تشدید سردردهای میگرنی و عصبی شوند.
پریدن، خم شدن رو به جلو یا عطسه کردن و باد انداختن در بینی به طور مشخص درد ناشی از سینوزیت را تشدید می کنند.
سردردهای وضعیتی که در حالت ایستاده شدید بوده و در حالت درازکش تقریبأ محو میشوند) ;در شرایط کاهش فشار CSF در اثر پونکسیون کمری، ضربه سر یا نشت خود به خودی CSF اتفاق می افتند.
افت و خیز در شدت و مدت سردرد بدون علت واضح، به ویژه هنگامی که با نوسانی مشابه در سطح هشیاری همراه باشد، در هماتوم ساب دورال دیده می شود.
سابقه سردرد
باید مشخصات سردرد کنونی را با مشخصات سردردهای قبلی مقایسه نمود، زیرا سردردی که مشخصاتی متفاوت; از سردردهای قبلی دارد، نیازمند بررسی دقیق توسط متخصص مغز و اعصاب می باشد.
جهت مشاوره آنلاین و مطالعه مقالات بیشتر به سایت دکتر حمیدرضا رخصت یزدی متخصص مغز و اعصاب مراجعه نمایید.
برای کسب اطلاعات بیشتر درمورد مطالب فوق می توانید با دکتر حمیدرضا رخصت یزدی متخصص مغز و اعصاب به آدرس تهران، بلوار کشاورز، بین کارگر و جمالزاده، جنب آزمایشگاه نور، پلاک 95، طبقه 3 واحد 4 مراجعه و یا نوبت خود را با شماره های 02166928340 یا 09026692888 هماهنگ نمایید.
دلیل اصلی سردرد بعد خوردن بستنی چیه؟
علت اصلی سردرد روزه داران مشخص شد
صفر تا صد سردردهای تنشی مزمن
دلیل اصلی درد سمت راست سر چیست؟
علت هر نوع “سر درد” و روش های درمان هر کدام
داروهایی که سردرد میارن 
علامت سردردی که ریشه در گردن دارد 
سردرد پشت گوش از چیست؟