نماز شب اهل سنت؛ تعداد رکعت و نحوه خواندن

نماز شب اهل سنت و نحوه خواندن آن

اهل سنت که با نام‌ها سنی و اهل تسنن نیز شناخته می‌شود، از بزرگ‌ترین مذهب دین اسلام است که پیروان بی شماری دارد. شیعیان و اهل سنت در اصول دین مانند توحید، نبوت و معاد با یکدیگر مشترک هستند اما در روش و مبانی انجام اعمال دینی و... با یکدیگر اختلافاتی دارند.

نماز شب یکی از نمازهای مستحبی دین اسلام است که خواندن آن با ثواب و فضیلت زیادی همراه است، اهل تسنن این نماز را متفاوت تر از شیعیان می خوانند. در این بخش از نمناک طریقه خواندن نماز شب در فرقه های گوناگون اهل سنت (حنبلیه، حنفیه، شافعیه، مالکیه) را آورده ایم.

روش پیامبر اکرم(ص) در خواندن نماز شب به روایت اهل سنت

درباره روش پیامبر اکرم (ص) در خواندن نماز شب روایاتی در منابع اهل سنت نقل شده است. در برخی روایات آمده است که پیامبر 12 رکعت نماز شب و در برخی سیزده رکعت می خواند.

نماز شب دوازده رکعتی پیامبر(ص)

از عایشه روایت شده است:

رسول خدا(ص) بعد از نماز عشا... تا صبح یازده رکعت می‌خواند، و بعد از هر دو رکعت سلام می‌داد، سپس یک رکعت وتر می‌خواند و در سجده قبل از این‌که سرش را بلند نماید به اندازه‌ای که شما پنجاه آیه بخوانید، مکث می‌نمود.... (عبد الباقی، محمد فؤاد، ج 1، ص 508)

نماز شب سیزده رکعتی پیامبر(ص)

زید بن خالد جهنی می‌گوید:

با خود گفتم:امشب باید نماز شب پیامبر(ص) را بپایم؛ پیامبر دو رکعت کوتاه خواند، سپس دو رکعت دیگر خواند که از دو رکعت قبلی بسیار طولانی‌تر بود، سپس دو رکعت دیگر خواند که از دو رکعت قبلی کوتاه‌تر بود، سپس دو رکعت دیگر خواند که از دو رکعت قبلی مختصرتر بود و سپس دو رکعت دیگر کوتاه‌تر از قبلی خواند و بعد وتر را خواند، که جمعاً سیزده رکعت شد. (صحیح مسلم، ج 1، ص 531.)

ابن عباس رضی الله عنه که می فرماید:

شبی رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم نزد میمونه رضی الله عنها بود و من نیز آن جا بودم، پس از اینکه یک سوم شب یا نیمی از آن گذشت، رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم بلند شد و به سوی مشک آب رفت و وضو گرفت، من با ایشان وضو گرفتم، سپس برای نماز ایستادند، من هم در سمت چپش ایستادم، مرا به سمت راست آورد، سپس دستی بر سرم کشید و گوشم را مالید، گویا می خواست، بدینسان خواب از من بپرد، سپس دو رکعت کوتاه خواند که در هر یک سوره ی فاتحه را خواند، سپس سلام داد و به نماز خواندن ادامه داد، تا با وتر یازده رکعت گشت، سپس خوابید.

آن گاه بلال س آمد و گفت:ای رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم! وقت نماز فرا رسیده است، رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم بلند شده، و دو رکعت خواند، سپس به مسجد رفت و با مردم نماز صبح را خواند. (بخاری، محمد بن إسماعیل، الجامع المسند الصحیح المختصر من أمور رسول الله(ص) و سننه و أیامه(صحیح البخاری)، ج 6، ص 42)

طریقه خواندن نماز شب در مذاهب اهل سنت

چهار مذهب حنفی، مالکی، شافعی و حنبلی مهم‌ترین مذاهب فقهی اهل سنت هستند و امروزه اکثریت قریب به اتفاق اهل سنت پیرو یکی از این مذاهب چهارگانه هستند. در ادامه چگونگی خواندن نماز شب در این مذاهب را توضیح داده ایم.

نماز شب مذهب حنبلیه

حَنبَلیّه، پیروان یکی از چهار مذهب فقهی مشهور اهل سنت، می‌باشد. مؤسّس مذهب حنبلی، ابوعبدالله احمد بن حنبل بن هلال شیبانی است. نماز شب در این مذهب اینگونه خوانده می شود:

وتر سنت مؤکد است، دست کم یک رکعت و حداکثر یازده رکعت است و می‌تواند سه رکعت، پنج رکعت، هفت رکعت یا نُه رکعت بخواند و در هر دو رکعت سلام دهد یا با دو تشهد و یک سلام و یا با یک تشهد و یک سلام تمام آن‌را انجام دهد. قنوت در رکعت آخر بعد از رکوع سنت است، قبل از رکوع هم می‌تواند قنوت بخواند و قنوت در غیر وتر مکروه است، مگر در بلای سختی که بر مسلمانان فرود آید که در این صورت سلطان و نایبش در جمیع نمازهای مکتوب قنوت می‌گیرند، هنگام قنوت بالا بردن دست‌ها تا برابر سینه سنت است؛ به گونه‌ای که باطن دست به آسمان باشد و بعد از قنوت دست‌های خود را بر صورت بکشد.

وقت وتر بعد از عشا تا قبل از فجر ثانی است و در ماه رمضان انجامش به جماعت سنت است و در غیر رمضان مباح. (جزیری، عبد الرحمن‌، الفقه علی المذاهب الأربعة و مذهب أهل البیت وفقاً لمذهب أهل البیت(علیهم السلام)‌، ج 1، ص 470 – 471)

نماز شب مذهب حنفیه

مذهب حنفیه، از مذاهب چهارگانه اهل سنت است و توسط ابوحنیفه نعمان بن ثابت بنیانگذاری شده است. نماز شب در این مذهب اینگونه خوانده می شود:

نماز وتر واجب است و آن سه رکعت است با یک سلام؛ در هر رکعت فاتحه و یک سوره یا مانند آن خوانده می‌شود. در رکعت سوم پس از قرائت، قنوت در آن واجب است و وقت آن بعد از نماز عشا تا فجر است و در غیر وتر قنوت نیست مگر در بلاها و شدائد روزگار که در نماز صبح بعد از رکوع سنت خواهد بود؛ آن هم برای امام، نه مأموم. نماز وتر به جماعت مشروع نیست مگر در وتر رمضان. (الفقه علی المذاهب الأربعة و مذهب أهل البیت(علیهم السلام)، ج ‌1، ص 469 – 470)

نماز شب مذهب شافعیه

مکتب شافعی از نظر تعداد پیروان یکی از بزرگ‌ترین مکتب‌های اهل سنت است. نماز شب در این مذهب اینگونه خوانده می شود:

از میان سنن مؤکد، وتر تأکید بیشتری دارد؛ کمترین رکعت آن، یک رکعت و بیشترین رکعت آن، یازده‏ رکعت است و می‏توان دو رکعتی سلام داد یا متصل بجا آورد و وقتش بعد از عشا تا فجر صادق است. در ماه رمضان، به جماعت خواندن آن سنت است و قنوت در آخرین رکعت آن، در نیمه دوم رمضان سنت است همان‌طور که این قنوت بعد از رکوع رکعت دوم نماز صبح سنت است. بلند خواندن قنوت برای امام سنت و برای مأموم، آهسته خواندن آن سنت است، همچنین قنوت در شدائد در جمیع اوقات نمازها سنت است. (الفقه علی المذاهب الأربعة و مذهب أهل البیت(علیهم السلام)، ج ‌1، ص 471 – 472)

نماز شب مذهب مالکیه

مالکیه فرقه‌ای از اهل سنت هستند که به فقه" امام مالک بن انس " عمل می‌کنند. نماز شب در این مذهب اینگونه خوانده می شود:

بعد از دو رکعتِ طواف، مؤکدترین سنت نماز وتر است. وتر یک رکعت است و وصل آن به شفع مکروه است و وقت آن پس از نماز عشا تا طلوع فجر است. در وتر قنوت نیست ولی قنوت در نماز صبح قبل از رکوع مستحب است و اگر فراموش کرد بعد از رکوع مستحب است و تقدیم شفع بر وتر شرط کمال است. جماعت در شفع و وتر مستحب نیست مگر در رمضان. (الفقه علی المذاهب الأربعة و مذهب أهل البیت(علیهم السلام)، ج ‌1، ص 472)