پاسخ سوالات رایج جدولی و درسی درباره سعدی

اطلاعاتی مهم درباره سعدی به بهانه روز بزرگداشت وی

ابومحمد مُصلِح الدین بن عَبدُالله معروف به سعدی شیرازی یکی از شاعران برجسته ایران زمین است که اغلب مردم ایران با این شاعر تا حدودی آشنا بوده و شعرهای او را خوانده اند. جایگاه سعدی نزد اهل ادب تا بدان جاست که به وی لقب استاد سخن و شیخ اجل داده اند چرا که او با زبان شعر و نثر ابداعی خویش در جهت تحکیم زبان فارسی گام برداشته و به آن خدمت بزرگی کرد، خدمتی که منجر به ماندگاری این زبان با وجود گذشت سالیانی دراز شد.

برای آشنایی بیشتر با استاد سخن سعدی شیرازی این بخش از فرهنگ و هنر نمناک را به پاسخ سوالات رایج جدولی و درسی درباره این شاعر نامور ایرانی اختصاص داده ایم.

تاریخ روز بزرگداشت سعدی

یکم اردیبهشت ماه در تقویم ملی ایرانیان همزمان با سالروز تولد شیخ اجل سعدی و سالروز بزرگداشت شیخ اجل سعدی شیرازی نام گرفته است. هر سال در این روز سعدی پژوهان و سعدی شناسان با مشارکت نهادها و ارگان های فرهنگی فارس در کنار مقبره سعدی جمع می شوند و به تبیین آرا و اندیشه های شیخ اجل می پردازند.

سال تولد سعدی

شیخ مصلح الدین مشرف بن عبدالله مشهور به سعدی شیرازی در حدود سال های 571 تا 606 هجری قمری به دنیا آمد. نام کوچک سعدی مصلح بوده که از نام پدربزرگ پدری اش گرفته شده است. سعدی خواهرزاده قطب الدین شیرازی یکی از علمای ایرانی قرن هفتم بود که نقش مهمی در گسترش حکمت، فلسفه، علوم طبیعی، هنر و پزشکی ایفا کرد.

سعدی اهل کجا بود؟

سعدی یکی از پنج شاعر اول زبان فارسی و از بزرگترین شاعران ایران است که در شیراز به دنیا آمد. شیراز، شهری زیبا و تاریخی در ایران است که در استان فارس و در جنوب کشور قرار گرفته است.

سعدی شاعر چه قرنی است؟

سعدی شیرازی یکی از شاعران و نویسندگان برجسته قرن هفتم هجری می باشد.

تحصیلات سعدی چقدر بود ؟

سعدی حدوداً از سال 623 قمری در مدرسهٔ نظامیهٔ بغداد مشغول به تحصیل شد. دانشجویان در این مدرسه دروسی از قبیل صرف و نحو عربی، قرآن، فقه، حدیث، اصول، طب، فلسفه و نجوم را فرا می گرفتند.

سعدی در مدت تحصیل در بغداد از حضور استادان بنام دوران خود از جمله سبط بن جوزی و شهاب الدین عمر سهروردی، صوفی مشهور، بهره برد.

مذهب سعدی چه بود؟

سعدی را سُنی مذهب دانسته اند؛ زیرا در دوره ای زندگی می کرد که بیشتر مردم آن روزگار به ویژه در شیراز از اهل تسنن بودند.

سعدی اشعاری در وصف امام علی(ع) سروده است و در برخی از اشعارش به حضرت زهرا(س) و فرزندانش، توسل کرده است، به همین دلیل، برخی از علماء مانند قاضی نورالله شوشتری وی را شیعه قلمداد کرده اند.

سفرهای سعدی

نام سعدی در میان شاعران در صدر تمام شاعران مسافر صاحب نام می درخشد. سعدی در طول زندگی خویش سفرهای فراوانی داشته است. مسافرت های طولانی سعدی به دلایل دانش اندوزی، ماجراجویی و جهان گردی و همچنین تا حدودی گرایشات عرفانی او صورت پذیرفت.

او از این سفرها تجربیات فراوانی اندوخت و حاصل همه فراز و فرود سفرهای خود را در دو کتاب گلستان و بوستان جمع نمود. او از سرزمین های عرب، از شام و لبنان گرفته تا شرق آن زمان را سفر کرده بود.

سعدی و قرآن

سعدی شیرازی از جمله شاعرانی است که کامل با قرآن کریم آشنا بوده و از این کتاب آسمانی بهره زیادی در آثار خود برده است تا گفتارش بهتر و دل انگیزتر جلوه دهد. سعدی در گلستان تعالیم اخلاقی قرآن را چنان به شهد ظرافت آمیخته است. سعدی گاهی در آثار خود آیه قرآن را آورده اما گاهی خواننده امروزی باید با آموزه های قرآنی انس بیشتری داشته باشد تا اشاره سعدی را دریابد. مثلا :

بلبلان را دیدم که به نالش درآمده بودند از درخت، کبکان از کوه، غوکان در آب و بهایم از بیشه، اندیشه کردم که مروت نباشد که همه در تسبیح و من به غفلت خفته . که سعدی در آن نظر دارد به آیه "إِنْ مِنْ شَیْ‏ءٍ إِلَّا یُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ وَ لکِنْ لا تَفْقَهُونَ تَسْبِیحَهُم‏" (آیه 44 سوره اسراء)

سعدی هند لقب کیست ؟

امیرخسرو دهلوی،شاعرپارسی گوی هندی است که اوبه زبان های فارسی،عربی ،ترکی وسانسکریت تسلط داشت. او در غزل پیرو سعدی بود و دارای لقب سعدی هندی است. سعدی خمسه ای به تقلیداز نظامی گنجوی دارد و نه تنهاشاعربزرگی بوده بلکه موسیقیدان برجسته ای نیز بود.

ازدواج و فرزندان سعدی

از زندگی شخصی و همسر سعدی و فرزندان او اطلاعات دقیقی در دست نیست. در برخی روایات آمده است که سعدی در مسافرتهایش به شهر صنعا ازدواج می کند که این ازدواج دوم او بوده است.. او از این ازدواج صاحب یک فرزند می شود که متأسفانه در سنین نوزادی فوت می کند.

سعدی چقدر عمر کرد؟

سعدی (606 – 690 هجری قمری) 84 سال عمر کرد و در سال 690 قمری دار فانی را وداع گفت.

سال وفات سعدی

سعدی یکی از سال های 690 تا 695 هجری قمری در گذشته است . در معتبرترین روایات آمده است که سعدی در 27 ذیحجه سال 690 هجری درگذشته و در همان خانقاهی که اقامت گزیده بود، به خاک سپرده شده است.

سعدیه کجاست ؟

سعدی در خانقاهی که اکنون آرامگاه اوست و در گذشته محل زندگی او بود، به خاک سپرده شد. شیخ شیراز اواخر عمر خود را در این مکان گذرانده است.

سعدیه در 4 کیلومتری شمال شرقی شیراز، در دامنه کوه فهندژ، در انتهای خیابان بوستان و در کنار باغ دلگشا است. 

آثار معروف سعدی

آثار بسیاری در نظم و نثر از سعدی به یادگار مانده است که عبارتند از :

1. بوستان که منظومه ای حاوی حکایات اخلاقی است.
2. گلستان که به نثر مسجع نوشته شده است .
3. دیوان اشعارکه شامل غزلیات و قصاید و رباعیات و مثنویات و مفردات و ترجیع بند و غیره (به فارسی) و چندین قصیده و غزل عربی می باشد.
4. مواعظ کتابی چون دیوان اشعار است.
5. صاحبیه که مجموعه چند قطعه فارسی و عربی است که سعدی در ستایش شمس الدین صاحب دیوان جوینی، وزیر اتابکان سروده است. 

سعدی نامه چه کتابی است ؟

کتاب بوستان یا همان «سعدی نامه»، زمانی سروده شد که سعدی در سفر به نقاط مختلف دنیا بود. این اثر که در قالب مثنوی است، وزن حماسی دارد اما با این حال محتوای آن بیشتر در زمینه اخلاق و تربیت، سیاست و مسائل اجتماعی است.

کمی درباره ی بوستان سعدی

بوستان کتابی است که سعدی نظم آن را در 655 ه‍. ق. به پایان برده است و منظوم در اخلاق در بحر متقارب (فعولن فعولن فعولن فعل) است که در ده باب تألیف و به ابوبکر بن سعد زنگی تقدیم شده است.

در برخی آثارقدیمی به آن سعدی نامه می گویند و معلوم نیست خود شیخ آن را چه می نامیده است اما بعدها، به قرینه نام کتاب دیگر سعدی (گلستان) نام بوستان را بر این کتاب نهادند.

کمی درباره ی گلستان سعدی

گلستان سعدی از تاثیر گذار ترین کتاب های ادبیات فارسی با نثر مسجع است که شامل 8 فصل می باشد. در کتاب خواننده با حکایت ها و پند و اندرز هایی آشنا می شود . سعدی در این کتاب قصد تاریخ نگاری نداشته و تمام رویداد هایی که ثبت کرده واقعی نیستند اما می توان با خواندن آن از شرایط جامعه آن زمان آگاه شد.

گلستان سعدی چند باب دارد؟

گلستان سعدی که به صورت نثر مسجع و آهنگین نوشته شد و یک دیباچه و 8 باب را شامل می شود که بیشتر حکایت های آن کوتاه و سرشار از داستانها و پندهای اخلاقی است. هشت باب گلستان عبارتند از:«سیرت پادشاهان»، «اخلاق درویشان»، «فضیلت قناعت»، «فوائد خاموشی»، «عشق و جوانی»، «ضعف و پیری»، «تأثیر تربیت»، و «آداب صحبت».

بوستان کتابی است منظوم که در بحر متقارب (فعولن فعولن فعولن فعل) و در ده باب تألیف و به ابوبکر بن سعد زنگی تقدیم شده است. باب های بوستان عبارتند از :عقل و تدبیر و رای ، احسان ، عشق و مستی و شور ، تواضع ، رضا ، قناعت ، عالم تربیت ، شُکر بر عافیت ، توبه و راه صواب ، مناجات و ختم کتاب

هزلیات سعدی چیست ؟

بخش بسیار کوچکی از کلیات سعدی را خبیثات و مجالس الهزل تشکیل می دهد. این بخش همان چیزی است که به هزلیات سعدی معروف است. هزلیات سعدی شامل سه بخش است:

1. تعدادی قطعات پراکنده و دو حکایت به نظم (شعر)، فصل اولِ آن را تشکیل می دهد.
2. بخش دوم، که به نثر است، المجالس فی الهزل و المطایَبات نام دارد که خود شامل سه مجلس شبیه وعظ است که به طنز و هزل آمیخته است.
3. بخش سوم یا المضحکات شامل لطیفه هایی به نثر زیبای سعدی است.

و اما گنجور غزلیات سعدی

از سعدی به جز بوستان و گلستان ، قصاید، غزلیات، قطعات، ترجیع بند، رباعیات و مقالات و قصاید عربی نیز به جا مانده است که همه را در کلیات وی جمع کرده اند. غزلیات سعدی در چهار کتاب طیبات، بدایع، خواتیم و غزلیات قدیم گردآوری شده است. 

نمونه ای از غزل های معروف سعدی

نه طریق دوستانست و نه شرط مهربانی

که به دوستان یک دل، سر دست برفشانی

نفسی بیا و بنشین، سخنی بگو و بشنو

که به تشنگی بمردم، برِ آب زندگانی

دل عارفان ببردند و قرار پارسایان

همه شاهدان به صورت، تو به صورت و معانی 

چند حکایت کوتاه از سعدی

در گلستان سعدی برای کودکان نیز داستان ها را کودکانه و با زبان ساده نوشته شده اند. حکایت های شیرین سعدی برای کودکان هنوز هم از لحاظ محتوا مناسب هستند، اما از لحاظ دستوری می توان آنها را به صورت داستان کوتاه برای کودکان روان نویسی کرد.

حکایت 1

حکیمی پسران را پند همی داد که جانان پدر، هنر آموزید که ملک و دولت دنیا اعتماد را نشاید و سیم و زر در سفر بر محل خطر است یا دزد به یک بار ببرد یا خواجه به تفاریق بخورد اما هنر چشمه زاینده است و دولت پاینده وگر هنرمند از دولت بیفتد غم نباشد که هنر در نفس خود دولت است هر کجا که رود قدر بیند و در صدر نشیند و بی هنر لقمه چیند و سختی بیند.

حکایت 2

یکی از پادشاهان پارسایی را دید، گفت:هیچت از ما یاد می آید؟ گفت:بلی، هر وقت که خدای را فراموش می کنم.

هر سو دَوَد آن کَش ز بر خویش براند

وان را که بخواند به درِ کس ندواند

حکایت 3

بازرگانی را هزار دینار خسارت افتاد. پسر را گفت:باید که این سخن با هیچ کس در میان ننهی. گفت:ای پدر فرمان تو راست، نگویم ولیکن خواهم مرا بر فایده این مطلع گردانی که مصلحت در نهان داشتن چیست؟ گفت:تا مصیبت دو نشود:یکی نقصان مایه و دیگر شماتت همسایه.

مگوی اندُه خویش با دشمنان

که «لاحَول» گویند شادی کنان 

اشعار عاشقانه سعدی

خلایق در تو حیرانند و جای حیرتست الحق

که مه را بر زمین بینند و مه بر آسمان باشد

******

گفتی نظر خطاست تو دل می بری رواست

خود کرده جرم و خلق گنه کار می کنی

*****

چنان به موی تو آشفته ام به بوی تو مست

که نیستم خبر از هر چه در دو عالم هست

******

تا خیال قد و بالای تو در فکر منست

گر خلایق همه سروند چو سرو آزادم

******

گر فلاطون به حکیمی مرض عشق بپوشد

عاقبت پرده برافتد ز سر راز نهانش