غذای شب یلدایی شهرهای مختلف ایران، چیه؟

غذای شب یلدا و خوراک شب یلدایی ایرانیان

ایرانیان باستان آخر پاییز و اول زمستان را شب زایش مهر یا زایش خورشید می‌خواندند و برای آن جشن بزرگی برپا می‌کردند. در این شب همه خانواده دور هم جمع شده و خوراکی ها و غذاهای خوشمزه یلدایی را مصرف می کنند. خوراکی های و غذاهای طبخ شده که در این شب مصرف می شود، ارتباط مستقیمی با جغرافیای محل زندگی دارد و هر کدام از شهرها و مناطق ایران با توجه به رسم و رسومات خاص خود، غذاها و خوراکی‌های متفاوتی را به عنوان شام شب چله تهیه می‌کنند. در این بخش از فرهنگ و هنر نمناک انواع غذاهای شب یلدا در نقاط مختلف ایران را آورده ایم.

غذای شب یلدا چیست؟

اقوام مختلف ایرانی در شب یلدا کنار خوراکی های مخصوص این شب برای شام غذاهای مختلفی را تهیه می کنند. در اکثر شهرهای ایران به عنوان غذای شب یلدا خوراکی‌هایی گرم و برخی آش ها پخته می شود. خورشت فسنجان، ماهی، دلمه، کوفته تبریزی و قورمه سبزی از غذاهایی هستند که اهالی بسیاری از شهرهای ایران در شب یلدا طبخ می‌کنند.

غذای شب یلدا در قدیم

مردم نقاط مختلف ایران آداب و رسوم خاصی برای شب یلدا دارند و در این شب غذاهای متفاوتی را سرو می کنند، انار پلو، خشیل، سبزی پلو، کوفته، خورشت ناردون، کلم پلو، مسمای انار، خاگینه خرما، فسنجان، رشته پلو و... از غذاهایی هستند که در اقصی نقاط ایران طبخ می شوند. در تهران قدیم نیز رسم بود که در شب یلدا غذاهایی مانند آش شله‌قلمکارو غذاهای پلویی مثل دم‌پختک و چاشنی خوشمزه‌ای مثل ترشی هفت‌بیجار طبخ شود.

غذای شب یلدا در تبریز

مردم آذربایجان شرقی در شب یلدا که به آن چله گئجه سی می گویند، برای شام برنج، مرغ، کوفته، آش شیر پخته، خشیل می پزند و در کنار آنها یک دسر خوشمزه به اسم پالدا برای این شب تهیه می‌شود. هندوانه مهمترین خوراک شب چله مردم آذربایجان شرقی است و مردم تبریز معتقدند اگر در شب یلدا چیله قارپیزی (هندوانه چله) بخورند، لرز و سوز سرما به تنشان تاثیر نداشته و اصلا سرمای زمستان را حس نمی‌کنند.

غذای شب یلدا در اصفهان

آیین برگزاری شب چله در اصفهان به دو نام "چله زری" (ماده) و"عمو چله" (نر) تقسیم می‌شود و اصفهانی‌ها دوشب را به عنوان شب چله برپا می‌کنند. مردم اصفهان معمولا در شب یلدا غذاهایی مانند ماهی پلو، آش کدو، کوفته، گندی، چرب و شیرین و …سرو می کنند.

غذای شب یلدا تهران

تهرانی ها برای شب یلدا دارای آداب و رسوم خاصی نیستند اما معمولا در این شب به یادماندنی غذاهایی مانند دم پختک یا دمپخت باقالی، سبزی پلو با ماهی، آش شله قلمکار و... می خورند.

غذاهای شب یلدا در مازندران

چلّه شوی مازنی ها معمولاً در خانه بزرگ فامیل یا همان پدربزرگ و به قول مازندرانی ها «گَته پِر» برگزار می شود. مازندرانی ها در شب چلّه دور کرسی می نشینند و انواع خوراکی ها را روی آن می چینند.

معمولاً در این شب برنج را با کدوی حلوایی دم می کنند که به آن «کَئی پلا» می گویند و با گوشت قورمه میل می کنند. البته غذاهای دیگری مانند مرغ یا اردک محلی شکم پر با سبزیجات معطر مانند زِلنگ و انار و ته چین نیز سرو می شود.

غذای شب یلدای اردبیل

یلدا در اردبیل به شب "چله" یا چله گئجه سی معروف است.مردم اردبیل 40 روز اول فصل زمستان را چله بزرگ، 20 روز بعد از آن را چله کوچک و 30 روز آخر را نیز «بایرام آیی» یا ماه عید می‌نامند. 4 روز آخر چله بزرگ را بویوک چیله (چله بزرگ) و 3 روز اول چله کوچک را (کیچیک چیله) می‌نامند.

شب یلدا در اردبیل نیز مانند سایر نقاط کشور در خانه بزرگترها برگزار می شود. مردم اردبیل برای شام شب یلدا اغلب ماهی پلو و خشیل و... تدارک می بینند. آنها با استفاده از بلغور گندم، آرد، کره، شیره‌ی خرما، دارچین و شکر به طبخ خشیل می‌پردازند. در اردبیل رسم است که مردم، چله بزرگ را سوگند می دهند که زیاد سخت نگیرد و معمولا قاووت، قورقا، هندوانه(قارپیز چله سی)، داش کلمی، لبو و کدو حلوایی، مغزگردو و نخودچی و کشمش می خورند.

غذای شب یلدا لرستان

آیین شب یلدا در لرستان به شُو چله یا اول قاره معروف است. غذای مخصوص مردم لرستان در شب یلدا بوقلمون، گوسفند، سبزی پلو ماهی و خورشت سبزی است. یک پیش غذای مخصوص شب یلدای لرستانی «گندم شیره» است که برای تهیه آن چند ساعت گندم را در شیره خیسانده و با افزودن نمک و زردچوبه روی ساج، برشته و با خلال بادام، گردو، کشمش، سیاه دانه و کنجد مخلوط و سرو می‌کنند.

غذای شب یلدا کردستان

شب یلدا را در کردستان «شه‌و چله» (شب چله) یا «شه‌و زمسان» (شب زمستان) می‌نامند. غذای این شب عموماً دلمه برگ مو و کلم است که گوشت را لابه لای آن می‌گذارند. سفره‌ شب چله علاوه بر دلمه، شامل رب انار و شیره‌ انگور، دوغ، ماست، روغن و کره محلی، پیاز و...است. بعد از صرف شام، کالَک ترش (خربزه ترش ) را قاچ کرده و میل می‌کنند تا غذایشان هضم شده و بقیه‌ شب بتوانند از تنقلات متنوع و میوه‌های رنگارنگ شب چله استفاده نمایند.

غذای شب یلدا برای عروس

بنا بر رسوم ما ایرانی ها خانواده داماد در شب یلدا به منزل خانواده تازه عروس می روند و برای عروس کادویی به نام شب چله ای می برند. انواع آجیل، کله قند تزیین شده، سبد میوه همراه با تزئینات مانند هندوانه تزیین شده، انار، لبو، آناناس، کدوتنبل، موز و... جزو خوراکی هایی هستند که خانواده داماد برای عروس به همراه هدایا می برند. برخی از خانواده ها نیز برای عروس غذاهایی چون مرغ، ماهی، غذاهای محلی، فسنجان و... می برند.