اعمال مخصوص شب و روز سوم شعبان تولد امام حسین

اعمالی که شب و روز سوم شعبان پیشنهاد شده است

سوم شعبان روزی نورانی و آغازی برای نهضت حسینی است زیرا در روز سوم شعبان سال چهارم هجری، در شهر مدینه امام حسین (ع ) به دنیا آمد که مظهر کامل صفت حق طلبی پدر، مادر و جدّ بزرگوارش بود. اعمالی برای شب و روز سوم شعبان که مصادف با ولادت سید الشهدا است، ذکر شده که در این بخش از دین و مذهب نمناک به بیان این اعمال پرداخته ایم.

ولادت امام حسین(ع) در شب جمعه سوم ماه شعبان سال چهارم هجرت

بشارت ولادت این مولود را جبرئیل پیشتر به پیامبر (صلی الله علیه وآله) داده بود.

در روایتی از امام صادق‏ علیه السلام آمده است که:

جبرئیل به محضر پیامبر شرفیاب شد و گفت:یا مُحَمَّدُ! اِنَ اللَّهَ یُبَشِّرُکَ بِمُولُودٍ یُولَدُ مِنْ فاطِمَةِ تَقْتُلُهُ اُمَّتُکَ مِنْ بَعْدِکَ...

ای رسول خدا! خداوند مژده می‏دهد که فرزندی برایت از فاطمه متولّد می‏شود که بعد از تو امّتت او را به شهادت می‏رسانند!

پیامبر خدا فرمود:

به خدایم سلام برسان و بگو که من با این شرائط چنین فرزندی را نمی‏خواهم. رفت و آمد جبرئیل تا سه بار تکرار شد.

سرانجام جبرئیل پیغام آورد که:

در برابر شهادت حسین «امامت و ولایت و وصایت» در فرزندان او مستقر می‏گردد، رسول خدا رضایت خود را اعلان کرد. ( اصول کافی، ج 1، ص 464. )

پس از به دنیا آمدن فرزند فاطمه (علیها السلام)، مادر، نوزاد فروزان خود را در قنداق زرد رنگی نزد سرور آفرینش، پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله)، آورد و حضرت ضمن توصیه دخت بزرگوارش به استفاده از قنداق سفید، در گوش راست نو رسیده قدسی اذان و در گوش چپ اقامه خواند.

در این لحظه جبرییل فرود آمد و فرمود:

خداوند متعال تو را سلام رسانده و می فرماید:از آن جا که علی برای تو چون هارون به موسی است، نوزاد را حسین که معادل عربی نام شبیر، فرزند هارون، است نامگذاری کن.

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم روز هفتم ولادت، گوسفندی را عقیقه فرمود و بعد از تراشیدن موی سر معشوق الهی، به وزن موی او نقره صدقه داد. (بحار الانوار، ج 43، ص 238و 239 )

رسول خدا (صلی الله علیه وآله) در روایت دیگری می فرمایند:

هنگام ولادت حسین در شب جمعه، جهت بزرگداشت او، خداوند متعال دستور داد تا فرشتگان مأمور جهنم آتش آنرا بر اهل جهنم خاموش ‍ کنند و فرشتگان بهشتی بهشت را بیارایند و حورالعین خود را زینت داده و به دیدار هم روند و دیگر فرشتگان تسبیح و حمد و سپاس خدای را در صف های بهم پیوسته بپا دارند و جبرییل جهت تهنیت و شادباش گفتن به محضر پیامبر اکرم در هزار گروه که هر گروهی یک میلیون فرشته است، فرود آید و به محمد (صلی الله علیه و آله) بگوید:من او را حسین نام نهادم. او را شرورترین شخص زمان او، که سوار بر بدترین چهارپاست به قتل می رساند؛ وای بر قاتل حسین و پیشوای او که دستور قتل را صادر نمود؛ من از کشنده حسین بیزار و او نیز از من بیزار است؛ زیرا در روز قیامت جرمی بالاتر از قتل حسین نیست که با مشرکان در آتش جهنم خواهد شد؛ آتش دوزخ به قاتل حسین مشتاق تر از بهشت به بهشتیان است.

جبرییل را هنگام هبوط، یکی از فرشتگان الهی دید و پرسید:

امشب چه شده؟ آیا قیامت اهل دنیا به پا شده است؟

جبرییل فرمود:

برای محمد فرزندی به دنیا آمده که خداوند متعال مرا جهت اظهار تهنیت به محضرش، فرستاد.

آن فرشته گفت:

ای جبرییل! قسم به آفریننده مان، وقتی به حضور محمد شرفیاب شدی، سلام مرا به او برسان و از قول من به او بگو که به حق کودک نو رسیده ات، از پروردگارت بخواه تا از من خشنود شده و بالها و مقام و منزلت مرا در بین فرشتگان به من باز گرداند.

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) که ضمن دریافت تهنیت و تحیت الهی از جبرییل، از شهادت حسین (علیه السلام) آگاهی یافته بود، فرمود:

قاتل حسین از امت من نیست؛ و من و خداوند متعال از ایشان بیزار هستیم. 

به دنبال این، حضرت نزد فاطمه زهراء (علیها السلام) آمد و خبر شهادت ریحانه خود را به دخت گران قدرش داد،

زهراء علیها السلام اشک ریخت و فرمود:

ای کاش او را به دنیا نیاورده بودم. (آیه 15 سوره احقاف در این باره است:وَ وَصَّیْنَا الْإِنْسانَ بِوالِدَیْهِ إِحْساناً حَمَلَتْهُ أُمُّهُ کُرْهاً وَ وَضَعَتْهُ کُرْهاً وَ حَمْلُه‏... )

در این حال رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود:

امامان بعد از حسین، از وی آفریده خواهند شد.

حضرت نام یک یک ایشان را تا امام زمان، مهدی (عج الله تالی فرجه الشریف)، اظهار فرمود و گفت:

عیسی بن مریم پشت سر او نماز خواهد خواند.

در این لحظه، فاطمه علیها السلام را آرامش فرا گرفت و سپس جبرییل تقاضا و درخواست آن فرشته را بیان فرمود و رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم حسین را به آغوش گرفت و به آسمان اشاره کرد و فرمود:

بارالها! به حق این مولود بر تو بلکه به حق تو بر این مولود و بر جدش، محمد، و ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب، اگر حسین، فرزند علی و فاطمه، را نزد تو قدر و منزلتی است، از این ملک خشنود شو و بال ها و مقام و منزلتش را به او برگردان. (احقاق الحق، ج 11، ص 286)

نور ولادت حسین ( علیه السلام) که شاخه از درخت طوبی بود، تابید تا دو عالم را روشن سازد و محبوب دو عالم گردد .

رسول خدا (صلی الله علیه وآله) فرموده است:

مَنْ أَحَبَّ أَنْ یَنْظُرَ إِلَی أَحَبِّ أَهْلِ الْأَرْضِ إِلَی أَهْلِ السَّمَاءِ فَلْیَنْظُرْ إِلَی الْحُسَیْن؛

هرکس دوست دارد به محبوبترین شخص روی زمین نزد آسمانیان بنگرد، به حسین (علیه السلام) نگاه کند. (بحار الانوار، ج 43، ص 297.)

اعمال روز سوم شعبان

روزه :

روز سوّم شعبان روز بسیار مبارکی است، شیخ طوسی در کتاب «مصباح» فرموده است:در این روز حضرت‏ حسین بن علی علیهما السّلام متولّد شد، و در چنین روزی توقیع [دست نوشت] شریف به سوی قاسم بن علاء همدانی وکیل‏ حضرت امام حسن عسگری علیه السّلام بیرون آمد که:مولایمان امام حسین علیه السّلام در روز پنجشنبه سوم شعبان متولّد شد، پس‏ آن روز را روزه بگیر و دعای زیر را بخوان.

دعای روز سوم ماه شعبان:

ابن عیّاش گفت:از حسین بن علی بن سفیان بزوفری شنیدم، که میگفت:

امام صادق علیه السّلام این دعا را، در این روز میخواند و نیز فرمود:

این دعا از دعاهای روز سوم شعبان، روز ولادت امام حسین علیه السّلام است.

اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِحَقِّ الْمَوْلُودِ فِی هَذَا الْیَوْمِ الْمَوْعُودِ بِشَهَادَتِهِ قَبْلَ اسْتِهْلالِهِ وَ وِلادَتِهِ بَکَتْهُ السَّمَاءُ وَ مَنْ فِیهَا وَ الْأَرْضُ وَ مَنْ عَلَیْهَا وَ لَمَّا یَطَأْ [یُطَأْ] لابَتَیْهَا قَتِیلِ الْعَبْرَةِ وَ سَیِّدِ الْأُسْرَةِ الْمَمْدُودِ بِالنُّصْرَةِ یَوْمَ الْکَرَّةِ الْمُعَوَّضِ مِنْ قَتْلِهِ أَنَّ الْأَئِمَّةَ مِنْ نَسْلِهِ وَ الشِّفَاءَ فِی تُرْبَتِهِ وَ الْفَوْزَ مَعَهُ فِی أَوْبَتِهِ وَ الْأَوْصِیَاءَ مِنْ عِتْرَتِهِ بَعْدَ قَائِمِهِمْ وَ غَیْبَتِهِ حَتَّی یُدْرِکُوا الْأَوْتَارَ وَ یَثْأَرُوا الثَّارَ وَ یُرْضُوا الْجَبَّارَ وَ یَکُونُوا خَیْرَ أَنْصَارٍ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِمْ مَعَ اخْتِلافِ اللَّیْلِ وَ النَّهَارِ اللَّهُمَّ فَبِحَقِّهِمْ إِلَیْکَ أَتَوَسَّلُ وَ أَسْأَلُ سُؤَالَ مُقْتَرِفٍ مُعْتَرِفٍ مُسِی ءٍ إِلَی نَفْسِهِ مِمَّا فَرَّطَ فِی یَوْمِهِ وَ أَمْسِهِ یَسْأَلُکَ الْعِصْمَةَ إِلَی مَحَلِّ رَمْسِهِ ،

خدایا از تو می خواهم به حق مولود د راین روز، که به شهادتش وعده داده شد پیش از برخاستن صدایش و قبل از ولادتش، آسمان و هرکه در آن است، زمین و هر که بر آن است بر او گریست درحالی که هنوز قدم در جهان نگذاشته بود، کشته اشک، سرور خاندان، مددیافته به یاری، روز بازگشت، پاداش شهادتش اینکه امامان از نسل اویند، و شفا در کام اوست، و پیروزی با اوست درگاه بازگشتش، و جانشینان از خاندانش پس از قیام کننده شان و غیبت او، تا انتقام گیرند و خون خواهی نمایند، و حضرت جبّار را خشنود سازند و بهترین یاران دین حق شوند، درود خدا بر ایشان همگام با رفت وآمد شب و روز.

خدایا! به حق آنان به تو توسّل میجویم و از تو درخواست میکنم درخواست گنهکار معترف به گناه و بد کرده به خود با اموری که در امروز دیروزش کوتاهی نموده، از تو تا هنگام رفتن در گورش پناه می خواهد،

اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ عِتْرَتِهِ وَ احْشُرْنَا فِی زُمْرَتِهِ وَ بَوِّئْنَا مَعَهُ دَارَ الْکَرَامَةِ وَ مَحَلَّ الْإِقَامَةِ اللَّهُمَّ وَ کَمَا أَکْرَمْتَنَا بِمَعْرِفَتِهِ فَأَکْرِمْنَا بِزُلْفَتِهِ وَ ارْزُقْنَا مُرَافَقَتَهُ وَ سَابِقَتَهُ وَ اجْعَلْنَا مِمَّنْ یُسَلِّمُ لِأَمْرِهِ وَ یُکْثِرُ الصَّلاةَ عَلَیْهِ عِنْدَ ذِکْرِهِ وَ عَلَی جَمِیعِ أَوْصِیَائِهِ وَ أَهْلِ أَصْفِیَائِهِ الْمَمْدُودِینَ مِنْکَ بِالْعَدَدِ الاثْنَیْ عَشَرَ النُّجُومِ الزُّهَرِ وَ الْحُجَجِ عَلَی جَمِیعِ الْبَشَرِ اللَّهُمَّ وَ هَبْ لَنَا فِی هَذَا الْیَوْمِ خَیْرَ مَوْهِبَةٍ وَ أَنْجِحْ لَنَا فِیهِ کُلَّ طَلِبَةٍ کَمَا وَهَبْتَ الْحُسَیْنَ لِمُحَمَّدٍ جَدِّهِ وَ عَاذَ فُطْرُسُ بِمَهْدِهِ فَنَحْنُ عَائِذُونَ بِقَبْرِهِ مِنْ بَعْدِهِ نَشْهَدُ تُرْبَتَهُ وَ نَنْتَظِرُ أَوْبَتَهُ آمِینَ رَبَّ الْعَالَمِینَ.

خدایا! بر محمّد و خاندانش درود فرست، و ما را در جمع او محشور کن، و همراه وی در بهشت و جایگاه ابدی جای ده.

خدایا! همچنان که ما را به شناسایی اش گرامی داشتی پس ما را به تقرّب به آن حضرت گرامی دار، و رفاقت و سابقه محبّت با او را روزی ما فرما، و ما را از کسانی قرار ده که فرمانش را تسلیم می شوند، و به هنگام بردن نامش صلوات زیاد بر او میفرستند، و هم بر همه جانشینان و خاندان برگزیده اش، آن یاری شدگان از سوی تو به عدد دوازده، آن ستارگان درخشانند، و حجّتهای الهی بر تمام بشر، خدایا! ببخش بر ما در این روز بهترین بخشش را، و برآور برای ما هر خواسته ای را، چنان که حسین را به محمّد بخشیدی، و فطرس به گهواره اش پناهنده شد، و ما پناهنده به مزار اوییم پس از شهادتش، بر تربتش حاضر می شویم و بازگشتش را انتظار می کشیم، آمین ای پروردگار جهانیان.

بعد از این دعا، میخوانی دعای امام حسین علیه السّلام را، و این اخرین دعای آن حضرت است در روزی که دشمنانش فزونی گرفتند، یعنی روز عاشورا

اللَّهُمَّ أَنْتَ مُتَعَالِی الْمَکَانِ عَظِیمُ الْجَبَرُوتِ شَدِیدُ الْمِحَالِ غَنِیٌّ عَنِ الْخَلائِقِ عَرِیضُ الْکِبْرِیَاءِ قَادِرٌ عَلَی مَا تَشَاءُ قَرِیبُ الرَّحْمَةِ صَادِقُ الْوَعْدِ سَابِغُ النِّعْمَةِ حَسَنُ الْبَلاءِ قَرِیبٌ إِذَا دُعِیتَ مُحِیطٌ بِمَا خَلَقْتَ قَابِلُ التَّوْبَةِ لِمَنْ تَابَ إِلَیْکَ قَادِرٌ عَلَی مَا أَرَدْتَ وَ مُدْرِکٌ مَا طَلَبْتَ وَ شَکُورٌ إِذَا شُکِرْتَ وَ ذَکُورٌ إِذَا ذُکِرْتَ أَدْعُوکَ مُحْتَاجا وَ أَرْغَبُ إِلَیْکَ فَقِیرا وَ أَفْزَعُ إِلَیْکَ خَائِفا وَ أَبْکِی إِلَیْکَ مَکْرُوبا وَ أَسْتَعِینُ بِکَ ضَعِیفا وَ أَتَوَکَّلُ عَلَیْکَ کَافِیا احْکُمْ بَیْنَنَا وَ بَیْنَ قَوْمِنَا [بِالْحَقِ ] فَإِنَّهُمْ غَرُّونَا وَ خَدَعُونَا وَ خَذَلُونَا وَ غَدَرُوا بِنَا وَ قَتَلُونَا وَ نَحْنُ عِتْرَةُ نَبِیِّکَ وَ وَلَدُ [وُلْدُ] حَبِیبِکَ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الَّذِی اصْطَفَیْتَهُ بِالرِّسَالَةِ وَ ائْتَمَنْتَهُ عَلَی وَحْیِکَ فَاجْعَلْ لَنَا مِنْ أَمْرِنَا فَرَجا وَ مَخْرَجا بِرَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.

خدایا تو بلندمرتبه و بزرگ جبروتی و در عذاب بس سخت گیری، از آفریدگان بی نیازی، کبریایی ات فراگیر است، بر هرچه میخواهی توانایی، رحمتت به بندگان نزدیک است، وعده ات راست، نعمتت کامل، و آزمونت نیکوست، هنگامیکه خوانده شوی بسیار نزدیکی، به آنچه آفریدی احاطه داری، برای آن که توبه کند پذیرای توبه ای، بر هرچه اراده کنی توانایی، و آنچه را بجویی به دست آوری، هرگاه سپاس شوی، سپاس پذیری، و هرگاه یاد شوی یاد کنی، از سر نیاز تو را میخوانم، و با احتیاج به سوی تو میل میکنم، و بیمناک به جانب تو پناه می آورم و غمگین به درگاهت گریه میکنم، و در کمال ناتوانی از تو کمک میخواهم، و برای کفایت امورم بر تو توکّل می نمایم، بین ما و بین قوم ما [به حق] داوری کن که آنان ما را فریفتند، و به ما نیرنگ زدند و از یاری ما دست کشیدند، و با ما بی وفایی نمودند و ما را کشتند، و حال آنکه ما عترت پیامبر تو، و فرزند محبوب تو محمّد بن عبد اللّه هستیم، آن که او را به رسالت برگزیدی، و بر وحی خود امین قرار دادی، در کار ما گشایش و راه رهایی از مشکل قرار ده، به مهرت ای مهربان ترین مهربانان.( بحارالأنوار ج 98 ، ص 347 ؛ مصباح ‏المتهجد ص 826 )

«ابن عیاش» گفت شنیدم از «حسین بن علی بن سفیان بزوفری» که می گفت حضرت صادق (ع) می خواند این دعا را در این روز و فرموده که این دعا از دعاهای روز سوم شعبان است و آن روز ولادت حسین (ع) است. (مصباح ‏المتهجد ص 828 )

نماز شب سوم شعبان:

ابراهیم بن علی کفعمی در مصباح به نقل از پیامبر (ص) آورده است که فرمود:

وَ مَنْ صَلَّی فِی اللَّیْلَةِ الثَّالِثَةِ مِنْ شَعْبَانَ رَکْعَتَیْنِ یَقْرَأُ فِی کُلِّ رَکْعَةٍ فَاتِحَةَ الْکِتَابِ مَرَّةً وَ خَمْساً وَ عِشْرِینَ مَرَّةً قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ فَتَحَ اللَّهُ لَهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ ثَمَانِیَةَ أَبْوَابِ الْجَنَّةِ- وَ أَغْلَقَ عَنْهُ سَبْعَةَ أَبْوَابِ النَّارِ وَ کَسَاهُ اللَّهُ أَلْفَ حُلَّةٍ وَ أَلْفَ تَاج‏

«هر کس در شب سوم شعبان  دو  رکعت نماز، در هر رکعت یک  بار «فاتحة الکتاب»  و بیست و پنج بار سوره «قُلْ هُوَ اَللّهُ أَحَدٌ»  را بخواند، خداوند در روز قیامت درهای هشتگانه بهشت را به روی او می گشاید و درهای هفتگانه جهنم را به رویش می بندد و  هزار دست لباس به او پوشانده و  هزار تاج بر سرش می گذارد.»

استغفار :

استغفار یکی از بهترین دعاها و ذکرهای ماه شعبان است پس در روز هفتاد مرتبه بگویید:

اَسْتَغْفِرُاللّهَ الَّذی لا اِلهَ اِلاّ هُوَ الرَّحْمنُ الرَّحیمُ الْحَیُّ الْقَیّوُمُ وَ اَتُوبُ اِلَیْهِ

آمرزش می خواهم از خدا که معبودی جز او نیست، بخشنده ی مهربان، زنده به خود، پاینده و به سوی او باز می گردم.

در روایتی از پیشوای هشتم شیعیان آمده است که اگر کسی در کل این ماه هفتاد مرتبه استغفار نماید خداوند تمامی گناهان وی را می بخشاید ولو آنکه به اندازۀ ستارگان آسمان باشد!! (فضائل الأشهر الثلاثة، ص:44)

صلوات فرستادن:

ماه شعبان به فرموده پیامبر اسلام، ماه ایشان است (ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ابن بابویه قمی، ص 59 ) و از آنجا که هنگام شنیدن نام پیامبر، مستحب است صلوات بفرستیم، طبعا در این ماه، فرستادن صلوات بر محمد و آل محمد (صلوات الله علیهم اجمعین) جایگاه ویژه ای دارد پس در ماه شعبان و در روز ولادت امام حسین(ع) بر خاندان اهل بیت(ع) صلوات بفرستید زیرا صلوات فرستادن شما را به خدا و پیامبر و خاندان او نزدیک تر می کند.

درروایت آمده یک صلوات در ماه شعبان برابر است با ده صلوات در غیر ماه شعبان. ( وسائل الشیعه ، ج 10 ، ص 492 و مصباح المتهجد ، ص 28 )