نکات مهم درباره مصرف اکسپکتورانت و عوارض آن

موارد مصرف اکسپکتورانت و عوارض جانبی آن

اکسپکتورانت یک نوع دارو است که برای درمان سرفه به کار می رود و مخاط مسیر خود را نازک و رقیق می کند. این دارو معمولاً برای مدیریت اثرات گرفتگی سینه مخصوصاً هنگامی که علائم مخاط دائمی در فرد وجود داشته باشد، به کار می رود.

گوآایفنسین رایج ترین نوع داروی اکسپکتورانت است که یک ماده فعال در موسینکس و روبی توسین محسوب می شود. عموماً این دارو بدون نسخه، هم به صورت شربت و هم قرص در دسترس قرار می گیرد. اکسپکتورانت به طبقه داروهای موکو اکتیو برمی گردد، مثل داروهایی که مخاط را از جریان هوا پاکسازی می کنند.

داروهایی که برای سرفه تجویز می شوند دو دسته هستند:

دسته اول:

داروهایی که با اثر بر مرکز سرفه در دستگاه عصبی مرکزی باعث سرکوب سرفه از آن ناحیه می شوند مانند داروی دکسترومتورفان

دسته دوم:

اکسپکتورانت ها هستند که موجب رقیق شدن خلط و ترشحات دستگاه تنفسی شده و مجاری تنفسی را از خلط و ترشحات پاک می کنند. گایافنزین و اکسپکتورانت در این دسته دارویی قرار دارند.

موارد مصرف اکسپکتورانت

این دارو در مدیریت علائم عفونت های تنفسی کوتاه مدت مانند سرماخوردگی، ذات الریه و برونشیت موثر است. این عفونت ها عاملی برای ایجاد مخاط در گلو هستند. اغلب سرفه کردن با وجود مخاط غلیظ در راه گلو سخت است و در نتیجه ناراحتی در قفسه سینه ایجاد می شود.

اکسپکتورانت می تواند این ضایعات و مخاط ها را نرم کند و آن ها را از بین ببرد و باعث شود که شما بیش از حد سرفه نکنید و این داروها همچنین جریان هوا را نرم می کنند.

هنگام سرفه کردن بعد از مصرف این دارو، ناراحتی کمتری را احساس می کنید, در نتیجه زمانی که ویروس ها و باکتری ها هنگام سرفه کاهش پیدا کنند، خطر عفونت هم کم می شود.

بسیار مهم است بدانید که اکسپکتورانت باعث می شود تا احساس راحتی بیشتری داشته باشید اما نمی تواند علل مختلف گرفتگی قفسه سینه را برطرف کند.

ممکن است گاهی اوقات نیاز به استفاده از داروهای دیگری علاوه بر اکسپکتورانت مثل آنتی بیوتیک ها و استروئید ها هم پیدا کنید تا وضعیت شما به طور کامل بهبود پیدا کند.

شربت اکسپکتورانت حاوی سه ترکیب است:

گایافنزین:

این ترکیب موجب رقیق کردن خلط، کاهش چسبندگی آن و سهولت خروج خلط می شود.

کلرفنیرآمین:

اثر آنتی هیستامینی دارد.

سودوافدرین:

اثر ضد احتقانی دارد و ترشحات را کاهش می دهد.

کدئین:

گاهی به این سه ترکیب افزوده شده و اثر آرام بخشی دارد.

استفاده از داروی بدون برچسب

گاهی اوقات این دارو برای وضعیت های تنفسی مزمن مثل بیماری مسدودیت مزمن ریه استفاده می شود. اگر وضعیت های مزمن تنفسی دارید، نباید از این دارو استفاده کنید؛ مگر این که پزشک آن را به شما پیشنهاد دهد.

همچنین این دارو می تواند برای مدیریت فیبرومیالژیا استفاده شود اما به عنوان یک درمان مخصوص این وضعیت محسوب نمی شود و گاهی اوقات ممکن است که تشخیص پزشک تجویز این دارو باشد تا کمی حال فرد را بهبود ببخشد.

تفاوت دیفن هیدرامین با اکسپکتورانت

شربت اکسپکتورانت به دلیل ترکیبات خود دارویی خلط آور، آنتی هیستامین و ضد احتقان است اما diphenhydramine یک داروی آنتی هیستامین بلوک کننده H1 نسل اول می باشد . برای سرما خوردگی از هر دو ترکیب می توان استفاده نمود.در مواردی پزشک ها شربت دیفن هیدرامین برای التیام درد گلو و برای قرقره کردن تجویز میکنند.

نحوه مصرف اکسپکستورانت

قبل از مصرف اکسپکستورانت

معمولاً قبل از مصرف این دارو نیاز به آزمایش ندارید. ممکن است پزشک به شما پیشنهاد دهد که مقدار کمی از آن را هنگام شروع بیماری مصرف کنید تا مخاط برطرف شود و علائم بهبود پیدا کند. نباید در صورت واکنش شدید و یا آلرژی به این دارو، مجددا از آن استفاده کرد .

هشدار های مصرف اکسپکستورانت

چنانچه در بخش سلامت نمناک اشاره شده است قبل از مصرف اکسپکتورانت در صورت بارداری و شیردهی حتماً باید به پزشک اطلاع رسانی کنید. اگر هر گونه واکنش آلرژیک را در گذشته تجربه کردید، هرگز از این دارو استفاده نکنید.

هرگز هنگام رانندگی یا کار با دستگاه های مهم این دارو را استفاده نکنید زیرا عاملی برای سرگیجه و خواب آلودگی است.

اکسپکتورانت اغلب یک داروی ترکیبی محسوب می شود و همراه با داروهای دیگر تجویز می گردد. بنابراین حتما باید روی برچسب ها را مطالعه کنید. بعضی از این داروهای ترکیبی حاوی مسکن هم هستند و بنابراین باید در مصرف آن دقت کافی داشته باشید.

دوز مصرفی دارو

برندهای مختلفی در بازار وجود دارد که می توانید آن ها را از در قالب قرص، شربت و غیره پیدا کنید اما بسیار مهم است که دستورالعمل های پزشک را به دقت دنبال کنید.

دربالغین: هر 6 ساعت 5 تا 10 میلی گرم (5 تا 10 سی سی) از راه خوراکی، تجویز می شود.

درکودکان سنین 6 تا 12 سال: هر 6 تا 8 ساعت 2٫5 تا 5 سی سی از راه خوراکی، تجویز می شود.

در کودکان سنین 2 تا 6 سال: هر 6 تا 8 ساعت ، 1٫25 تا 2٫5 سی سی از راه خوراکی، تجویز می شود.

• فراموش نشود که به کودکان زیر دو سالمان شربت اکسپکتورانت ندهیم.
• بهتراست دارو 4 بار در روز استفاده شود.
• روی پکیج دارو را نیز مطالعه کنید.
• نوع کدئینه دارو خاصیت خواب آلودگی بیشتری دارد.
• هنگام مصرف دارو هرگز قرص را له نکنید.
• شربت را نیز به دقت اندازه گیری کنید.
• بیمار برای تخلیه بهتر خلط سرفه کند.
• به اندازه کافی آب همراه با قرص اکسپکتورانت بنوشید.
• بهترین خلط آور، بُخور و نوشیدن شش تا هشت لیوان آب ولرم در روز است.

سایر اکسپکتورانت ها

تعداد زیادی از برندهای مختلف برای این دارو وجود دارد که همه آن ها از طریق مکانیسم های مختلف به طور همزمان اثرات سرماخوردگی را بهبود می بخشند.

دارو های هم گروه اکسپکتورانت:

• Guaifenesin
• Expectorant Codeine
• Bromhexine

اکسپکتورانت کدئین

این دارو حاوی ترکیباتی است که به تسکین سرفه یا رفع احتقان ناشی از سرماخوردگی، آلرژی و ... کمک می کند. ترکیبات موجود در اکسپکتورانت کدئین عبارتند از :

• گایافنزین که به کاهش چسبندگی خلط و تسهیل خروج آن کمک می کند.
• فنیل پروپانول آمین که با تحریک سمپاتیک و تنگی عروق مخاط بینی به کاهش احتقان وادم کمک می کند.
• کدئین با اثر مستقیم بر مرکز سرفه در بصل النخاع و تضعیف رفلکس سرفه، به تسکین سرفه کمک می کند.

تداخلات دارویی اکسپکتورانت

مصرف همزمان اکسپکتورانت با سایر ترکیبات مضعف CNS سبب تشدید اثرات هر دو گروه دارویی می شود.

عوارض جانبی و خطرات داروی اسکپکتورانت

• یکی از خطرات این دارو این است که افراد آن را برای سرفه های مزمن استفاده می کنند. این دارو هرگز نمی تواند علائم سرفه های مزمن، سیگار، آسم و برونشیت را از بین ببرد و در چنین شرایطی حتما باید به پزشک مراجعه کنید.
• اگر نشانه های بیماری بیش از 7 روز با تب بالا، ادامه یافت، به پزشک مراجعه شود.
• این دارو عاملی برای مشکلاتی مثل حالت تهوع و استفراغ است.
• در صورت استفاده از سایر ترکیبات مقلد سمپاتیک، احتیاط شود.
• این دارو ممکن خواب آلودگی ایجاد می کند بنابراین از انجام کارهایی که نیاز به هوشیاری دارند، پرهیز شود.
• پزشک را از مصرف دارو قبل از هر گونه عمل جراحی و یا درمان های اضطراری، مطلع نمایید.

عوارض جانبی دیگر نیز عبارتند از:

• دل درد
• اسهال
• به هم ریختگی معده
• حساسیت پوستی
• سوزش و ورم غده های بزاقی
• آلرژی
• کهیر
• تنگی نفس