“حدیث کسا”| داستان حدیث کساء و اصحاب آن

حدیث کساء

حدیث کساء از احادیث معروف و مشهور بین شیعیان و اهل سنتو از جمله دلایل اثبات فضیلت، برتری و استحقاق امامان شیعه در امر خلافت، معرفی شده و با توجه به نزول آیه تطهیر در جریان این حدیث از آن برای اثبات عصمت اهل بیت(ع) نیز استفاده می‌شود. در ادامه این بخش از دین و مذهب نمناک، به بیان ماجرای حدیث کساء، فضیلت حدیث کساء، زمان و مکان حدیث کساء و... می پردازیم.

ماجرای حدیث کساء

پیامبر اسلام(ص) در خانه همسرش، ام سلمه قرار است پیام مهمی از سوی خداوند درباره چند تن از نزدیکان خود دریافت کند؛ لذا به همسرش تأکید می‌کند که به هیچ‌کس اجازه ورود ندهد. از سوی دیگر، در همین روز، فاطمه(س)، دختر پیامبر(ص) تصمیم می‌گیرد برای پدر غذای مناسبی به نام عصیده (حلوا) تهیه کند. او این غذا را در دیگ کوچک سنگی فراهم می‌کند و آن را روی طبقی گذاشته، برای پدر می‌آورد.

ام سلمه می‌گوید:«من نتوانستم مانع ورود فاطمه شوم».

پیامبر(ص) به دخترش فرمود:«برو و همسر و دو فرزندت را هم بیاور».

فاطمه(س) بی‌درنگ به منزل بازگشت و همراه همسر و دو فرزندش که در آن‌ وقت، خردسال بودند به خانه پدر وارد شد.

ام سلمه با اشارهٔ رسول خدا(ص) برخاست و در کناری مشغول نماز شد.

رسول خدا(ص) با امام علی(ع) و فاطمه(س) و دو فرزندش امام حسن(ع) و امام حسین(ع)، کنار سفرهٔ فاطمه(س) نشستند. پیامبر(ص) کسای خیبری (عبایی، بافته‌ مردم منطقه خیبر) را بر سر داماد و دختر و فرزندانش کشید و با دست راست به آسمان اشاره کرد و فرمود:«خدایا! اینان اهل بیت(ع) من هستند. پس هرگونه پلیدی را از آنها دور کن و کاملاً پاکشان گردان!» آن‌گاه جبرئیل امین، نازل شد و آیه تطهیر را خواند:

إِنَّمَا یرِیدُ اللَّهُ لِیذْهِبَ عَنکمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیتِ وَیطَهِّرَکمْ تَطْهِیرًا

خدا فقط می‌خواهد آلودگی را از شما خاندان [پیامبر ]بزداید و شما را پاک و پاکیزه گرداند. (سوره احزاب آیه 33)

ام سلمه جلو آمد و عرض کرد:آیا من در شمار اهل بیت نیستم؟

پیامبر(ص) خدا فرمود:تو در راه خیر و نیکی هستی، تو از همسران پیامبر خدایی.

یک روایت دیگر

شیخ عبدالله بحرانی در کتاب «العوالم» با ذکر سند معتبر از جابربن عبدالله انصاری روایت می ‏کند که:

شنیدم از فاطمه زهرا علیها السلام (دختر رسول خدا صلی الله علیه وآله) که فرمود :روزی پدرم رسول خدا صلی الله علیه وآله برمن وارد شده و فرمود :

السلام علیک یا فاطمه. گفتم :و علیک السلام یا ابتاه. پس فرمود :ای فاطمه من در بدن خود ضعفی احساس می ‏کنم. گفتم :به خدا پناه می ‏برم از اینکه شما ضعیف باشید.

فرمود :ای فاطمه برایم کسای یمانی را بیاور و مرا با آن بپوشان. پس من کساء را آوردم و به آن حضرت پوشاندم و دیدم که صورت او مانند ماه شب چهارده می ‏درخشد،

ساعتی گذشت فرزندم حسن آمد و گفت :السلام علیک یا اماه، گفتم و علیک السلام ای نور چشم و میوه دل من. پس گفت ای مادر نزد شما بوی خوشی همانند بوی جدم رسول خدا صلی الله علیه وآله را می ‏شنوم. گفتم آری او در زیر کسا قرار دارد. پس حسن به سوی کسا رفت و گفت سلام بر شما ای جد بزرگوار من. آیا اجازه می ‏دهید که من داخل کسا شوم؟ پس پدرم فرمود وعلیک السلام ای فرزند من و ای صاحب حوض من. تو اجازه داری وارد شو.پس حسن داخل کسا شد.

ساعتی گذشت که فرزندم حسین وارد شد و گفت السلام علیک یا اماه. گفتم وعلیک السلام ای نور چشم و میوه دل من. پس گفت ای مادر نزد تو بوی خوشی همانند بوی جدم رسول اللّه را می ‏شنوم. گفتم آری فرزند عزیزم جد تو و برادرت در زیر کسا هستند. پس حسین نیز نزد کسا رفت و سلام کرد و گفت و یا جداه ویا من اختاره الله آیا به من اجازه می ‏دهید که داخل کسا شوم؟ رسول خدا فرمود :وعلیک السلام ای فرزند من و ای شافع امت من به تو نیز اجازه دادم. پس حسین داخل کسا شد.

آنگاه پسر عمم اباالحسن علی بن ابیطالب آمد و فرمود السلام علیک یا فاطمه! یا بنت رسول اللّه گفتم و علیک السلام یا ابا الحسن ویا امیرالمومنین. پس فرمود ای فاطمه من نزد تو بوی خوشی می ‏شنوم مثل اینکه بوی برادر و پسر عمم رسول خدا است. گفتم آری او با دو فرزند تو زیر کسا هستند. پس علی نیز به طرف کسا رفت و گفت :السلام علیک یا رسول اللّه آیا به من اجازه می ‏دهید که با شما زیر کسا بیایم؟ رسول خدا فرمود :و علیک السلام ای برادر من و ای جانشین من و ای صاحب لوای من در قیامت، آری به تو اجازه دادم. پس علی داخل کسا شد

سپس من نزد کسا رفتم و گفتم السلام علیک یا رسول اللّه ای پدر آیا به من اجازه می ‏دهید که داخل کسا بیایم؟ رسول خدا فرمود :و علیک السلام ای دختر من و ای پاره تن من به تو نیز اجازه دادم و من نیز داخل کسا شدم،

هنگامی که ما پنج نفر در زیر کسا جمع شدیم پدرم دو طرف کسا را گرفت و دست راست خود را به طرف آسمان بلند کرد و گفت :خدایا اینها اهل بیت من و خواص من و حامیان من هستند، گوشت آنها گوشت من و خون آنها خون من است، آنچه آنان را به درد آورد مرا به درد آورده و آنچه آنان محزون کند مرا محزون کرده و هر کسی با آنان به جنگ برخیزد من با او به جنگ برخواهم خواست و هرکسی با آنان مسالمت و دوستی کند من با او مسالمت خواهم نمود و هرکسی با آنان دشمنی کند من یا او دشمن خواهم بود و هر کس آنان را دوست بدارد من او را دوست خواهم داشت. آنگاه فرمود آنان از من هستند و من از آناننم. خدایا صلوات و برکات و رحمت و غفران و رضوان خود را بر من و بر آنان فروفرست و رجس و پلیدی را از آنان دور نما و آنان را به پاکی کامل برسان.

پس خدای عزوجل به ملائکه خود فرمود :ای ملائکه من و ای ساکنان آسمانها بدانید من آسمان و زمین و ماه و خورشید و فُلک و فَلک را نیافریدم جز به جهت محبت این پنج نفری که در زیر کسا جمع شده‏اند. جبرئیل امین گفت :خدایا کیانند زیر کسا؟ خطاب شد آنها اهل بیت و معدن رسالت یعنی فاطمه و پدر و شوهر و فرزندان او هستند. جبرئیل گفت :خدایا به من اجازه می ‏دهی که به زمین روم و ششمین آنها باشم ؟ خدای عزوجل فرمود به تو اجازه دادم.

پس جبرئیل امین به زمین آمد و سلام کرد و گفت :یا رسول الله علیّ اعلی برشما سلام می ‏رساند و شما را مخصوص تهیت و اکرام می ‏نماید و می ‏فرماید قسم به عزت وجلالم من آسمان برافراشته را و زمین پهناور را و ماه منیر را وخورشید تابان را و فلک دوار را و دریای جاری را و کشتی‏های سیر کننده بر آنها را جز برای محبت وجود شما نیافریدم سپس گفت :خداوند به من اجازه داده است که با شما باشم، آیا شما نیز به من اجازه می ‏دهید یا رسول الله؟ پدر فرمود :و علیک السلام ای امین وحی خدا آری به تو اجازه دادم‏

پس جبرئیل نیز در زیر کسا آمد و به پدرم گفت :خداوند به شما وحی نموده و می ‏فرماید:

« اِنَّما یُریدُ اللَّه لِیُذْهِبَ عَنْکُم الرِّجسَ اَهلَ البَیت وَیُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً»

خداوند اراده نموده رجس و پلیدی را از شما اهل بیت دور کند و شما را به پاکی کامل برساند.

پس امیرالمومنین به رسول خدا گفت :یا رسول الله به من خبر دهید که اجتماع ما در زیر این کسا در نزد خدا چه فضیلتی دارد؟

رسول خدا صلی الله علیه وآله فرمود :قسم به خدائی که مرا به حق به پیامبری مبعوث نمود و به رسالت برگزید خبر ما در زیر این کسا در هیچ محفلی از محافل و مجالس اهل زمین که در آن عده‏ای از شیعیان و دوستان ما حضور داشته باشند بیان نمی ‏شود جز اینکه رحمت خدا بر آنان نازل و ملائکه گرد آنان جمع خواهند شد و برای آنها تا هنگامی که متفرق شوند استغفار خواهند نمود

پس امیرالمؤمنین‏ ‏علیه السلام فرمود :به پروردگار کعبه قسم که ما و شیعیان ما رستگار شدیم.

رسول خدا صلی الله علیه وآله فرمود :یا علی قسم به خدایی که مرا به حق به نبوت مبعوث نمود و به رسالت برگزید هرگز خبر ما در زیر این کسا در هیچ محفل و مجلسی از مجالس اهل زمین که در آن جمعی از شیعیان و محبین ما باشند یاد نمی ‏شود جز اینکه اگر مهموم و غصه‏مندی در میان آنها باشد خداوند غصه واندوه او را برطرف می ‏کند واگر صاحب حاجتی باشد خداوند حاجت او را برآورده می ‏نماید.

آنگاه امیرالمؤمنین فرمود :به خدا سوگند ما و شیعیان ما رستگار و سعادت‏مند شدیم.

ماجرای حدیث کساء در چه زمانی روی داد؟

شیخ طوسی در کتاب امالی آورده است که ماجرای حدیث کساء پس از نزول آیه تطهیر و برای تعیین مصداق‌ آن نازل شد. (طوسی، الأمالی، 1414ق، ص561)

سید جعفر مرتضی عاملی زمان حدیث کساء را مدتی پس از ولادت امام حسن(ع) و امام حسین(ع) دانسته است. (عاملی، اهل بیت در آیه تطهیر، ص149)

مکان ماجرای حدیث کساء

شیخ مفید نقل کرده که درباره این آیه(تطهیر) از عایشه سؤال شد، او در پاسخ گفت:این آیه در خانه خواهرم امّ سلمه نازل شده است، پس در این‌باره از او بپرسید که از من آگاه‌تر است.( مفید، الفصول المختارة،ص122)

بسیاری از مراجع وقوع ماجرای کساء را در پی نزول آیه تطهیرو بنابر قول مشهور در خانه ام سلمه دانسته‌اند.( مجلسی، لوامع صاحبقرانی، 1414ق، ج8، ص684)

اهل بیت پیامبر (اصحاب کساء)چه کسانی هستند؟

برخی از صحابه، مراد از اهل بیت را علی(ع)، فاطمه(س)، حسن(ع) و حسین(ع) دانسته‌اند. اَنَس بن مالک، ابوسعید خُدْری، ام سلمه و عایشه، به این نظر معتقد هستند.(ابن عطیه، المحرر الوجیز، ج4، ص384؛ شوکانی، فتح القدیر، 1414ق، ج4، ص321)

مفسران شیعه از جمله طبرسی و علامه طباطبایی نیز معتقدند، این آیه در شأن اصحاب کساءنازل شده و این مطلب در میان شیعیان به حد تواتر رسیده است. (ابن حکم، تفسیر الحبری، 1408ق، ص297-311؛ طبرسی، مجمع البیان، 1372ش، ج8، ص 559-560)

امام صادق(ع) در حدیثی صریحاً می‌فرماید:

اصحاب کساء که کریم‌ترین مخلوقات و شریف‌ترین آنها نزد خدا بوده پنج تن می‌باشند. و در ادامه این پنج نفر را نام می‌برد.( صدوق، علل الشرائع،ج1، ص733)

خامس اهل عبا یکی از القاب امام علی(ع) در زیارت‌نامه‌ ایشان توسط امام صادق(ع) بیان شده است (سید بن طاووس، إقبال الأعمال، ج2، ص572) و در زیارت‌نامه‌ای دیگر، خامس اصحاب کِساء از القاب امام حسین(ع) معرفی شده است. (مجلسی، الأنوار، 1403ق، ج98، ص235.) پیامبر نزول آیه تطهیر را در پنج تن منحصر کرده است. (حر عاملی، اثبات الهداة، 1425ق، ج2، ص201.)

خواص و اثرات خواندن حدیث کساء

• نزول رحمت و آمرزش خداوند
• رستگاری و سعادت در آخرت
• استجابت دعا
• شفای بیماران
• رفع بلا و گرفتاری
• تقرب و نزدیکی به خداوند
• نجات از گمراهی و انحرافات مذهب
• ثواب و پاداش عظیم