شوخی های پیامبر
خدا از پیامبرش در قرآن به عنوان ˈرحمه للعالمینˈ یاد کرده است. رسول اکرم(ص) همانگونه که با کافران و دشمنان الهی می جنگید در میان مسلمانان با مهربانی برخورد می کردند و حتی گاهی با آنان شوخی می کردند.

نگاهی به شوخ طبعی های پیامبر اعظم(ص)

تبسم، بهترین نشانه شادی و نشاط است. چهره رسول الله(ص) نیز هنگام دیدار یاران بیش از دیگران شاداب و خندان می نمود و گاه چنان می خندید که دندان های مبارکش نمایان می شد. آنچه در پی می خوانید بخشی از شوخی ها و مزاح های پیامبر اسلام (ص) است.

* دشمن خدا

حضرت علی(ع) می فرماید:پیامبر اسلام (ص) هرگاه مردی از اصحابش را غمگین می یافت،
او را با شوخی، خرسند می ساخت و می فرمود:خداوند دشمن دارد، کسی را که به روی برادرش چهره درهم کشد.(1)

* سفیدی در چشم

زنی خدمت پیامبر اسلام (ص) آمد و نام شوهرش را برد. حضرت فرمود:
شوهرت همان است که در چشمانش سفیدی است؟ گفت:نه در چشمانش سفیدی نیست.
آن زن به خانه آمد و جریان را برای شوهرش تعریف کرد. مرد گفت:آیا نمی بینی که سفیدی چشم من از سیاهی آن بیشتر است.(2)

* سیاهان به بهشت نمی روند

پیامبر اسلام به پیرزنی از قبیله اشجع فرمود:پیرزنان وارد بهشت نشوند.
بلال حبشی که سیاه چهره بود، آن پیرزن را ناراحت دید و جریان را به رسول الله(ص) باز گفت.
پیامبر(ص) فرمود:سیاه هم به بهشت نمی رود. بلال و پیرزن هر دو ناراحت بودند
که ناگهان عباس، عموی پیامبر که پیرمرد بود، آن دو را دید و حال آن دو را برای پیامبر بازگو کرد.
رسول خدا(ص) فرمود:پیرمرد هم به بهشت نمی رود. همه غمگین شده بودند.
پیامبر(ص) که چنین دید، همه آنان را فراخواند، دلشان را نرم کرد و فرمود:
“خداوند، پیرزنان، پیرمردان و سیاهان را به نیکوترین شکل بر می انگیزاند
و آنان جوان و نورانی شده به بهشت می روند(3 )”.

* عسل و پیامبر(ص)

سیره پیامبر اسلام (ص) به گونه ای بود که به یارانش اجازه می داد تا در حضور مبارکش، گفته های طنزآمیز ادا کنند.
آنان نیز به پیروی از پیامبر اکرم(ص) از شوخی های ناپسند پرهیز داشتند، ولی از شوخی های پسندیده دریغ نمی کردند.
از جمله، نعیمان، مرد شوخ طبعی بود. روزی عربی را با یک خیک عسل دید. آن را خرید و به خانه عایشه برد.
رسول خدا(ص) پنداشت که به عنوان هدیه آورده است. نعیمان رفت و اعرابی بر در خانه پیامبر(ص) ایستاده بود.
چون انتظارش طولانی شد، صدا زد:ای صاحب خانه! اگر پول ندارید، عسل را برگردانید.
رسول خدا(ص) جریان را دریافت و قیمت عسل را به آن شخص پرداخت. پیامبر چون زمانی دیگر، نعمیان را دید، فرمود:چرا چنین کردی؟
گفت:دیدم رسول خدا(ص) عسل را دوست دارد و اعرابی هم یک خیک عسل داشت.
پیامبر(ص) خدا از کار نعیمان خندید و به او هیچ گونه درشتی نکرد(4).

* بهترین نشانه شادی چیست؟

تبسم، بهترین نشانه شادی و نشاط است.
چهره رسول الله(ص) نیز هنگام دیدار یاران بیش از دیگران شاداب و خندان می نمود
و گاه چنان می خندید که دندان های مبارکش نمایان می شد. ابوالدرداء می گوید:
“رسول خدا(صلی الله علیه و آله) هرگاه سخنی می فرمود، سخنش با لبخند همراه بود.
رسول خدا(ص) هم کلام خویش را با تبسم می آمیخت و هم چهره ای خندان داشت و هم به چهره دیگران لبخند می زد.
در حدیث است:«کان اکثر الناس تبسماً و ضِحکا فی وجوه اصحابه»(5). بیش از همه، لبخند داشت و بر روی یارانش لبخند می زد.

* کاش آن اعرابی می آمد

امام موسی بن جعفر(ع) می فرماید:
“عربی بدوی نزد پیامبر(ص) می آمد و هدیه و سوغاتی به پیامبر اهدا می کرد.
بعد همان ساعت می گفت:پول هدیه و سوغات ما را بدهید. رسول خدا(ص) نیز می خندید.
پس از آن جریان هر وقت غمگین می شد، می فرمود:آن اعرابی کجاست. کاش پیش ما می آمد(6)”.

شوخی و مزاح ظریف و زیبای رسول اکرم(ص) و امیرمؤمنان علی(ع) درباره خوردن خرما نیز معروف است.
گفته اند روزی آن دو گرامی با هم خرما می خوردند که پیامبر، هسته ها را جلوی علی(ع) می گذاشت
و در پایان فرمود:هر که هسته اش بیشتر باشد، پر خور بوده است! امیرمؤمنان در پاسخ گفت:
هرکه با هسته خورده باشد، پرخورتر بوده است(7).

* شوخی پیامبر با امیر المومنین (ع)

همچنین از شوخ طبعی پیامبر اکرم(ص) چنین نقل می کنند که حضرت برخی از یاران را از پشت سر بغل می گرفت
و دو دستش را بر چشمان آنان می گذارد تا آنان را بیازماید که آیا می توانند با چشم بسته، طرف مقابل را تشخیص دهند یا نه(8).

شوخی های پیامبر

* غذا بخورم یا نه؟

رسول خدا(ص) نه تنها خود، شوخی را آغاز می کرد، بلکه زمینه فرح را برای یاران خود فراهم می آورد.

روزی مرد عربی بر آن حضرت که بسیار اندوهگین می نمود وارد شد. وی می خواست چیزی بپرسد. اصحاب گفتند:
نپرس! چهره پیامبر چنان گرفته است که جرئت پرسیدن نداریم. چهره پیامبر هرگز گرفته نبود، مگر هنگام نزول آیات موعظه یا آیات قیامت. او گفت:
مرا به حال خود واگذارید. سوگند به خدایی که او را به پیامبری برانگیخت، هرگز رهایش نمی کنم
تا خنده بر لبانش ظاهر شود. آنگاه به پیامبر(ص) گفت:ای رسول خدا! شنیده ام دجال با نان و غذا نزد مردم گرسنه می آید. پدر و مادرم به فدایت.
آیا باید غذا نخورم تا از لاغری بمیرم یا بهتر است نزد دجال غذای کافی بخورم و چون سیر شدم، به خدا ایمان آورم؟
پیامبر اکرم(ص) آنقدر خندید که دندان های مبارکش نمایان شد.
سپس فرمود:خیر! خداوند تو را به وسیله آنچه دیگر مؤمنان را بی نیاز می کند، بی نیاز می سازد(9).

* خرما را با طرف دیگر می خورم!

نقل است روزی حضرت محمد(ص) به صهیب بن سنان فرمود:در حالی که از چشم درد رنج می بری، خرما می خوری؟
صهیب گفت:این چشم من درد می کند و من خرما را با طرف دیگر می خورم(10).

سیره رسول الله(ص) به گونه ای بود که به یارانش اجازه می داد
تا در حضور مبارکش، گفته های طنزآمیز ادا کنند. آنان نیز به پیروی از پیامبر اکرم(ص) از شوخی های ناپسند پرهیز داشتند،
ولی از شوخی های پسندیده دریغ نمی کردند.
در مکتب رسول الله(ص) شوخی باید به اندازه ای باشد که مایه تخریب شخصیت گوینده آن نشود.
قیس بن سعد، یار جوان پیامبر(ص) پس از توصیف شوخ طبعی پیامبر می گوید:
“به خدا سوگند! آن حضرت با آن شگفتی و خنده، هیبتش از همه افزون تر بود(11)”.

زیاده روی در شوخی، ابهت انسان را در هم می شکند و اسلام هم برای شخصیت پیروان خود ارزش والایی قائل شده است.
بنابرین، رسول خدا(ص) افراط در شوخی را نکوهش می کرد:«لا تَمزَحْ فیُذهب بهاؤُک»؛
از شوخی [زیاد] بپرهیز؛ زیرا ارزش و قداستت شکسته می شود(12)”.

* شوخی و دروغ

در شوخی نباید از وسایل نامشروعی چون دروغ، برای خنداندن دیگران بهره گرفت.
رسول گرامی اسلام در هشداری می فرماید:“وَیلٌ للذِی یُحَدِّثُ فَکذب لِیَضْحَکِ به القوم ویل له، ویل له (13).”،
“وای بر کسی که کلام دروغی را نقل کند تا دیگران بخندند. وای بر او، وای بر او.”

* شوخی در چارچوب حق

مزاح باید از زشتی گفتار و نادرستی عاری باشد. پیامبر(ص) می فرمود:
“انی لاامزح و لااءقول الا حقا(14).”، “من شوخی نمی کنم و سخنی نمی گویم، مگر آنکه در چارچوب حق باشد.”

یکی از یاران پیامبر از ایشان پرسید:آیا در اینکه با دوستان خود شوخی می کنیم و می خندیم، اشکالی هست؟
پیامبر در پاسخ فرمود:“اگر سخنی ناشایست در میان نباشد، اشکالی ندارد(15)”.

* پرهیز از شوخی زیاد

از سوی دیگر، خنده زیاد و قهقهه نیز عظمت و متانت آدمی را از بین می برد.
از این رو، پیامبر اکرم(ص) می فرماید:«ایّاک و کثرة الضِحک فِانّه یمیتُ القلب»؛ از خنده بسیار بر حذر باش که دل را می راند.(16)

رسول خدا(ص) خطاب به امیرالمؤمنین(ع) فرمود:یاعلی، مزاح نکن، زیرا ارزش تو زائل می شود.(17)

* پیامد مزاح با نامحرم

پیامبر اسلام (ص) فرمود:هر کس با زن نامحرم شوخی کند،
برای هر کلمه ای که در دنیا با او سخن گفته است هزار سال او را در دوزخ زندانی کنند.(18)

* مزاح از خوش اخلاقی است

در «مکارم» از یونس شیبانی روایت شده که امام صادق علیه السّلام بمن فرمود:چطور است شوخی کردنتان با یکدیگر؟
گفتم:کم است. فرمود:چرا با هم مزاح نمی کنید؟ مزاح از خوش اخلاقی است،
همانا با شوخی می‏توانی برادر دینیت را مسرور نمائی، رسول خدا صلّی اللَّه علیه و آله با مردم شوخی می‏کرد و منظورش این بود که مسرور سازد.(19)

در کتاب «اخلاق» ابی القاسم کوفی از امام صادق علیه السّلام نقل شده که فرمود:
مؤمنی نیست مگر اینکه از مزاح بهره‏ای دارد. و رسول خدا صلّی اللَّه علیه و آله مزاح می‏فرمود ولی جز مطالب حق چیزی نمیگفت.

در «کافی» از معمر بن خلاد روایت شده که گفت:از حضرت رضا علیه السّلام پرسیدم قربانت گردم انسان در میان جمعی قرار گرفته سخنی پیش می‏آید،
مزاح می‏کنند و می‏خندند! فرمود:مانعی نیست، اگر نباشد- راوی گوید من یقین کردم منظور حضرت فحش دادن و ناسزا گفتن است- بعد فرمود:
مرد عربی پیش رسول خدا صلّی اللَّه علیه و آله می‏آمد و برای حضرت هدیه می‏آورد، و همان جا می‏گفت:پول هدیه مرا مرحمت کن.

رسول خدا صلّی اللَّه علیه و آله می‏خندید و آن حضرت هر وقت غمناک می‏گردید، می فرمود:اعرابی چه شد، کاش می‏آمد.

شوخی های پیامبر اسلام(ص) با یارانش

4.249
این مطلب مفید بود ؟418
برگرفته از ایسنا -/ ر
وبگردی