شیرین بیان چطور کاشت میشه و برای چی خوبه؟ طرز استفاده

آشنایی با گیاه "شیرین بیان" و روش تکثیر و پرورش آن

شیرین بیان با نام علمی Glycyrrhiza glabra از خانواده ی گیاهان دارویی است که بومی جنوب اروپا و قسمتی از آسیا می باشد و در اکثر مواقع از روش بذر، تکثیر می شود و به دلیل خاصیت دارویی از زمان های گذشته تا به امروز کشت میگردد.

این گیاه علفی قدمتش به چهار هزار سال قبل بر می گردد این گیاه اغلب به صورت خودرو رشد میکند و نیازی به کاشتن ندارد. اما بعضی از افراد به دلیل خاصیت درمانی در منزل اقدام به کاشت آن می کنند. در این بخش از نمناک، قصد داریم شما را با خواص و روش پرورش این گیاه بیشتر آشنا کنیم.

چرا به شیرین بیان، شیرین بیان میگویند؟

شیرین بیان به علت داشتن ریشه هایی با مزه شیرین به این نام معروف شده است که علت شیرینی آن هم دارا بودن ماده ای به نام گلیسیرین است که میزان شیرینی آن 5٠ برابر مزه شکر است. ولی طعم آن متفاوت از طعم شکر می باشد و ماندگاری شیرینی آن در دهان بیشتر احساس می شود. ریشه این گیاه علفی مهمترین بخش این گیاه است که تا یک متر هم میتواند رشد کند این گیاه در درمان برخی بیماری ها واقعا معجزه می کند.

طبع گیاه شیرین بیان

شیرین بیان دارای طبع خشک و گرم می باشد، از ویژگی های این گیاه می توان به درمان درد مثانه و افزایش طول عمر آن اشاره کرد. از شیرین بیان در پخت و پزهایی از قبیل تهیه نبات و شیرینی پزی و... هم می توان استفاده کرد. این گیاه برای معطر کردن و طعم دادن به تنباکو نیز کاربرد دارد.

مشخصات ظاهری گیاه شیرین بیان

این گیاه چند ساله دارای ساقه ای به طول 5/٠ تا یک متر که در محیط های مساعد به ارتفاع ٢ متر نیز می رسد. برگ های متناوب، که ترکیبی از 4 تا ٧ زوج برگچه و یک برگچه انتهایی کدر و سبز رنگ است.

گل های شیرین بیان نامنظم و در رنگ های زرد، بنفش و سفید می باشد که روی یک پایه از کنار برگ ها می روید. طول گل ها به بیش از ١ سانتی متر می رسد. میوه ی خرمایی که با ٣ الی 6 دانه ی لوبیایی شکل (گاهی کمتر) رنگ قهوه ای روشن دارد و طول آن به ٢ الی ٣ سانتی متر می رسد، طرفین میوه باریک و کم و بیش نوک تیز می باشد.

وزن هزار دانه ١٠ گرم است و دارای پوسته ای ضخیم و محکم می باشد. طول ریشه ی گیاه با توجه به محل رویش، نوع گیاه و شرایط اقلیمی متفاوت است و بین ٣٠ الی 6٠ سانتی متر می باشد، ریشه و ریزوم شیرین بیان خشبی و خزنده به شکل قطعات استوانه ای شکل، به قطر 5/٠ تا 5/١ سانتی متر است و مقطع آنها به رنگ زرد روشن است.

ناحیه ی مرکزی مقطع نیز کمی تیره می باشد. در سطح خارجی آن خطوط طولی به رنگ خاکستری متمایل به قهوه ای دیده می شود در قطعات متعلق به ریزوم اثر جوانه های از بین رفته نیز نمایانگر است.

شرایط لازم برای پرورش شیرین بیان

این گیاه به نور علاقه ی بیشتری دارد و در طول رشد و نمو نیازمند به آفتاب و هوای گرم است. نور کافی، مواد موثر در ریشه را افزایش می دهد. ریشه شیرین بیان در خاک های شنی با ضخامت بیشتر گسترش پیدا کرده و عملکرد آن را افزایش می دهد.

دمای مناسب برای رشد شیرین بیان دمای 6 تا ٢5 درجه سانتیگراد است. این گیاه به عناصر غذایی و آب کافی نیاز دارد. در زمان گلدهی باید آب کافی گیاه تامین گردد. مناطق مناسب برای رشد شیرین بیان، مناطقی با بارندگی سالانه بین 4٠٠ تا ١١6٠ میلی متر است و خاک مناسب نیز، زمین های شنی با لایه های ضخیم خاک و سرشار از ترکیبات کلیسم است. PH خاک برای شیرین بیان بین 5/5 تا ٢/٨ مناسب است.

طریقه کاشت شیرین بیان

کاشت شیرین بیان از طریق بذر ساده ترین روش کاشت است؛ شیوه تقسیم ریشه هم برای کاشتن شیرین بیان روش دیگری است که نسبت به روش بذر کمتر مورد استفاده قرار می گیرد اما همین روش هم به نوبه خود روش مناسبی است.

کاشت شیرین بیان به روش تقسیم ریشه

• در فصل پاییز غده های گیاهان سه تا چهار ساله را بعد از بیرون آمدن از خاک به قطعات ١5 الی٢5 سانتیمتری تقسیم کنید.
• بعد این قطعات را در ردیف هایی با فاصله 6٠ الی ٨٠ سانتیمتری بکارید.
• فاصله مناسب برای کاشت غده ها از هم ٣٠ الی 4٠ سانتیمتر است.
• بعد از کاشت به صورت عمیق آبیاری کنید.

کاشت شیرین بیان به روش بذر

1. فصل بهار مناسب ترین زمان برای کاشت بذر شیرین بیان می باشد به این شکل که بایستی قبل از کاشت تمام بذر ها را به مدت یک شبانه روز در داخل آب قرار دهید تا خیس بخورد.
2. و بعد آن را در بستر گلخانه و یا سینی نشاء کاشته و آبیاری نمائید.
3. تا زمانی که گیاه به مرحله جوانه زنی نرسیده است بایستی روزانه به طور مرتب اقدام به آبیاری گیاه کنید.
4. بعد از مدتی که مشاهده کردید گیاه در حال جوانه زدن است رشد آن آغاز می شود.
5. پس از اینکه رشد گیاه به اندازه کافی اتفاق افتاد در اواخر فصل بهار و یا اوایل پائیز اقدام به انتقال آن به زمین اصلی بکنید.
6. نا گفته نماند که در فصل بهار می توانید به طور مستقیم بذر را در زمین اصلی کشت کنید.
7. مهم ترین نیاز های گیاه شیرین بیان

این گیاه نیز همچون سایر گیاهان نیاز به یک سری اصول و شرایط مناسب آب و هوایی و رسیدگی دارد که در ادامه به بررسی آن خواهیم پرداخت.

خاک مورد نیاز شیرین بیان

از آنجایی که گیاه شیرین بیان دارای ریشه طویلی است، بنابراین باید از زمین هایی که ضخامت زیادی برای کشت آن استفاده کرد. در فصل پائیز با افزودن 30 تا 40 تن در هکتار کود حیوانی کاملا پوسیده به زمین شخم عمیقی (به عمق 40 تا 70 سانتی متر) زده می شود و بعد 50 تا 60 کیلوگرم در هکتار اکسید فسفر به خاک اضافه کرده و سپس اقدام به هموار و پهن کردن زمین می کنند و در نهایت بستر برای کشت گیاه آماده می شود.

آبیاری مناسب شیرین بیان

در مناطقی که میزان بارندگی کمتر از 400 میلی متر می باشد، آبیاری بایستی در اوایل کشت انجام شود در غیر این صورت باید به روش دیم کشت شود. با توجه به وضعیت منطقه، بین 7 تا 10 روز دوره آبیاری متغیر می باشد. جالب است بدانید نیاز آبی گیاه در فصل های پائیز و زمستان به صفر می رسد.

دما و رطوبت مناسب برای شیرین بیان

این گیاه برای رشد مناسب نیاز به رطوبت کافی دارد و به طور معمول در محیط های آفتابی و نیمه سایه رشد می کند.

تناوب کاشت شیرین بیان

از آنجایی که گیاه شیرین بیان تقریباً 10 تا 15 سال در یک منطقه باقی می ماند و رویش اولیه آن به کندی پیش می رود بنابراین بایستی آن را با گیاهانی به تناوب کشت کرد که موجب ازدیاد علف های هرز نشوند. مناسب ترین گیاهانی که برای تناوب کشت با شیرین بیان می توان به آن ها اشاره کرد گیاهان وجینی می باشد.

زمان و نحوه برداشت محصول شیرین بیان

اگر به روش تقسیم، شیرین بیان تکثیر شده باشد زمان برداشت آن سه تا چهار سال بعد از کاشت است؛ اما چنانچه کشت آن با استفاده از روش بذر صورت گرفته باشد پنج تا شش سال بعد از کاشت می توان اقدام به برداشت ریشه کرد.

مناسب ترین زمان جهت برداشت ریشه بعد از خشک شدن اندام های هوایی بر اثر سرما در فصل پائیز است. سطوح کوچک کشت ریشه ها را با دست برداشت کرده اما در مقیاس بزرگتر با بکارگیری ماشین های مخصوص اقدام به برداشت محصول این گیاه می شود.

از آنجایی که مواد مؤثر شیرین بیان در آب حل می شود. بنابراین هرچه سریع تر باید با آب جاری اقدام به شستشوی ریشه ها کرد. بعد از پاکسازی بایستی شروع به جدا کردن پوست ریشه ها بکنید و بعد آنها را در قطعات 10 تا 15 سانتی متری تقسیم کرده و خشک نمایبد. به هیچ عنوان نباید از نور مستقیم با درجه حرارت بالا برای خشک کردن استفاده کرد. اگر از خشک کن های الکتریکی بکار بردید مناسب ترین دما، دمای 40 درجه سانتی گراد می باشد.

شیرین بیان برای چی خوبه؟

1. با مکیدن ریشه شیرین بیان زخم و التهاب دهان به طور چشمگیری درمان می شود.
2. ورم معده و تنگی نفس با شیرین بیان تسکین می‌ یابد.
3. این گیاه باعث تقویت چشم و رفع سردرد می شود.
4. چنانچه در رژیم غذایی خود شیرین بیان مصرف کنید، در لاغری شما بسیار تأثیرگذار است.
5. با دم کرده شیرین بیان و شستشوی مو با آن به درمان موخوره موهای خود کمک شایانی خواهید کرد.
6. برای از بین بردن بوی بد زیر بغل و پا می توانید با استفاده از برگ های شیرین بیان پماد درمانی درست کرده و در این قسمت‌ها بگذارید تا تأثیرش را بگذارد.
7. از این گیاه در طب سنتی جهت درمان اسپاسم عضلات و تورم، برونشیت، روماتیسم و ورم مفاصل بکار برده می‌شود.
8. از آنجایی که این گیاه در درمان سرفه مؤثر است بنابراین از عصاره آن در ترکیبات شربت سرفه استفاده می کنند.
9. این گیاه مدر (ادرارآور) نیز است و خاصیت ضد باکتریایی دارد.

دیگر خواص بی نظیر ریشه و ساقه شیرین بیان

علاوه بر آنچه خواندید، این گیاه خواص دیگری دارد که شامل:

درمان التهاب و عفونت پوست با شیرین بیان

ریشه شیرین بیان به درمان اگزمایی که باعث خارش، قرمزی، پوسته پوسته شدن و التهاب شده است کمک شایانی می کند. عصاره ریشه شیرین بیان در برابر باکتری‌هایی که می‌توانند پوست را آلوده کنند، بسیار مؤثر می باشد. براساس یک مطالعه در مجله تحقیقات دارویی ایران این مطالعه نشان داد که فعالیت ضد میکروبی در برابر استافیلوکوکوس اورئوس وجود دارد که می‌تواند باعث عفونت‌های پوستی مانند سلولیت و فولیکولیت شود. در این مطالعه محققان از عصاره‌هایی از برگ و ریشه گیاه استفاده کردند.

درمان ناراحتی معده و زخم معده

از آنجایی که شیرین بیان حاوی عصاره گلابریدین و گلابرون می باشد بنابراین در تسکین ناراحتی معده بسیار مؤثر است. این عصاره منجر به کاهش درد معده، حالت تهوع و سوزش سردل می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهد که عصاره شیرین بیان به از بین بردن یک نوع باکتری به نام هلیکوباکتر پیلوری که باعث ایجاد زخم در معده می شود، کمک شایانی می کند.

جلوگیری از پوسیدگی دندان با شیرین بیان

طبق تحقیقات انجام شده ثابت شده است که شیرین بیان در از بین بردن باکتری‌های موجود در دهان که منجر به پوسیدگی دندان‌ها می‌شود، کمک شایانی می کند. با وجود اینکه شیرین بیان خاصیت ضد باکتریایی را در آزمایشگاه نشان داده، اما مطالعات انسانی هنوز ثابت نکرده است که قابلیت مقابله با هرگونه عواملی که با پوسیدگی دخیل است را دارد یا نه؟

درمان گلو درد با شیرین بیان

یکی از ترکیبات مهم موجود در شیرین بیان که گلیسیریزین نام دارد باعث می شود التهاب مجاری تنفسی به طور چشمگیری کاهش یابد. این ترکیب مؤثر از رشد و اثرات بیماری زای اکثر ویروس‌ها جلوگیری می کند؛ به همین خاطر در ترکیب دارو‌های مربوط به بیماری‌های تنفسی بکار برده می شود و در تسکین علائمی مثل سرفه و گلودرد به خوبی عمل می‌کند. این گیاه باعث روان شدن خلط شده و در نهایت منجر به باز شدن مجاری تنفسی می شود. در حقیقت شیرین بیان در نابود شدن ویروس‌هایی که مجاری هوایی را تهدید می‌کنند نقش مهمی ایفا می کند.

عوارض گیاه شیرین بیان

هر گیاهی بنابه ترکیبات و عناصری که در آن وجود دارد دارای یک سری عوارض جانبی می باشد که حتما باید بدانید تا با رعایتشان از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری کنید. به همین منظور در ادامه این مطلب به چند مورد از عوارض این گیاه می پردازیم.

• میزان مصرف شیرین بیان به شرایطی که نیاز به درمان دارد وابسته است. با این وجود، هرگز نباید مقادیر بسیار زیادی شیرین بیان استفاده کرد چرا که مصرف بیش از اندازه شیرین بیان ممکن است عوارض جانبی زیادی به دنبال داشته باشد.
• افرادی که فشار خون بالا دارند، باید از مصرف شیرینی شیرین بیان و مکمل‌های گلیسیرریزین به طور کلی خودداری کنند.
• استفاده بیش از حد شیرین بیان منجر می شود سطح پتاسیم کاهش یابد. طبق اعلام سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA)، این اتفاق می‌تواند عوارضی مثل بی حالی، ضربان قلب غیر طبیعی، ورم، فشار خون بالا و نارسایی احتقانی قلب به دنبال داشته باشد.
• زنان باردار به هیچ عنوان نباید شیرین بیان را به میزان زیاد مصرف کنند. چرا که طبق مطالعات انجام شده ثابت شده است که گلیسیریزه موجود در شیرین بیان می‌تواند به مغز در حال رشد جنین آسیب رسانده و منجر به مشکلات شناختی پس از تولد شود. همچنین یک مطالعه قدیمی نشان داده است که مصرف زیاد شیرین بیان در دوران بارداری باعث می شود تولد زودرس اتفاق بیوفتد.

طریقه مصرف ریشه شیرین بیان

برای اینکه بتوانید به ساده ترین شکل شیرین بیان را در رژیم غذایی خود دخیل کنید، می توانید به عنوان چای و دمنوش از آن استفاده نمایید.

شیرین بیان به صورت کپسول، قرص‌های جویدنی، پودر، عصاره مایع و عرق شیرین بیان نیز در بازار موجود می باشد.

طرز تهیه دم کرده شیرین بیان

برای تهیه دمنوش شیرین بیان ابتدا باید اقدام به آسیاب کردن 50 گرم ریشه شیرین بیان بدون پوست بکنید و سپس در یک لیتر آب جوش ریخته و اجازه دهید به مدت 10 دقیقه دم بکشد و پس از دم کشیدن می توانید میل کنید.