آبسه مقعدی | علائم و راههای آبسه مقعدی و فیستول با جراحی لیزر و بدون جراحی

علائم و نشانه های آبسه مقعدی و راههای درمان آبسه مقعدی و فیستول

آبسه مقعدی یا فیستول جزو بیماری های خطرناک نشیمن گاهی است که از ایجاد دمل و تجمع چرک ناشی از عفونت در ناحیه اطراف مقعد و راست روده می باشد . به عبارت ساده تر به حفره عفونی و پر از چرک نزدیک مقعد، آبسه مقعدی اطلاق داده می شود.با بروز اولین نشانه ها باید نزد پزشک متخصص بیماری های نشیمنگاه رفته و طبق نظر پزشک راه درمان را پیش گرفت.

آبسه مقعدی یا آبسه آنورکتال چیست؟

آبسه مقعدی ناشی از عفونت در بافت اپیتلیوم پوشش کانال مقعد و در نتیجه عفونت کلی غدد کوچک مقعدی است. اگرچه مقعد منطقه غنی از باکتری هاست، اما به طور کلی به دلیل جریان خون وسیع در روده عفونت در آن رخ نمی دهد. در صورت بروز عفونت، معمولاً با ترکیبی از انواع مختلف باکتری ها ایجاد می شود.

اگر به هر علتی غده های اطراف مقعد مسدود شوند، منجر به التهاب، عفونت و تورم می شوند و این تجمع عفونت باعث ایجاد آبسه در ناحیه ی مقعد می گردد.آبسه مقعد در ناحیه اطراف مقعد ایجاد می شود ، اما گاهی امکان دارد که در ناحیه ی سوراخ مقعد و یا در انتهای راست روده یا رکتوم به وجود آید .

آبسه مقعدی و علائم آبسه آنورکتال مقعدی

علت ایجاد آبسه مقعدی یا عفونت آنورکتال چیست؟

آبسه مقعدی به دلیل وجود باکتری های شایع مثل استافیلوکوک و اشرشیاکولی در ناحیه ی مقعد بروز می کند.گاهی عفونت های قارچی هم دلیل ایجاد آبسه مقعدی آنورکتال میشود.دلایل پزشکی مختلفی در ایجاد آبسه مقعدی موثر است از جمله :

• شقاق مقعدی

• سل

• آپاندیسیت

• بیماری های مقاربتی

• بیماری روده التهابی مانند بیماری کرون یا کولیت زخمی

• دیابت

• استفاده از داروهایی مانند پردنیزون

• کولیت

• ایدز

• بارداری

• قرار دادن اجسام خارجی در داخل مقعد

• دیورتیکولیت

• بیماری التهابی لگن (PID)

مهم ترین و اصلی ترین علائم و نشانه های آبسه مقعدی و عفونت آنورکتال:

به دلیل تجمع عفونت در این بخش از دستگاه دفع مدفوع ، مقعد دچار درد و علائم دیگر می شود.علاوه بر درد احساس تب ، بدن درد ، بی اشتهایی و بدی حال عمومی می کند.

خیلی ها به اشتباه فکر می کنند که دچار سرما خوردگی شده اند، چون دقیقاً علائمی مانند سرما خوردگی همراه با بدن درد ، تب و گلو درد می دهد اما درحقیقت با یک معاینه ساده توسط متخصص بیماری های نشیمنگاه و هموروئید و.. این بیماری تشخیص داده می شود.

انواع آبسه مقعدی

آبسه مقعدی ممکن است سطحی باشد و به صورت ورم همراه با درد شدید در لبه مقعد بروز کند. محل آبسه گرم تر از سایر نقاط است و ممکن است با قرمزی و التهاب بافت های اطراف نیز همراه باشد.

 انواع سطحی آبسه های مقعدی، شایع ترین نوع آبسه های مقعدی هستند و در این مبحث فقط به توضیح این نوع پرداخته می شود.گاهی ممکن است چرک آبسه به قسمت های عمیق تر نفوذ کند وانواع عمقی آبسه های مقعدی را ایجاد کند.

آبسه مقعدی به تدریج متورم تر و دردناک ترمی شود، به طوری که راه رفتن و نشستن برای بیمار مشکل می شود. گاهی نیز به طور خودبه خود دهانه آبسه باز می شود و خون و چرک آن تخلیه می شوند و به دنبال تخلیه چرک از شدت درد کاسته می شود.

علایم  آبسه مقعد سطحی :

• درد در ناحیه مقعد یا باسن که خاصیت درد آن معمولاً ثابت، ضربان دار و تشدید شونده حین نشسته

• اجابت مزاج دردناک

• خروج چرک در نزدیکی مقعد

• التهاب پوست اطراف مقعد یا باسن از جمله تورم، قرمزی و حساسیت به لمس

• توده در ناحیه مقعد

• یبوست

آبسه های مقعدی عمیق تر ممکن است با علایم دیگری همراه باشند مانند :

• تب که نشانه ی تشخیصی آبسه عمقی محسوب می شود

• لرز

• درد در ناحیه پایین شکم

• خستگی

• بی قراری

• تعریق شبانه

 راههای جلوگیری از بروز آبسه مقعدی یا عفونت آنورکتال:

مثل همیشه جلوگیری بهتر از درمان خواهد بود و برای پیشگیری از ابتلا به آبسه و عفونت مقعدی بایستی نکات بهداشتی و تغذیه ای را دنبال کنید و تا حد ممکن بدن خود را در برابر این بیماری بیمه نمایید.

جلوگیری از یبوست و راههای ابتلا به آبسه مقعدی 

بهترین راههای جلوگیری از آبسه مقعدی عبارت است از:

1. جلوگیری از ابتلا به یبوست

2. عدم اجابت مزاج با زور و فشار ؛ چرا که یکی از اصلی ترین عوامل بروز بیماری های نشیمنگاه با زور زدن تشدید می شود.

3. شستشو و طهارت مقعد با آب ولرم

4. برای پیشگیری از ابتلا به عفونت مقعدی از نشستن در جای مرطوب و خیس و سرد خودداری کنید.

5.  ایستادن و نشستن به مدت طولانی می تواند زمینه ساز ابتلا به آبسه مقعدی باشد.

  رژیم غذایی مناسب برای پیشگیری از ابتلا به آبسه مقعدی یا عفونت آنورکتال:

 برای جلوگیری از ابتلا به یبوست و به دنبال آن مشکلات مقعدی باید تا حد ممکن از غذاهای پرفیبر استفاده کنید که این برنامه و رژیم غذایی ضد یبوست شامل:

• نان و غلات سبوس دار

• مصرف آب و مایعات طبیعی به اندازه حداقل 6 الی 8 لیوان در روز

• مصرف میوه ها و سبزیجات خام به خصوص مصرف میوه ها با پوست

میوه و سبزیجات و تغذیه مناسب برای پیشگیری از آبسه مقعدی

راههای درمان آبسه مقعدی و عفونت آنورکتال:

در درمان آبسه مقعدی متخصصان بیماری های نشیمنگاه از چندین روش استفاده می کنند :روش درمان سرپایی،جراحی آبسه مقعدی و جراحی با استفاده از لیزر

 برای درمان آبسه مقعدی و عفونت شدید آنورکتال

در مواردی که آبسه به طور خودبه خود تخلیه نمی شود، تنها روش قطعی درمان، برش دادن آبسه و تخلیه آن است. به دنبال خروج چرک که با بی حسی موضعی یا بیهوشی عمومی و توسط جراح انجام می شود، از شدت درد کاسته می شود.

 پس از تخلیه عفونت لازم است که بیمار 3 تا 4 مرتبه و هر بار به مدت 20 دقیقه در لگن آب گرم حاوی چند قطره بتادین بنشیند تا محل چرک و عفونت ضدعفونی شود و پس از خشک کردن موضع، آن را پانسمان کند. این کار حدود دو هفته تا رفع کامل التهاب  باید ادامه پیدا کند.

 اگر التهاب شدید باشد، بر اساس نظر پزشک جراح، چرک خشک کن تزریقی یا خوراکی نیز برای بیمار شروع می شود.

در صورت وجود درد ناشی از برش، می توان از داروی مسکن استفاده کرد. معمولا التهاب پس از حدود یک هفته فروکش خواهد کرد.

عوارض احتمالی از عدم درمان آبسه مقعدی

باید این نکته را در نظر گرفت که در صورت عدم درمان به موقع و یا درمان صحیح بیماری آبسه مقعدی می تواند با عوارضی همراه باشد که به آن خواهیم پرداخت.

• احتمال ایجاد فیستول مقعدی در صورت عدم انجام درمان به موقع و یا درمان مناسب

•  بازگشت مجدد آبسه در صورت عدم درمان مناسب

•  گسترش علائم عفونت و حتی پخش شدن آن در سراسر بدن

 فیستول اطراف مقعد

 فیستول یک ارتباط غیر طبیعی بین دو سطح اپی تلیال بدن می باشد . در مورد فیستول مقعدی (یا فیستول آنال)، دهانه خارجی این مسیر در پوست اطراف مفعد ( آنوس) و دهانه داخلی آن داخل مقعد( آنوس یا رکتوم) قرار دارد. در صورتیکه مسیر فیستول از میان عضله اسفنکتر خارجی بگذرد، فیستول از نوع High می باشد ولی در صورتیکه مسیر فیستول کوتاه بوده و اسفنکتر خارجی را دربر نگیرد، فیستول از نوع low می باشد.د فیستول مقعدی  ارتباط ایجاد شده معمولا بین پوست اطراف مقعد و دهانه داخلی مقعد می باشد. 

 پس از تخلیه آبسه به طور خودبه خود یا توسط جراح، پس از حدود دو هفته علائم کاملا رفع می شوند و فرد سلامت کامل خود را به دست می آورد، ولی در بعضی افراد دهانه ای که برای خروج چرک به روش جراحی یا به طور خودبه خود ایجاد شده است، باز می ماند.

این دهانه در واقع توسط مجرای باریکی به روده بزرگ و مقعد راه دارد و مانند تونل باریکی، پوست اطراف مقعد را به داخل روده بزرگ وصل می کند. به این مجرای باریک، فیستول اطراف مقعد گفته می شود. البته گاهی نیز بدون سابقه بارزی از علائم آبسه مقعدی، فرد دچار فیستول می شود.

 فیستول مقعدی باعث می شود که محتویات میکروبی داخل روده ی بزرگ از طریق مجرای مذکور، به زیر پوست راه پیدا کنند و هر چند مدت، باعث ایجاد عفونت یا ترشح یا آبسه یا ایجاد حالتی مثل جوش چرکی گردد که باعث درد و ترشح در ناحیه می شود و پس از تخلیه شدن ترشحات، درد فروکش می کند.

آبسه شدید مقعدی یا فیستول مقعدی به همراه علائم وراههای درمان

علائم فیستول مقعدی که بعد از درمان آبسه مقعدی بروز می کند چیست؟

1.  ترشح مداوم یا متناوب

2. وجود یک برجستگی سفت و دردناک به هنگام لمس

3. درد به هنگام اجابت مزاج یا پس از آن

4.  تغییر رنگ پوست اطراف فیستول

بیمار بدلیل ترشح چرکی مداوم از دهانه خارجی فیستول مراجعه می کند و چون ترشحات فیستول بطور مداوم تخلیه میشوند، درد نمی تواند عامل مهمی برای مراجعه بیماران باشد ولی احساس سوزش یا خارش ناشی از ترشحات می تواند عامل مراجعه بیماران باشد. در معاینه این بیماران معمولاً دهانه خارجی فیستول قابل مشاهده بوده و در لمس با انگشت ممکن است بتوان مسیر فیستول را که به شکل یک مجرای سفت شده (tract) می باشد لمس کرد. دهانه داخلی نیز در صورتیکه نزدیک آنوس باشد قابل لمس است و از طریق رکتوسکوپی ممکن است بتوان آنرا مشاهده نمود.

 درمان فیستول مقعدی:

درمان جراحی(فیستولوتومی) معمولا تنها درمان موثر است و جهت انجام آن سوراخ خارجی و داخلی(اولیه) باعبور پروب (میله فلزی نازک و قابل انعطاف و نرم) و با استفاده از آب اکسیژنه و بلدومتیلن رقیق باید پیدا شوند و مجرا یا مجاری فیستول باید بطور کامل مشخص شوند و مجرا در تمامی طول آن بازunroffed شود بطوریکه فیستول به شکل یک زخم باز درآید و باید مطمئن شد که زخم حاصل از عمق به سطح بطور خود به خود ترمیم می شود.

در روش درمان فیستول مقعد با لیزر به جای استفاده از تیغ یا چاقوی جراحی و آسیب زدن به بافت های اطراف با کمک اشعه دستگاه لیزر مسیر فیستول را می بندند. در این روش ، درمان با دقت و تهاجم کم تر به عضله ی دریچه مقعدی و حتی بدون کمترین خونریزی و درد انجام شود. زیرا لیزر این قابلیت را دارد تا هم اعصاب آسیب دیده حین جراحی و هم مویرگ های پاره شده را ترمیم کند. در تمام روش های درمانی اعم از جراحی معمولی و یا لیزر 5 تا 10 درصد بسته به طول و عمق فیستول احتمال عود وجود دارد.

مزایای درمان آبسه مقعدی و فیستول با لیزر:

1. لیزر در هنگام برش و برداشتن تگ پوستی انتهای عصب بریده شده را ترمیم میکند و در نتیجه بیمار بعد از عمل درد نداشته یا درد بسیار کمی دارد.

2.  لیزر عروق کوچک بریده شده در هنگام همل را ترمیم میکند و در نتیجه خونریزی هنگام عمل کاهش میابد.

3.  این عمل بطور سرپایی و بدون بیهوشی قابل انجام است.

4.  بیمار فقط شب اول استراحت میکند ونیاز به استراحت بیشتر ندارد.

5.  بیمار بازگشت سریعتر به محیط کار وزندگی طبیعی خوددارد.

 با این نوع لیزر میتوان تمام انواع هموروئید و حتی شقاق و فیستول همزمان را درمان نمود. لیزر محیط عمل را استریل کرده و باعث کاهش عفونت محل عمل میشود.قابل ذکر است به همین علت انتقال بیماریهای ویروسی از جمله هپاتیت و ایدز به صفر میرسد.

مراقبتهای بعد از جراحی و درمان آبسه مقعدی ، فیستول ، همورئید و فیشر:

 1-کمتر از توالت فرهنگی استفاده کنید.

 2- برای کاهش درد و خونریزی باید  10-5 روز اول بعد از عمل به پهلو بنشینید و به پهلو بخوابید

 3- در محل های سفت و مرطوب ننشینید.

 4- رژیم غذایی بیمار بایستی شامل مایعات فراوان، سوپ، شیر، کمپوت و میوه جات خام و رژیم غذایی معمولی و پر فیبر باشد .برای جلوگیری از ابتلا به یبوست از مایعات فراوان، شیر، سبزیجات، میوه جات، آلو، انجیر و برگه هلو استفاده کنید.

 5- بهتر است تا بهبودی کامل کمتر از توالت فرنگی استفاده کنید.

 6- این دو هفته بعد از عمل بدنبال هر بار دستشوئی رفتن ابتدا با آب ولمر خود را شسته و تمیز نمائید و سپس داخل لگن آب گرم بریزید و 20-10 دقیقه داخل آن بنشینید و محل را خشک کنید.

 7- عدم ایجاد فشار به هنگام انجام عمل دفع

 8- پیاده روی سبک را جزو فعالیت های ثابت روزانه قرار دهید اما تا حد ممکن از رانندگی به خصوص رانندگی مسیر طولانی خودداری کنید.

 9- پس از دفع مدفوع، خودتان را با آب گرم بشوئید (حتی در تابستان) و خودتان را با دستمال توالت سفید بدون عطر و بو خشک کنید.

 10- هر وقت احساس مدفوع داشتید حتماً به دستشوئی بروید و از حبس کردن آن خودداری کنید.

 11- تا حد ممکن از استفاده صابون های معطر خودداری کنید.

 12- در صورتی که بعد از گذشت 3 هفته بعد از عمل هنگام دفع مدفوع خونریزی داشتید، نگران نباشید این خونریزی کم کم از بین می رود اگر خونریزی خیلی شدید بود و یا بعد از مدت فوق ادامه داشت حتماً به پزشک خود مراجعه کنید.

اگر با گذشت سه هفته از انجام جراحی فرد ، خونریزی بعد از اجابت مزاج ادامه داشته باشد ، جای هیچ نگرانی وجود ندارد چرا که با گذشت زمان بهبود یافته و برطرف خواهد شد اما چنانچه میزان خونریزی در این دوران شدید باشد توصیه می شود فرد در اولین فرصت ممکن به پزشک معالج خود مراجعه نماید.

درمان خانگی برای درمان آبسه مقعدی با نسخه های طب سنتی:

• برای درمان شقاق مقعد می توان عسل را به موضع مالیده و به صورت آرام ماساژ داد.

• هندوانه و انگور و سبزیجات و گلابی و پرتقال زیاد مصرف کنید. به هیچ وجه موز و کیوی و سیب مصرف نکنید.

•   قبل از اجابت مزاج و دفع مدفوع، دهانه مقعد را با روغن برگ مورد چرب کنید. این امر سبب می شود هنگامی که برای شستشو دست به دهانه مقعد می کشید زخم مقعد دچار کشش و پارگی مجدد نشود.

•   مخلوط میوه کال توت با سرکه جهت رفع شقاق مقعد مفید است.

• بعد از ناهار و شام، 2 قاشق غذاخوری اسفرزه را در یک لیوان آب شیرین شده ریخته و بعد از لعاب دادن، آن را میل کرده و حتما بعد آن یک لیوان پر از آب بنوشید.

• قبل از هر وعده غذایی، خوردن مخلوط نصف استکان عرق بومادران و نصف استکان عرق آلوئه ورا موثر است.

•  بعد از غذا، یک قاشق سبوس گندم را با یک قاشق جوانه گندم مخلوط کرده و در یک کاسه ماست ریخته و میل کنید و حتما بعد از آن یک لیوان آب بنوشید.

•  مالیدن لعاب به دانه به پوست برای تسکین و التیام شقاق مفید است.

•  افراد دچار بواسیر یا شقاق می توانند از اثرات درمانی گیاه پنج انگشت سود بجویند و در جوشانده این گیاه بنشینند تا عارضه برطرف شود.