فرق استخاره با سرکتاب گرفتن در چیست؟

استخاره کردن و سرکتاب گرفتن چیست؟

بسیاری از ما انسان ها زمان تردید و دو دلی و گاهی برای آینده نگری به سمت استخاره، سرکتاب گرفتن و فال می رویم و با گرفتن انواع و اقسام دستور العمل ها می خواهیم مشکلات را حل کنیم اما آیا می توان در همه موارد و موضوعات زندگی از استخاره کمک گرفت؟ آیا سرکتاب گرفتن معتبر است؟ با این بخش از نمناک همراه شوید تا نظر اسلام و پیشوایان دینی را در مورد استخاره با قرآن و سرکتاب گرفتن دریابید.

معنای استخاره

استخاره در لغت به معنای «طلب خیر کردن» است، و کسی یا چیزی که از آن طلب خیر می‌شود به صورت مفعول فعل «استخار» می‌آید.(الفیومی، مصباح المنیر، ص98.). استخاره طلب خیر و واگذاری انتخاب کاری به خداوند است هنگامی که انسان در آن کار شک و تردید دارد و خیر و شر آن را با مشورت با دیگران نمی‌تواند تشخیص دهد.

استخاره در روایات

از امام صادق علیه السلام روایات شده:

«اگر کسی از خدا طلب خیر کند خداوند به او خیر می دهد» (بحارالانوار، ج91، ص226 )

از امام صادق (علیه‌السلام) روایت شده است که:

هرگاه می‌خواستند عبدی یا حیوانی بخرند یا حاجت کوچکی یا کار آسانی داشتند، هفت‌بار استخاره می‌کردند و اگر امر مهمی بود، صدبار استخاره می‌کردند. (شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج1، ص562.)

ابن‌اسباط نیز در روایت موثقی می‌گوید به امام رضا (علیه‌السلام) گفتم:

فدایت شوم راه ما بسیار پراضطراب و خطرناک است؛ نظرت درباره اینکه از خشکی بروم یا دریا چیست؟ حضرت فرمود:از خشکی برو و توصیه فرمود به مسجد رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌واله‌وسلم) برو و در غیر وقت فریضه دو رکعت نماز بخوان سپس از خدا صد و یک‌بار استخاره کن، سپس ببین اگر خدا دریا را برایت عزم کرد بگو... و اگر به خشکی خارج شدی بگو....( کلینی، کافی، ج3، ص471)

روش های استخاره با قرآن

برپایه روایتی که از امام صادق(ع) نقل شده:

یکی از روش‌های استخاره با قرآن این است که هرگاه شخصی میان انجام یا ترک کاری مردد بود، وقتی برای نماز آماده شد، قرآن را بگشاید و به‌ نخستین‌ چیزی که‌ در آن‌ دید، عمل‌ کند. (طوسی‌، تهذیب‌ الاحکام، 1407ق، ج3، ص310)

سید بن طاووس از پیامبر اسلام(ص) نقل کرده است:

هنگامی که خواستی با قرآن تفأل بزنی(استخاره بگیری)، سه مرتبه سوره اخلاص را قرائت کن و سه مرتبه صلوات بفرست و سپس این دعا را «قُلْ اللَّهُمَّ إِنِّی تَفَأَّلْتُ بِکِتَابِکَ وَ تَوَکَّلْتُ عَلَیْکَ فَأَرِنِی مِنْ کِتَابِکَ مَا هُوَ الْمَکْتُومُ مِنْ سِرِّکَ الْمَکْنُونِ فِی غَیْبِک» را بخوان و قرآن را بگشا، از سطر اول صفحه اول استخاره خود را بگیر.( ابن طاووس، فتح الابواب، 1409ق، ص156)

براساس برخی نقل‌ها:

پس از گشودن قرآن، هفت یا هشت ورق شمرده می‌شود و استخاره از ورق هفتم یا هشتم گرفته می‌شود.( ابن طاووس، فتح الابواب، 1409ق، ص278و 279)

سر کتاب گرفتن

سر کتاب باز کردن یعنی اینکه با تفال به کتابی، به پیش بینی آینده بپردازیم. بسیاری از مردم برای رفع سردرگمی های خود و یا پیش بینی آینده از کتابهای مختلفی ( قرآن، شاهنامه، حافظ و یا مثنوی مولوی )استفاده می کنند و بیت و آیه ای را به فال نیک یا به فال بد می گیرند. اما آیا می توان چنین استفاده ای از قرآن کرد؟

نهی سرکتاب گرفتن دینی از نظر روایات

حضرت صادق علیه السلام فرمود:

به قرآن تفأل نزن (اصول کافی ج. 4، ص. 437)

امام علی علیه السلام می‌فرمایند:

برای هر کاری آن را به فال نیک بگیر تا به خوبی برسی (نثرالالی، ص. 56)

مراد از تفال پیش بینی و آینده نگری است که نهی شده است، زیرا علم غیب امری نیست که در دست هر کسی قرار بگیرد و حتی پیامبر خدا (صلی الله و علیه وآله و سلم) نیز به طور کامل و در هر جایی از علم غیب با خبر نبودند و قرآن در این باره می‌فرماید:بگو من اختیار سود و زیان خویش ندارم جز آنچه خدا خواسته است اگر غیب می‌دانستم سود بسیار می‌بردم و بدی به من نمی‌رسید من جز بیم رسان و نوید بخش برای گروهی که ایمان می‌آورند نیستم (188 اعراف)

خرافه بودن سرکتاب گرفتن دینی

از نظر قرآن سرکتاب گرفتن دینی غلط است، قرآن همواره افراد را به اندیشیدن و تصمیم گیری با تعقل دعوت می کند پس قبل از ازدواج جوانب را بهتر بسنجید و تحقیقات کامل داشته باشید یا قبل از امتحان به جای آتیه بینی و فال درس بخوانید، دین را با خرافات آلوده نکنید. شما با سعی و تلاش و اراده و همت می توانید برای خود بهترین ها را رقم زده و با دعا و صدقه اموری را که از دسترس خارج است، تغییر دهید.

استخاره یا تفال و سرکتاب گرفتن دینی؟

استخاره با تفأل متفاوت است، در استخاره طلب خیر دنیا و آخرت را از خداوند داریم و فردی که استخاره می گیرد به جز خیر چیزی در نظر نمی گیرد و خیر دنیا و آخرت را توأمان در نظر می گیرد اما تفال و سرکتاب گرفتن دینی به دلیل پیشگویی آینده انجام می گیرد و برخی افراد برای یافتن گمشده، خوب شدن یا نشدن بیمار و... به فال و سرکتاب گیری روی می آورند که این گونه تفأل زدن به قرآن مورد نهی قرار گرفته و متفاوت با استخاره است.

نتیجه گیری

اسلام دین تفکر و تعقل است و ارزش آن را بالاتر از عبادت دانسته، پیروانش را به تفکر و تعقل در همه امور تشویق کرده است تا در همه کارها با اندیشه و فکر تصمیم گیری کنند. در سردرگمی ها هم دستور اسلام ابتدا مشاوره با افراد کاردان و امین است اما اگر با مشورت کردن نیز تردید ها بر طرف نمی شود و نمی توان تصمیم گیری کرد، طبق روایات برای از بین بردن تردید، استخاره مشکلی نخواهد داشت البته استخاره از نظر اسلام زمانی جایز است که شخص با تعقل و مشورت نتواند تصمیم گیری کند.