پیشگیری از مسمومیت ناشی از داروها

توصیه هایی مفید برای پیشگیری و درمان مسمویت های دارویی

مسمومیت انواع مختلفی دارد که یکی از آنها مسمومیت دارویی است. شاید شما هم جزء کسانی باشید که خودسرانه از قرص هایی مثل استامینوفن یا کدئین برای رفع کسالت استفاده کنید، اما باید بدانید که چنین داروهایی ممکن است در طولانی مدت سلامت شما را به خطر بیاندازد و باعث مسمومیت شما شود.

مسمویت دارویی

بارها و بارها دیده یا شنیده ایم که فردی دچار گاز گرفتگی شد، یا بر اثر استنشاق گازهای شیمیایی، دچار عوارضی خاص شده یا حتی تماس پوستی با ماده یا موادی، فرد را به حالت های خطرناکی کشانده است. موضوع مسمومیت دنیایی گسترده تر از آنچه در ذهن افراد شکل گرفته است را شامل می شود و اگر آگاهی لازم وجود نداشته باشد، حتی ممکن است در حالت عادی و در مسیر تردد بین خانه و محل تحصیل یا کار، دچار مسمومیت شویم، بی آنکه به شکل دقیق بدانیم منشا آن چه ماده یا موادی بوده است.

یکی از مهمترین اشکال مسمومیت، دارویی است، اینکه تمام پزشکان و کارشناسان لزوم خودداری از مصرف خودسرانه داروها و تغییر میزان مصرف یک دارو را به اشکال متفاوت متذکر شده و می شوند؛ تاثیر گسترده ای است که داروها بر کارکرد بدن انسان می گذارد.

بسیاری از افراد تصور می کنند مصرف داروهایی چون استامینوفن که همیشه در خانه وجود داشته نمی تواند مشکلی ایجاد کند ولی مسمومیت این دارو نیز کم نیست و مشکلات زیادی در اثر استفاده نابه جا از همین دارو نیز ایجاد شده است.

مدیر تحقیق و توسعه معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی شیراز در ارتباط با مسمومیت های دارویی منطقه فارس، اظهار کرد:هرگونه مسمومیتی که منشا دارویی داشته باشد را مسمومیت دارویی می گویند. بیشتر مسمومیت ها بیشتر مربوط به سوء مصرف داروها و یا استفاده عمدی از برخی داروها به منظور خودکشی است. از آنجایی که برای ما امکان پذیر نیست که نوع همه داروها را تشخیص دهیم تنها می توانیم بگوییم از چه خانواده ای بوده است.

مصطفی قائمی نیا اضافه کرد:در سال 92 و همچنین 9 ماهه نخست سال 93 بیشترین مسمومیت ها در استان فارس مربوط به خانواده بنزودیازپین ها بوده است. مهم ترین دارویی که در این خانواده مصرف شده است آلوپرازولام بوده است. این دارو، آرامبخش است که دیده می شود در مواردی بیش از اندازه استفاده می شود. در درجه دوم مسمومیت های دارویی مربوط به داروهای حاوی مورفین است. از دسته این داروها ترامادول نسبت به سایرین مصرف بیشتری دارد. پس از آنها نیز مسمومیت بر اثر مصرف زیاد متادون دیده می شود.

مسمویت مرگبار ناشی از قرص برنج

مدیر تحقیق و توسعه معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی شیراز خاطرنشان کرد:در مسمومیت های اتفاقی اخیرا مسمومیت با قرص برنج مشاهده شده است. با اینکه که از طریق رسانه های مختلف چندین بار عنوان شده که آنچه توسط عطاری ها تحت عنوان قرص برنج به مردم ارائه می دهند می تواند اثرات سوئی روی سلامتی داشته باشد ولی متاسفانه هنوز هم این ماده توسط مردم استان فارس استفاده می شود. این قرص حاوی فسید آلومینیوم است و نباید استفاده شود. مردم از این قرص برای نگهداری از برنج استفاده می کنند. قرص سیر نیز برای نگهداری برنج می تواند استفاده شود و هیچ مشکلی نیز ایجاد نمی کند.

این پزشک متخصص گفت:بهترین راه برای پیشگیری از مسمومیت دارویی عدم نگهداری داروهای اضافی در منزل است. ممکن است برخی نوجوانان به دلیل مسائل عاطفی به طور عمد از این داروها به مقدار زیاد استفاده کنند و یا اعضای خانواده به صورت اتفاقی استفاده کنند و مسمومیت ایجاد شود. همچنین افراد هرگز به پزشک اصرار نکنند که برای آنها داروی بیشتری تجویز کند چرا که همان میزان تجویز شده کافی است. همچنین در داروخانه ها دیده می شود افراد اصرار بر دریافت داروی بدون نسخه دارند.

قائمی نیا ادامه داد:تهیه متادون از داروخانه ها ممنوع است و هیچ داروخانه ای حق ندارد بدون نسخه پزشک این دارو را در اختیار افراد قرار دهد، اما برخی از افرادی که در مراحل ترک اعتیاد هستند از مراکز ترک اعتیاد این دارو را دریافت کرده و به افراد دیگری می دهند. این دارو به عنوان مسکن استفاده می شود و در صورت استفاده زیاد موجب مسمومیت می شود. این نوع متادون در ظرف های درب بسته ای توزیع می شود که کودکان نتوانند آن را باز کنند. برخی خانواده ها نیز این دارو را در یخچال نگهداری می کنند که نیاز هم نیست و ممکن است کودکان از آن استفاده کنند و مسمومیت اتفاقی رخ دهد.

مدیر تحقیق و توسعه معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی شیراز یادآور شد:ترامادول از جمله داروهایی است که نمی توان از داروخانه آن را خریداری کرد. این دارو نیز به صورت قاچاق ممکن است به فروش برسد و در اختیار افراد قرار گیرد. این دارو به عنوان یک آرامبخش قوی شناخته می شود که تنها برای امراض خاصی استفاده می شود.

این مقام مسئول تاکید کرد:افراد مسموم به بیمارستان های مختلفی مراجعه می کنند و نمی توان آمار دقیقی از آنها تهیه کرد. بسیاری از بیماران نیز به صورت سرپایی درمان می شوند و اطلاعاتی از آنها ثبت نمی شود. هنوز مکانیسم کاملی برای ثبت این اطلاعات وجود ندارد. البته نرم افزاری طراحی کرده ایم که بتوانیم در 6 ماه سال آینده آمار بهتری از این بیماران در اختیار قرار دهیم.

قائمی نیا توصیه کرد:برای حل مشکل مسمومیت های دارویی به شدت نیاز به همکاری رسانه ها وجود دارد. باید بتوانیم مردم را از وضعیت مسمومیت ها آگاه کنیم تا کمتر دچار این مشکلات شویم. برخی مسمومیت ها حتی موجب مرگ فرد می شود و مشکلات زیادی ایجاد می کند. اگر مردم با این مسائل آشنایی داشته باشند دیگر هرگونه دارویی را در یخچال خانه قرار نمی دهند و از آن یک داروخانه نمی سازند و همچنین برای گرفتن داروی بیشتر تلاش نمی کنند.

همه شهروندان باید در خصوص مسائلی که ممکن است برای آنان یا اعضای خانواده و اطرافیان آنان ایجاد شود، اطلاعاتی داشته باشند تا در مواقع مواجهه، عملکرد درستی داشته باشند. مسمومیت در انواع مختلف از جمله مواردی است که همه باید در مورد آن اطلاعاتی دقیق و صحیح را از مجاری رسمی و تایید شده کسب کنند.

اقداماتی که هنگام مسمومیت دارویی لازم است انجام دهید:

اگر فکر می کنید شخصی دارو یا مواد شیمیایی موجود در منزل را مصرف کرده و آن شخص هوشیار نیست یا در حال تشنج است یا تنفس ندارد، فوراً درخواست آمبولانس کنید. حتی در صورت عدم مشاهده ی علائم فوق در فرد، فوراً با مرکز اورژانس مسمومیت تماس بگیرید.

نوع، زمان و مقدار مصرف دارو، همین طور مشخصات و وضعیت فرد مسموم را به کارشناس مرکز اورژانس بگویید.

هرگز فرد مسموم را وادار به استفراغ نکنید، مگر اینکه به وسیله کارشناسان اورژانس توصیه شود، البته در صورت توصیه کارشناس برای وادار کردن شخص به استفراغ یا خوردن مایعات، فرد مسموم نباید در حال تشنج، بیهوشی یا خواب آلودگی باشد.