دلیل اصلی بالا بردن دستها هنگام دعا+ درست یا غلط بودن آن

چرا موقع دعا دست به بالا و سمت آسمان می بریم؟

دعا خالص ترین و مغز عبادات است و هیچ چیز نزد خداوند متعال گرامی تر از دعا نیست. همه ما مسلمانان به دعا و گفتگو با خدا و درخواست نیازهای مادی و معنوی احتیاج داریم بنابراین در بسیاری از مواقع برای استجابت دعاهایمان دست به سوی آسمان بلند می کنیم اما چرا موقع دعا دست به آسمان می بریم؟ در این بخش از نمناک به این موضوع پرداخته ایم.

بالا بردن دست هنگام دعا از منظر امام علی(ع)

از حضرت علی (علیه‌السّلام) پرسیدند:چرا باید دست‌ها را به سوی آسمان بلند کرد در حالیکه خداوند همه جا هست؟

حضرت فرمودند:به دلیل آیه‌ و فی السما رزقکم و ما توعدون چون رزق و روزی انسان از آسمان نازل می‌شود. (مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۹۰، ص۳۰۸)

نظر پیامبر گرامی درباره بالا بردن دست ها و اجابت دعا

پیامبر خدا فرمودند:

همانا پروردگارتان بسیار با شرم و بخشنده است. شرم مى ‏کند از این که بنده‏ اش دستهایش را به سوى او بلند کند و او آنها را خالى برگرداند.( ترمذى، ج ۱۳، ص ۶۸؛ ابو داود، ج ۱، ص ۳۴۲٫)

حدیثی از امام صادق درباره بالا بردن دست ها هنگام دعا

هشام بن حکم می‌گوید:مردی خدمت امام صادق (علیه‌السلام) آمد و از آیه الرَّحْمَنُ عَلَى الْعَرْشِ اسْتَوَى سؤال کرد. امام (علیه‌السلام) ضمن توضیحی فرمود:خداوند به هیچ مکان و مخلوقی نیاز ندارد؛ بلکه تمام خلق محتاج او هستند.

سؤال‌کننده عرض کرد:

(اگر چنین است پس چرا هنگام دعا دست‌ها را بالا می‌برند؟!) با این حال تفاوتی ندارد که دست به سوی آسمان بالا کنید یا به سوی زمین پایین آورید؟
امام فرمود:

این موضوع در علم و احاطه و قدرت خدا یکسان است (و هیچ تفاوتی نمی‌کند)؛ ولی خداوند متعال به بندگانش دستور داده که دست‌های خود را در اشاره به عرش به سوی آسمان بردارند؛ چراکه معدن رزق آن‌جاست، ما آن‌چه را قرآن و اخبار رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) اثبات کرده است، تثبیت می‌کنیم، آن‌جا که رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) فرمود:

دست‌های خود را به سوی خداوند متعال بردارید و این سخنی است که تمام امت بر آن اتفاق‌نظر دارند(شیخ صدوق، محمد بن علی، التوحید، ص۲۴۸)

فرمایش امام حسین(ع) درباره بالا بردن دست هنگام دعا

امام حسین (ع) می‌فرمایند:رسول خدا هنگام دعا دستانش را بالا می‌برد هم‌چون مسکینی که غذا طلب می‌کند. (مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۹۰، ص۲۹۴)

نظر آیت الله مکارم در پاسخ به سوال درباره بالا بردن دست هنگام دعا

آیت الله مکارم در پاسخ به این پرسش چرا موقع دعا دست به آسمان می بریم؟ آورده است:

طبق روایات اسلامی، بندگان باید هنگام دعا دست‌ها را به سوى آسمان بلند کنند؛ چرا که معدن «رزق» آنجا است و باید روزی را از محلّش طلب کرد.

چرا هنگام دعا کردن چشم به آسمان مى دوزیم؟ و دست به سوى آسمان بلند مى کنیم؟

از روایات متوجه می شویم که بلند کردن دست ها به سوی آسمان به چند دلیل است:

• خضوع و خشوع در برابر پروردگار
• طلب رزق از جایی که خدا در قرآن فرموده است.
• بلند کردن دست به هنگام دعا نوعى عبادت است.
• بلند کردن دست به هنگام دعا از آداب دعا به شمار می رود.

بالا بردن دست هنگام دعا در چه صورتی کاری بیهوده است؟

بلند كردن دست به سوى آسمان در صورتى ادب و ارزش محسوب مى شود كه نيايشگر بداند كه خدا تنها در آسمان نیست و در همه جا دارد. كسى كه مى پندارد خدا در آسمان است و دست به سوى او دراز مى كند و چشم به سوی آسمان می دوزد، کار اشتباهی انجام می دهد، همانگونه که امام صادق (ع) از پدران بزرگوار خود ، نقل كرده است:

مَرَّ النَّبِيُّ صلى الله عليه و آله عَلى رَجُلٍ وهُوَ رافِعٌ بَصَرَهُ إلَى السَّماءِ يَدعو ، فَقالَ لَهُ رَسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :غُضَّ بَصَرَكَ ؛ فَإِنَّكَ لَن تَراهُ .وقالَ :ومَرَّ النَّبِيُّ عَلى رَجُلٍ رافِعٍ يَدَيهِ إلَى السَّماءِ وهُوَ يَدعو ، فَقالَ رَسولُ اللّهِ صلى الله عليه و آله :اُقصُر مِن يَدَيكَ ؛ فَإِنَّكَ لَن تَنالَهُ

گذر پيامبر صلى الله عليه و آله بر مردى افتاد كه هنگام دعا چشمش را به سوى آسمانْ دوخته بود. پيامبر خدا به وى فرمود:

«چشمت را فرو بند كه تو هرگز او را نمى بينى» .

و فرمود:

گذر پيامبر بر مردى افتاد كه در حال دعا ، دستانش را به سوى آسمانْ بلند كرده بود.

پيامبر خدا فرمود:

«دستانت را پايين بياور كه تو هرگز به او نمى رسى».

البته ممكن است اين دو حديث ، ناظر به خروج شخص از حال اعتدال در چشم دوختن به آسمان (رفع البصر) يا بلند كردن دست ها (رفع اليدين) باشند.( بحار الأنوار :ج ۹۳ ص ۳۰۷ ح ۴ .)