
بهترین فیلم های جنگی ایرانی| از شاهکارهای قدیمی تا جدیدهای جذاب
از خاطرهانگیزهای دهه ۶۰ تا آثار پرهیجان امروز، بهترین فیلمهای جنگی ایرانی با داستانهایی واقعی را بشناسید.
معرفی بهترین فیلم های جنگی ایرانی جدید و قدیمی
فیلم های جنگی ایرانی اغلب آثار مرتبط با دفاع مقدس هستند که بعد از جنگ هشت سالهی ایران و عراق به رشادتها و دلاوریهای سربازان ایرانی در دفاع از وطن و همچنین پیچیدگیهای اخلاقی و تأثیر خرابیهای جنگ بر زندگی روزمرهی انسانها میپردازند. بسیاری از این فیلمها بر اساس رویدادهای واقعی ساخته شده و شخصیتپردازی عمیق آنها مخاطب را از جهت عاطفی درگیر میکند. در میان آثار ساخته شده در این ژانر، فیلم های جنگی ایرانی دهه 60 برخلاف بهرهگیری از جلوههای ویژه بصری، بیشتر به تبعات روانی و اجتماعی جنگ پرداختهاند. در سالهای اخیر اما این آثار با به کارگیری بیشتر تکنولوژیهای روز سینمای جهان، به تصویر کردن اتفاقات مختلف در دل جنگ پرداخته و همچنین فیلم های جنگی ایرانی داعشی نیز جای خودشان را در سینمای ایران پیدا کردند. از اواسط دهه 1360 شمسی این ژانرِ مخصوص و فیلم های جنگی ایرانی عراقی با استقبال مخاطبان بسیاری همراه شد. در این بخش از مطالب نمناک به معرفی تعدادی از این فیلم های جنگی ایرانی دفاع مقدس، به ترتیب سال ساختشان خواهیم پرداخت.عقاب ها (1363)
فیلم سینمایی عقاب ها به کارگردانی ساموئل خاچیکیان یکی از نخستین فیلم های جنگی ایرانی قدیمی است که با اقتباس از کتاب سقوط در چهلمین پرواز، به رویدادهای جنگ تحمیلی میپردازد. داستان فیلم عقاب ها که بر اساس داستان واقعی نجات یک خلبان ساخته شده، به مأموریت نجات یدالله شریفیراد، خلبان ایرانی میپردازد که توسط کردهای عراقی به اسارت گرفته شده است. فیلم عقابها که یکی از بهترین فیلم های ایرانی دفاع مقدسی است، در زمان اکران خود با استقبال بینظیری روبهرو شد. قصهی پرتعلیق و شخصیتمحور این فیلم سینمایی در کنار بازیهای قوی جمشید هاشمپور، سعید راد، رضا رویگری، شهاب عسگری و زری برومند، عقاب ها را به قدری محبوب کرد که هماکنون نیز به عنوان یکی از پرمخاطبترین آثار سینمای جنگی ایران شناخته میشود.
فیلم سینمایی باشو غریبه کوچک (1364)
باشو غریبه کوچک به نویسندگی و کارگردانی بهرام بیضایی در سال 1364 ساخته شد. این فیلم که پس از 4 سال و در سال 1368 در سینماهای ایران به اکران درآمد، در نظرسنجیهای گوناگونی میان سینماگران و منقدان سینمایی به عنوان بهترین فیلم تاریخ سینمای ایران شناخته میشود. داستان این فیلم نیز خارج از خاکریزهای جنگ اتفاق افتاده و از زاویهای متفاوت به اثرات ناشی از جنگ در میان انسانهای درگیر این مسئله میپردازد. در این فیلم سینمایی باشو پسری جنوبی است که بعد از ویرانی خانهاش توسط حملات عراقیها، به وسیلهی یک ماشین باری به شمال ایران میرسد و به شالیزار زنی به نام نایی میرود. باشو و نایی با دو فرهنگ و گویش متفاوت سعی در برقراری ارتباط با یکدیگر دارند و مسئلهی آوارگی و جنگزدگی را در طول روایت داستان پیش میبرند؛ تا جایی که بهرام بیضایی در اثر خود ادعا میکند که گویی انسانیت زبان مشترک همهی انسانهاست. در این فیلم سوسن تسلیمی، عدنان عفراویان، پرویز پورحسینی، فرخلقا هوشمند، رضا هوشمند و ... بازی کردهاند.
فیلم سینمایی از کرخه تا راین (1371)
فیلم از کرخه تا راین به کارگردانی ابراهیم حاتمیکیا، در ادامهی فیلمهای جنگی ایرانی است که توسط این کارگردان ساخته شده و به مانند آثار پیشین حاتمی کیا مثل هویت و دیدهبان، با نگاهی متفاوت به تأثیرات مخرب جنگ بر انسانها میپردازد. از کرخه تا راین به روزهای پس از جنگ پرداخته و خاکریزها را به بیمارستان منتقل میکند. در سالهایی که جانبازان شیمیایی برای درمان به آلمان میرفتند، ابراهیم حاتمی کیا دست به کار شد تا زجر جنگ را در غربت پرداخت کند. این فیلم داستان سعید، یکی از رزمندگان جنگ را روایت میکند که بر اثر بمبهای شیمیایی نابینا شده و به همراه گروهی از همرزمانش برای معالجه به آلمان اعزام میشود. لیلا خواهر سعید که سالهاست در آلمان با شوهر آلمانی و پسرشان یونس زندگی میکند، سعید را در آسایشگاه میبیند. در ادامه میان یونس و داییاش ارتباط عاطفی عمیقی شکل میگیرد، اما سعید متوجه میشود که بر اثر گازهای شیمیایی، مبتلا به نوعی سرطان خون شده است. در فیلم از کرخه تا راین که در یازدهمین دورهی جشنواره فیلم فجر برندهی بهترین فیلم شد و با موسیقی ماندگارش در یاد مخاطبان سینمای ایران باقی ماند، علی دهکردی، هما روستا، هانس نویمن، صادق صفایی، اصغر نقیزاده، پرویز شیخطادی و ... ایفای نقش داشتهاند.
فیلم سینمایی سفر به چزابه (1374)
رسول ملاقلیپور در سال 1374 فیلم سینمایی سفر به چزابه را در ژانر فیلمهای جنگی ایرانی دفاع مقدس ساخته است. داستان این فیلم دربارهی وحید است که در سالهای جنگ در جبهههای نبرد حضور داشته و حالا در حال ساختن فیلمی دربارهی جنگ و دوستانش است که در جبهه به شهادت رسیدهاند. علی که قرار است یک قطعهی موسیقی برای فیلم وحید بسازد، با او به محل فیلمبرداری میرود که به یکباره هر دویشان سر از چندین سال قبل درمیآورند. مرز بین واقعیت و خیال در این فیلم از بین میرود و قهرمانهای قصه، خود را در میان برزخی میبینند که گویا رهایی از آن ممکن نیست. سفر به چذابه یکی از متفاوتترین آثار دفاع مقدسی سینمای ایران است که در زمان انتشار با استقبال بسیاری از مخاطبان روبرو شد و در چهاردهمین دورهی جشنواره فیلم فجر نیز در بخشهای متعددی نامزد دریافت جایزه بود. مسعود کرامتی، فرهاد اصلانی، حبیب دهقاننسب، حسین رفیعی، سیامک انصاری، عاطفه رضوی و ... از بازیگران فیلم سینمایی سفر به چزابه هستند که نسخهی سریالی آن نیز در همان سال از شبکهی دوم سیما روی آنتن رفت.
فیلم سینمایی بوی پیراهن یوسف (1374)
فیلم درام جنگی بوی پیراهن پیراهن یوسف به نویسندگی و کارگردانی ابراهیم حاتمیکیا در سال 1374 ساخته شده است. این فیلم سینمایی نیز در دل داستان خود به تبعات جنگ و آثار بعد از آن میپردازد و داستان دایی غفور را روایت میکند که باور ندارد فرزندش یوسف، در جبهههای جنگ کشته شده و همچنان منتظر آمدن اوست. دایی غفور در فرودگاه با دختر جوانی به نام شیرین آشنا میشود که برای یافتن برادرش خسرو که در جنگ گم شده، از پاریس به ایران آمده است و در ادامهی داستان نیز این دو نفر در پی یافتن دو گمشدهی خود به جستجو میپردازند. علی نصیریان، نیکی کریمی، جعفر دهقان، شیرین بینا، حسن پورشیرازی و ... گروه بازیگران بوی پیراهن یوسف را تشکیل میدهند که با موسیقی متن دلنشین مجید انتظامی، در خاطر مخاطبان باقی مانده است.فیلم سینمایی آژانس شیشه ای (1376)
ابراهیم حاتمیکیا در فیلم آژانس شیشهای با نگاهی جسورانه به موضوع مشکلات رزمندگان در سالهای پس از جنگ میپردازد. این فیلم سینمایی با بازی پرویز پرستویی، حبیب رضایی، رضا کیانیان، بیتا بادران، قاسم زارع، بهروز شعیبی و ... داستان یک بسیجی به نام عباس را روایت میکند که به خاطر وجود ترکشی بر بدن، اوضاعش هر لحظه وخیمتر میشود. دوست او حاج کاظم برای تهیهی هزینهی بلیت مراجعه به لندن برای درمان، مراجعهکنندگان یک آژانس مسافرتی را گروگان میگیرد. این آغاز روایت جنجالی فیلم سینمایی آژانس شیشه ای است که در شانزدهمین دورهی جشنواره فیلم فجر ۹ سیمرغ بلورین را از آن خود کرد. تولید این فیلم که به عنوان یکی از بهترین فیلم های سیاسی بعد از انقلاب شناخته میشود، با مصائب زیادی همراه بود و در ابتدا نیز وزارت ارشاد با ساخت آن موافقت نکرد. سرانجام در سال ۱۳۷۶ با تغییراتی که در ساختار وزارت ارشاد انجام شد، پروانهی ساخت آژانس شیشهای نیز به حاتمیکیا داده شد.
فیلم سینمایی دوئل (1382)
در سالهای جنگ ایران و عراق، گاوصندوقی مهم در اروندرود غرق میشود. زینال که در همان موقع به اسارت گرفته شده، حالا به وطن بازگشته است و این اتفاق مسائل و حقایق کهنهی زیادی را راجعبه آن گاوصندوق برملا میکند. این قصه، داستان فیلم سینمایی دوئل به کارگردانی احمدرضا درویش است که یکی از آثار بسیار پرخرج سینمای جنگی ایران بود و توانست ۸ سیمرغ بلورین را از بیستودومین دورهی جشنواره فیلم فجر به ارمغان ببرد. فیلم سینمایی دوئل علاوه بر جلوههای ویژهی گرافیکی و میدانی قدرتمند خود، از نوازندگی مجید انتظامی برای ساخت یکی دیگر از موسیقی متنهای ماندگار سینما بهره برده است. پژمان بازغی، کامبیز دیرباز، سعید راد، پریوش نظریه، انوشیروان ارجمند، پرویز پرستویی، هدیه تهرانی و ... بازیگران این فیلم سینمایی پرمخاطب را تشکیل میدهند.
فیلم سینمایی روز سوم (1385)
محمدحسین لطیفی در اولین تجربه از ساخت فیلم های جنگی کارنامهی کاری خود، به سراغ مستندی از حمید زرگرنژاد به نام روز سوم رفت. این فیلم سینمایی ملودرامی جنگی است که بر اساس داستانی واقعی در زمان محاصرهی خرمشهر ساخته شده است. در فیلم روز سوم سمیره و رضا، خواهر و برادری هستند که همراه با سایر مردم در برابر تجاوز رژیم بعثی مقاومت میکنند. با تنگتر شدن حلقهی محاصرهی دشمن، سمیره که پاهایش شکسته است، نمیتواند فرار کند و مجبور است در خانه بماند. رضا سرانجام تصمیم میگیرد که سمیره را در حیاط خانه با کمی غذا خاک کند تا شبانه برای فراری دادنش به خانه برگردد. حضور فواد، خواستگار قبلی سمیره در خرمشهر که اکنون به جمع نیروهای نظامی عراق پیوسته، جذابیتهای روایت عاشقانهی روز سوم را دوچندان میکند. این فیلم سینمایی سیمرغ بلورین بهترین فیلم و بهترین کارگردانی را از جشنواره فیلم فجر دریافت کرده است. باران کوثری، حامد بهداد، پوریا پورسرخ، شهرام قائدی، برزو ارجمند، مجید یاسر، مهدی صبایی و ... برخی از بازیگران روز سوم هستند.
فیلم سینمایی اتوبوس شب (1385)
فیلم اتوبوس شب به کارگردانی کیومرث پوراحمد بر اساس کتاب داستانهای شهر جنگی ساخته شده و اثری سیاه و سفید است که علاوه بر سیمرغ بلورین جشنواره فجر، جایزهی ویژهی هیئت داوران جشنواره فیلم آسیا پاسیفیک را از آن خود کرده است. داستان این فیلم دربارهی سربازی نوجوان به نام عیسی است که مأمور شده به عنوان بلد راه، عدهای از اسیران عراقی را با همراهی یک اتوبوس و رانندهاش به قرارگاه برساند. در طول مسیر اما اتفاقهایی پیش میآید که روند ماجرای فیلم را شکل میدهد. خسرو شکیبایی، مهرداد صدیقیان، محمدرضا فروتن، الناز شاکردوست، امیرمحمد زند و کوروش سلیمانی بازیگران فیلم اتوبوس شب هستند که در انتهای قصهی خود، به نگاهی انسانی از جنگ رسیده و ملتها را جدای از سیاستهای جهانی میبیند.
روزهای زندگی (1390)
فیلم سینمایی روزهای زندگی به کارگردانی پرویز شیخطادی در سال 1390 و با هزینهی تماماً شخصی ساخته شد. داستان این فیلم در سال ۱۳۶۷ روایت میشود؛ زمانی که لیلا و امیرعلی، زن و شوهری که زندگی خود را وقف بیمارستانی صحرایی در جبهههای جنوب کردهاند، با اعلام خبر آتشبس و سپس حملهی نیروهای عراقی به این بیمارستان، در آزمایشی دشوار قرار میگیرند. فیلم روزهای زندگی با بازی هنگامه قاضیانی، حمید فرخنژاد، کوروش سلیمانی، کریم اکبری مبارکه و ... در سیامین دورهی جشنواره فیلم فجر سیمرغ بلورین بهترین فیلم و بهترین کارگردانی را از آن خود کرد. بازی درخشان هنگامه قاضیانی در روزهای زندگی، سیمرغ بهترین بازیگر زن را نیز برای او به ارمغان آورد.
فیلم سینمایی ملکه (1390)
ملکه به کارگردانی محمدعلی باشه آهنگر به روایت داستان دیدهبانی به نام سیاوش با بازی میلاد کیمرام میپردازد که به دنبال فرصتی است تا تواناییهای خود را نشان دهد. او برخلاف تلاشی که دارد، نمیتواند هدف مناسبی را رصد کند، تا اینکه به مکان ناشناختهای در این برج دست پیدا میکند. جایی که به مختصات حیاتی دشمن اشراف داشته و مکان بسیار خاصی است که تنها دیدهبان قبلی از وجودش خبر داشته است. سیاوش با پیدا کردن چنین مکانی، گویی اختیار مرگ و زندگی دو طرف جنگ را به دست آورده و همه چیز وابسته به مختصاتی است که او به مافوقهای خود اطلاع میدهد. فیلم ملکه یکی از آثار خاص و متفاوت سینمای دفاع مقدس ایران است که برخلاف کلیشههای رایج این ژانر ساخته شده و علاوه بر میلاد کیمرام چهرههایی چون حمیدرضا آذرنگ، هومن برقنورد، مصطفی زمانی، همایون ارشادی و مهدی سلطانی در آن بازی کردهاند.
فیلم سینمایی شیار 143 (1392)
شیار 143 به کارگردانی نرگس آبیار برای اولین بار در سیودومین دورهی جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد و توانست سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران را از آن خود کند. این فیلم سینمایی اثری شخصیتمحور است و داستان مادری را روایت میکند که برای بازگشت فرزندش، رنجهای بسیاری را متحمل شده و سرانجام تحملش سرمیآید. نرگس آبیار در شیار 143 با نگاهی لطیف و مادرانه به مسئلهی جنگ، خاکریزهای نبرد را تا خانه به عقب برده و با نشان دادن تصویری احساسی از مادران شهدا، مخاطبش را تا انتهای فیلم نگه میدارد. در این فیلم مریلا زارعی، مهران احمدی، گلاره عباسی، جواد عزتی، یدالله شادمانی و ... گروه بازیگران را تشکیل دادهاند.
فیلم سینمایی چ (1392)
ابراهیم حاتمیکیا در سال 1392 به سراغ روایت کردن برگی از زندگی شهید مصطفی چمران رفت. فیلم سینمایی چ برای اولین بار در سیودومین دورهی جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد و با استقبال مخاطبان روبرو شد. فریبرز عربنیا، بابک حمیدیان، مریلا زارعی، مهدی سلطانی، سعید راد، امیررضا دلاوری و ... در این اثر ایفای نقش داشتهاند که در این میان بازی درخشان بابک حمیدیان در نقش اصغر وصالی، سیمرغ بهترین بازیگر مرد را برای این هنرمند به ارمغان آورد. فیلم چ در روایت خود به دو روز از زندگی مصطفی چمران میپردازد که مأموریت مییابد تا به پاوه رفته و به غائلهای که در کردستان علیه نیروهای انقلابی شکل گرفته، سامان دهد. جلوههای ویژهی این فیلم در زمان اکران، یکی از نکات جالب توجه بود که در سطح جذابی طراحی شده و میتوانند توجه مخاطب را به خود جلب کنند.
فیلم سینمایی ایستاده در غبار (1394)
محمدحسین مهدویان در اولین تجربهی سینمایی خود به سراغ روایتی مستند و دراماتیک از زندگی شخصی حاج احمد متوسلیان رفته است. فیلم ایستاده در غبار زندگی این فرماندهی جنگ را از دوران نوجوانی تا فرماندهی لشکری که باید در دروازههای خرمشهر با دشمن بجنگد، تصویر کرده است. سرنوشت این فرمانده اما فرسنگها دورتر از مرزهای ایران رقم میخورد و خانوادهی او نیز تا سالهای سال در انتظار بازگشتش باقی میمانند. ایستاده در غبار در سیوچهارمین دورهی جشنواره فیلم فجر سیمرغ بلورین بهترین فیلم را به ارمغان آورد. هادی حجازیفر، امیرحسین هاشمی، سوده ازقندی، ابراهیم امینی، عماد محمدی، جواد تمدنی و ... بازیگران این فیلم سینمایی هستند.
فیلم سینمایی ویلایی ها (1395)
فیلم ویلایی ها به کارگردانی منیر قیدی، تصویری زنانه از جنگ را در سال 1395 به روی پردههای سینما آورد. این فیلم سینمایی داستان خانوادههای چشمانتظاری را روایت میکند که عزیزانشان در جبههها در حال جنگیدن هستند و خود آنها نیز در شهرکی ویلایی در حوالی اندیمشک، وسایل و خوراکیهای نیروهای ایرانی را آماده کرده و به نوعی به آنها کمکرسانی میکنند. ویلاییها با بازی پریناز ایزدیار، طناز طباطبایی، ثریا قاسمی، صابر ابر، علی شادمان، آناهیتا افشار و ... به سراغ وجه دیگری از جنگ میرود که تاکنون کمتر به آن پرداخت شده است. این اثر که تعلیق، اضطراب، ترس و چشمانتظاری زنان پشت خط نبرد را هنرمندانه به تصویر کشیده، در سیوپنجمین دورهی جشنواره فیلم فجر 3 سیمرغ بلورین را به دست آورد.
فیلم سینمایی به وقت شام (1396)
این فیلم سینمایی اثر ابراهیم حاتمیکیا در ژانر فیلم های جنگی ایرانی داعشی قرار میگیرد. فیلم به وقت شام راوی زندگی یونس و علی، پدر و پسر خلبانی است که مأموریت دارند تا یک هواپیما را در شهر تدمر به سمت دمشق به پرواز درآورند. آنها باید مردمی را که تحت ظلم داعش هستند، به وسیلهی این پرواز نجات دهند؛ اما در این راه مشکلات زیادی در مسیرشان به وجود میآید. در این فیلم بابک حمیدیان، هادی حجازیفر، لاله مرزبان، پیر داغر، خالد السید، جوزیف سلامه و ... ایفای نقش داشتهاند. به وقت شام با حضور خود در جشنواره فیلم فجر، سیمرغ بهترین کارگردانی را کسب کرد.
فیلم سینمایی سرو زیر آب (1396)
محمدعلی باشه آهنگر پس از ملکه، در سال 1396 سراغ موضوع متفاوت دیگری از روزهای جنگ تحمیلی رفت. فیلم سرو زیر آب در روایتی عجیب به موضوع شهدای گمنام اقلیت مذهبی و اتفاقاتی که در معراج شهدای مرکزی اهواز افتاده بود، میپردازد. در این فیلم سینمایی جهانبخش کرامت با بازی بابک حمیدیان، رازی را از سالهای جنگ تحمیلی در دل دارد که او را آشفته کرده است؛ جهانبخش برای اثبات بیگناهی خود و بازگشت آرامش به وجودش، سفری را آغاز میکند که زندگی دیگران را تحتالشعاع قرار میدهد. در فیلم سینمایی سرو زیر آب علاوه بر بابک حمیدیان، مینا ساداتی، رضا بهبودی، مسعود رایگان، همایون ارشادی، هومن برقنورد، مهتاب نصیرپور و ... ایفای نقش کردهاند.
فیلم سینمایی تنگه ابوقریب (1396)
بهرام توکلی در تجربهی جدید کارگردانی خود، در سال 1396 فیلم تنگه ابوقریب را با بازی جواد عزتی، امیر جدیدی، حمیدرضا آذرنگ، مهدی پاکدل، علی سلیمانی، مهدی قربانی و ... ساخت. این فیلم سینمایی بر اساس داستانی واقعی در روزهای آخر جنگ ساخته شده که در آن لشکر زرهی رژیم بعث عراق در تنگهی ابوقریب با لشگر ۲۷ محمد رسولالله روبهروبه میشود تا از این طریق موقعیتی استراتژیک را به دست آورد. توکلی در تنگه ابوقریب بیشتر به واقعیتهای جنگ پرداخته و به شکلی عریان ناراحتیها، ترسها و مصائب جنگ را به تصویر کشیده است. این فیلم سینمایی که از کلیشههای رایج در سینمای جنگی فاصله دارد، در سیوششمین دورهی جشنواره فیلم فجر موفق به دریافت جایزهی بهترین فیلم، کارگردانی و بازیگر نقش اول مرد شد.
فیلم سینمایی موقعیت مهدی (1400)
هادی حجازیفر در مقام کارگردان سینما، به سراغ روایتی جذاب و نو از زندگی شهید مهدی باکری رفت. فیلم موقعیت مهدی که داستان آن در ۶ پرده روایت میشود، با نگاهی شاعرانه به زندگی مهدی باکری و رابطهی او با همسرش، شرکت در جنگ ایران و عراق همراه با برادرش حمید باکری، فرماندهی سپاه عاشورا در دوران جنگ و به شهادت رسیدن او میپردازد. هادی حجازیفر، ژیلا شاهی، وحید حجازیفر، وحید آقاپور، روحالله زمانی و ... بازیگران فیلم سینمایی موقعیت مهدی را تشکیل میدهند. این اثر برای اولین بار در جشنواره فیلم فجر به نمایش درآمد و 5 جایزه از جمله جایزهی بهترین فیلم را از آن خود کرد. موقعیت مهدی فیلمی است که به درام پایبند بوده و با روایت قصهی جذاب خود، مخاطب را تا انتها پای خود نگه میدارد.
فیلم سینمایی غریب (1401)
محمدحسین لطیفی پس از تجربهی موفق خود در ساخت روز سوم، با فیلم غریب بار دیگر به دنیای سینمای جنگی بازگشت. این فیلم که روایتگر گوشهای از زندگی شهید محمد بروجردی در سال 1358 و مقابلهی او با شورش احزاب تجزیه طلب کرد است، جایزهی بهترین فیلم از نگاه ملی را در چهلویکمین دورهی جشنواره فیلم فجر از آن خود کرد. فیلم سینمایی غریب با بازی بابک حمیدیان، پردیس پورعابدینی که سیمرغ بهترین بازیگر زن را گرفت، مهران احمدی، رحیم نوروزی، فرهاد قائمیان، جعفر دهقان و ... با روایت احساسی خود از ماجراهای آن زمان و شخصیتپردازیهای دقیقش، به یکی از فیلمهای خوب جنگی ایرانی در سالهای اخیر بدل گشته است.