چرا به موشک خیبرشکن «اسرائیل‌زن» می‌گویند؟! همه چیز درباره هیولای جدید ایرانی
موشک خیبرشکن پیش از خروج از جو، به سرعتی بین ۴ تا ۵ ماخ می‌رسد که نشان‌دهنده شتاب اولیه بسیار بالا و توانمندی فنی آن است.
موشک «خیبرشکن» چیست و چگونه مسیر خود را تغییر می‌دهد؟
موشک «خیبرشکن» یکی از پیشرفته‌ترین موشک‌های بالستیک تاکتیکی جمهوری اسلامی ایران است که در بهمن ۱۴۰۰ رونمایی شد. با افزایش احتمال استفاده از این موشک در صورت وقوع جنگ یا پاسخ به تجاوز اسرائیل، توجه بسیاری از تحلیل‌گران به آن جلب شده است.
معرفی اجمالی
موشک خیبرشکن با برد میان‌برد و سوخت جامد، در مجموعه تسلیحاتی نیروی هوافضای سپاه قرار دارد و یکی از گزینه‌های مطرح برای حملات موشکی در صورت وقوع درگیری با رژیم صهیونیستی به شمار می‌رود. این موشک برای نخستین بار در رزمایشی رسمی رونمایی شد و مشخص شد که به دلیل توانایی‌های خاص، توان عبور از سامانه‌های پدافندی پیشرفته را دارد.
قدرت مانور سرجنگی؛ عامل اصلی عبور از سامانه‌های دفاعی
یکی از برجسته‌ترین ویژگی‌های این موشک، سرجنگی جداشونده با بالک‌های متحرک بزرگ‌تر از معمول است. این طراحی خاص به موشک امکان مانور در ارتفاع بالا (پس از ورود مجدد به جو زمین) می‌دهد. چنین مانورهایی باعث می‌شود که مسیر حرکت موشک در لحظه اصابت با هدف، نسبت به مسیر اولیه تا ۹۰ درجه تغییر کند.
این ویژگی برای عبور از پدافندهای لایه‌میانی همچون فلاخن داوود یا پاتریوت طراحی شده و باعث سردرگمی سامانه‌های رهگیر می‌شود. همچنین، مانورهای شدید باعث کاهش سرعت سرجنگی در لحظه اصابت شده و به همین دلیل، اثری از ذوب یا گداختگی روی بالک‌ها یا بدنه مشاهده نمی‌شود. تخمین‌ها سرعت برخورد نهایی را حدود ۲ تا ۳ ماخ عنوان کرده‌اند.
طراحی خاص سرجنگی با ساختار سه‌مخروطی (Tri-Conic)
سرجنگی خیبرشکن از نوع سه‌مخروطی طراحی شده است. این ساختار به پایداری بیشتر سرجنگی در حین اجرای مانورهای سریع و تغییر زاویه‌های شدید کمک می‌کند. البته طراحی سه‌مخروطی منجر به افزایش مقاومت هوا (Drag) می‌شود، اما طراحان این موضوع را فدای افزایش قابلیت مانورپذیری کرده‌اند؛ یعنی ترجیح داده‌اند موشک در برابر هوا مقاومت بیشتری داشته باشد، اما قدرت مانور بیشتری در لحظه عبور از پدافندها به دست آورد.
ابعاد، وزن و بدنه کامپوزیتی
اگرچه اطلاعات رسمی درباره ابعاد دقیق موشک خیبرشکن منتشر نشده، اما تصاویر تحلیلی از آن نشان می‌دهد که این موشک حدود ۱۰.۵ متر طول و ۸۰ سانتی‌متر قطر دارد. وزن آن با در نظر گرفتن سرجنگی ۵۰۰ کیلوگرمی، حدود ۴.۵ تن برآورد می‌شود.
نکته مهم، استفاده از بدنه کامپوزیتی در ساخت این موشک است. بدنه‌های کامپوزیتی ضمن کاهش وزن، مقاومت بالایی دارند و در سال‌های اخیر در طراحی موشک‌های سپاه مانند رعد-۵۰۰ و موتورهای زهیر، سلمان و رافع به کار گرفته شده‌اند.
شتاب اولیه بالا؛ عامل افزایش برد
بررسی شتاب اولیه موشک خیبرشکن نشان می‌دهد که این موشک در همان ثانیه‌های ابتدایی پرتاب به سرعتی بین ۴ تا ۵ ماخ دست پیدا می‌کند. این موضوع از شدت گرمایش آیرودینامیکی بالک‌ها در لحظات اولیه پرتاب مشخص می‌شود. شتاب بالا باعث می‌شود که اثرات افت سرعت ناشی از نیروی گرانش زمین کاهش یابد و در نتیجه برد موشک به شکل چشم‌گیری افزایش پیدا کند.
طراحی بالک‌ها با رمپ‌های ضدگرمایش
در طراحی سرجنگی خیبرشکن، در جلوی بالک‌ها رمپ‌های مشکی‌رنگی مشاهده می‌شود که نقش حیاتی در حفظ عملکرد بالک‌ها دارند. این رمپ‌ها با ایجاد ناحیه‌ای از جدایش جریان هوا، چگالی اطراف اتصال بالک‌ها را کاهش می‌دهند. نتیجه این طراحی، محافظت از محل اتصال بالک‌ها در برابر گرمای شدید در هنگام مانورهای پرشتاب است.
ابعاد فشرده؛ مزیت استراتژیک
موشک خیبرشکن نسبت به بسیاری از موشک‌های هم‌رده خود ابعاد کوچک‌تری دارد. این ویژگی باعث می‌شود در پایگاه‌های زیرزمینی، فضای کمتری برای انبار آن نیاز باشد و در نتیجه تعداد بیشتری از آن در یک فضا ذخیره شود. همچنین، این موشک روی شاسی‌های متحرک ۱۰ چرخ نصب می‌شود که می‌توان آن را در قالب خودروهای تجاری استتار کرد.
این قابلیت، مزیت مهمی در جنگ‌های ناهم‌تراز و حملات غافلگیرانه محسوب می‌شود.
پرتابگرهای دوفروندی؛ تاکتیک اشباع سامانه‌های دشمن
یکی دیگر از ویژگی‌های جدید و مهم موشک خیبرشکن، امکان استفاده از پرتابگرهای دوفروندی است. پیش از این، موشک‌های بالستیک کوتاه‌برد مانند فاتح، ذوالفقار و دزفول چنین قابلیتی داشتند، اما خیبرشکن اولین موشک با برد بالای ۱۰۰۰ کیلومتر است که به این شکل تجهیز شده است.
افزایش تعداد موشک‌های آماده پرتاب در یک شاسی به معنی افزایش نرخ شلیک و قابلیت اجرای حملات اشباعی علیه سامانه‌های دفاعی دشمن است. این همان تاکتیکی است که می‌تواند باعث نفوذ موفق به قلب پدافند دشمن شود.
نوع سرجنگی و قدرت انفجار
سرجنگی خیبرشکن از نوع شدیدالانفجار است. با این حال، طبق اظهارات فرمانده سابق نیروی هوافضای سپاه، در ساخت آن از موادی استفاده شده که قدرت انفجار را تا چندین برابر TNT افزایش می‌دهند. همچنین با توجه به نام این موشک، امکان توسعه نسخه‌های «سنگرشکن» نیز برای آن دور از انتظار نیست.
جمع‌بندی
موشک خیبرشکن، با ترکیبی از قدرت مانور، طراحی پیشرفته، بدنه سبک و قابلیت پرتاب متحرک، به عنوان یکی از مهم‌ترین دارایی‌های راهبردی ایران در حوزه موشکی شناخته می‌شود. استفاده از آن در درگیری‌های آینده می‌تواند بازی را از نظر نظامی تغییر دهد، چرا که نه‌تنها توان عبور از پدافند را دارد، بلکه قابلیت حمله به اهداف سخت و مهم در عمق سرزمین دشمن را هم در خود جای داده است.
