مکروه
مکروه یکی از احکام پنج گانه در اسلام است که انجام ندادن آن بسیار تاکید شده است .مکروه در عبادات و مشاغل و امور زناشویی اقسام مختلفی دارد که در اسلام معرفی شده اند.

مکروه چیست؟

مکروه، در لغت به معنای امر ناپسند و نامطلوب است و در فقه برای اشاره به عملی به کار می رود که انجام آن گرچه حرام نیست، اما ترک کردن آن بهتر است.انجام ندادن عمل مکروه بهتر از انجام دادنش می باشد،مکروه در کنار واجب، حرام، مستحب و مباح یکی از احکام پنج گانه است.

در رساله های عملیه و دیگر کتب فقهی، در کنار اشاره به واجبات و محرمات، مکروهات هر باب نیز ذکر شده است؛ برای مثال مکروهات باب خوردن و آشامیدن ، مثل کراهت خوردن گوشت اسب و الاغ. مکروهات تخلی مانند کراهت بول کردن در آب، یا ایستاده بول کردن؛ یا مکروهات ذبح حیوانات از جمله سربریدن حیوان در مقابل حیوانی دیگر و مانند اینها.

سید محمدکاظم یزدی در کتاب عروة الوثقی آورده است همانطور که در سایر احکام پنج گانه تقلید واجب است، در مکروهات نیز تقلید از مجتهد واجب است.

مکروه در اسلام

مکروه دو معنی دارد :

الف- معنای مکروه در عبادت :

مکروه در عبادات به معنای این است که انجام عمل مکروه ثواب عبادت را کمتر می کند، مثلا تلاوت قرآن برای فرد جنب و یا خانم هایی که در عادت ماهیانه هستند، مکروه است یعنی ثواب تلاوت قرآن کریم برای آنان کمتر است.

ب- معنای مکروه در غیر عبادت :

مکروه در غیر عبادت به معنای آن است که انجام ندادن عمل مکروه بهتر از انجام دادنش می باشد، مثلا ایستاده آب خوردن در شب کراهت دارد یعنی گرچه آب خوردن در حال ایستاده در وقت شب حرام نیست اما بهتر است از انجام آن خودداری شود.

اقسام کراهت

عمل مکروه ازجهت نوع کراهتش در اسلام ، بر چند قسم است، که عبارتند از:

تحریمی و تنزیهی ؛ از جهت میزان کراهت شارع

مکروه تحریمی : عمل مکروهی است که شارع از آن کراهت زیادی دارد. مانند ترک مستحبات مؤکد.

مکروه تنزیهی : عملی است که انجامش گرچه مورد نهی است، اما ثوابی که به آن عمل داده می شود، کمترین اندازه ثواب اعمال مشابهش است. مانند نماز خواندن در مکانی که مجسمه یا عکس در آن باشد یا روزه گرفتن در روز عاشورا ، البته به شرط اینکه قصدش از روزه گرفتن، توهین به این روز و کسب برکت از این روز نباشد که در این صورت حرام است .

مطلق و مقید ؛ از جهت وضعیت کراهت در دستور شارع

مکروه مطلق : به فعلی گفته می‏شود که کراهت آن، بر چیزی متوقف و مشروط نیست، مانند:خوردن گوشت اسب و تخم ‏مرغ.

مکروه معلق :به فعلی گفته می ‏شود که کراهت آن بر چیزی متوقف و مشروط است، مانند:نماز، به شرطی که در حمام خوانده شود.

معلق و منجّز ؛ از جهت کیفیت دستور شارع

مکروه معلق : به فعلی گفته می ‏شود که وجودش بر امر غیر مقدوری متوقف است، هرچند کراهت آن فعلی است؛ به بیان دیگر، مکروه معلق، به عملی گفته می‏شود که کراهتش فعلی، ولی وجود مکروه استقبالی است..

مکروه منجّز: عملی است که هم کراهت آن و هم خود عمل مکروه، در یک زمان وجود دارند و حالت انتظاری ندارد.

اصلی و تبعی ؛ از جهت تعلق کراهت

مکروه اصلی : به عملی گفته می شود که شارع به صورت مستقل، آنرا مکروه معرفی کرده است؛ مانند نماز خواندن در حمام.

مکروه تبعی : به عملی گفته می ‏شود که خطاب مستقلی بر کراهت آن دلالت نمی ‎کند، بلکه کراهت شارع از راه های دیگری فهمیده می شود؛ مانند نهی از نماز خواندن در حمام که به صورت ضمنی، رفتن به حمام به قصد نماز خواندن را نیز نشان می دهد.

مکروه در اسلام

نفسی و غیری ؛ از جهت کیفیت مطلوب بودن متعلق تکلیف

مکروه نفسی : عملی است که کراهت آن برای خودش است نه به این جهت که مقدمه انجام عمل مکروه دیگری است.

مکروه غیری : عملی است که به خودی خود، انجامش کراهتی ندارد، اما از آنجا که انجامش مقدمه انجام مکروه دیگری است، آنرا مکروه تبعی می گویند؛ مانند کراهت حمام رفتن برای خواندن نماز که حکم کراهت از جانب کراهت نماز خواندن برای رفتن به حمام نیز اثبات شده است.

مکروهات معروف ؛ عبادات مکروه

معاملات مکروه :

یک سری از کسب و کارها مکروه دانسته شده است که مهمترین آنها عبارتند از:

  • قصابی؛

  • کفن فروشی؛

  • معامله با انسان های پست؛

  • معامله بین اذان و اقامه و اول طلوع آفتاب؛

  • خرید و فروش گندم و جو به صورتی که شغل شخص باشد؛

  • صرافی.

عبادات مکروه :

عبادتی است که انجام دادنش ثواب کمتری از عبادت های مشابهش دارد؛ به عنوان مثال، روزه در روز عاشورا، نسبت به روزه در روز های دیگر، ثواب کمتری دارد. اما کراهت در غیر عبادت به معنای نقصانی است که در خود آن عمل وجود دارد و شارع دوست ندارد آن کار انجام شود، هرچند انجامش را ممنوع نکرده است. برخی از عبادات مکروه عبارتند از:

  • نماز خواندن در حمام؛

  • نماز خواندن در مقابل انسان؛

  • نماز خواندن در مقابل دری که باز است؛

  • نماز خواندن در محل عبور مردم مانند خیابان و کوچه؛

  • نماز خواندن در مقابل آتش؛

  • نماز خواندن در آشپرخانه؛

  • نماز خواندن در مقابل عکس و مجسمه؛

  • نماز خواندن در مقابل قبر، روی قبر و بین دو قبر در قبرستان؛

  • نماز در موقعی که انسان خوابش می آید؛

  • نماز خواندن زمانی که انسان جوراب تنگ پوشیده است.

  • روزه روز عاشورا؛

  • روزه در روزی که انسان شک دارد روز عرفه است یا عید قربان.

    مکروه در اسلام

 علت کراهت بعضی از مکاسب

در روایاتی که ‏درباره نهی از بعضی شغل ها و حرفه ها وارد شده است، اشاره ای هم به جهت حکم هم وجود دارد. مثلاً در روایاتی این طور آمده است که شما به دنبال این حرفه نباشید و به نروید سراغ آن نروید، در ادامه هم به جهت این کراهت اشاره کرده اند که دلیل این حکم آن است که این شغل، بر روی روح شما نقش تخریبی دارد. به طور کلّی نقش تخریبی یک حرفه نسبت به روح انسان، دلیل کراهت داشتن آن شغل است. این همان نکته ای است که ما در باب تربیت می‏ گوییم که انسان باید مواظب چیز هایی که بر روی روش و ملکات او تأثیر می گذارند باشد؛ لذا، چون این شغل ها بر روی روح انسان اثر منفی گذاشته و به آدمی‏ ملکه و روشی می‏ دهد که زشت است، به ضرر انسان بوده و مکروه است.

مکروه بودن نوعی آمیزش در رابطه زناشویی

 نزدیکی با همسر از دبر (پشت) از نظر بسیاری از فقها مکروه است. البته در حالت عادت زنانگی کراهت آن شدید است و بنا بر فتوای بعضی از فقها نیز حرام می باشد. مقاربت از این طریق موجب بیماری های مختلف جسمی و روحی برای زن می شود.معمولا  زن نیز به این کار تمایلی ندارد و در صورت عدم رضایت زن، احتیاط واجب ترک آن است .

منابع: ویکی شیعه ، شهر خبر، تبیان

مکروه دراصطلاح فقه اسلام به چه معناست ؟ + مثال

4.756
این مطلب مفید بود ؟533
منبع : بخش دین و مذهب نمناک/ن/ف
وبگردی