داروی گلوکاگون چیست و چه کاربرد و عوارضی دارد؟

اطلاعات لازم در مورد داروی گلوکاگون

• نام ژنریک: گلوکاگون
• نام لاتین: Glucagon
• نام تجاری: ®Glucagen
• طبقه‌بندی در بارداری: گروه B
• گروه دارویی-درمانی: هورمون پلی پپتیدی و افزایش دهنده گلوکز خون، داروی تشخیصی

گلوکاگون چیست؟

گلوکاگون هورمونی است که سطح قند خون را افزایش داده، حرکات غیر ارادی عضلات معده و روده را کاهش می‎ دهد و به هضم غذا کمک می ‎کند. گلوکاگون برای درمان هیپوگلیسمی (قند خون پایین) و همچنین در طی معاینات رادیولوژی (اشعه ایکس) برای کمک به تشخیص برخی از اختلالات معده یا روده مورد استفاده قرار می ‎گیرد.

قبل از مصرف این دارو به موارد زیر توجه کنید

از گلوکاگون برای درمان هیپوگلیسمی، تنها در صورتی که فرد نتواند غذا بخورد و دچار تشنج یا بیهوشی شود، استفاده می شود. هیپوگلیسمی باید در اسرع وقت مورد درمان قرار گیرد چرا که قند خون پایین در طولانی مدت باعث تشنج، اغما و یا مرگ خواهد شد.

در صورت داشتن حساسیت به لاکتوز و همچنین در صورت دارا بودن تومور پانکراس (انسولینوما) و یا غده فوق کلیه (فئوکروموسیتوما)، نباید از این دارو استفاده کنید.

گلوکاگون با آزاد کردن گلوکز های ذخیره شده ی داخل کبد به داخل خون، موجب افزایش قند خون می شود و باید بلافاصله پس از هوشیاری، برای جایگزین شدن مجدد ذخایر کبد غذا بخورید. متأسفانه تزریق گلوکاگون موجب ایجاد حالت تهوع در بیماران می شود؛ بنابراین پس از تزریق و به دست آمدن هوشیاری، به آرامی غذا بخورید تا حس تهوع، کمتر آزاردهنده باشد.

در صورتی که اخیرا قادر به خوردن غذا نبوده اید و یا دچار قند خون مزمن هستید، قبل از تجویز پزشک، این موضوع را با او در میان بگذارید. از دادن این دارو به کودک بدون تجویز پزشک خودداری کنید.

فارماکوکینتیک گلوکاگون

متابولیسم دارو در کبد و کلیه انجام می شود. تاثیر دارو 20-5 دقیقه پس از تزریق داخل وریدی، 15 دقیقه پس از تزریق داخل عضلانی و 45-30 دقیقه پس از تزریق زیرجلدی شروع می شود. طول مدت اثر دارو 90 دقیقه است.

چگونه باید از داروی گلوکاگون استفاده کنیم؟

گلوکاگون در زیر پوست، عضله یا رگ تزریق می ‎شود و پزشک به شما خواهد آموخت که چگونه این دارو را به خود تزریق کنید. بعد از هر بار تزریق داروی گلوکاگون، این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید.

قبل از انجام تزریق داروی گلوکاگون، دستورالعمل موجود بر روی بسته دارو را با دقت بخوانید. در صورتی که همه موارد موجود در دستورالعمل را درک نکردید، از پزشک خود راهنمایی بخواهید.

قبل از تزریق این دارو نسبت به توانایی خود در انجام تزریق، اطمینان حاصل کنید.

دوز مناسب این دارو برای کودکان در مقایسه با بزرگسالان پایین‌تر است و ممکن است متناسب با وزن آنها تعیین شود.

دوز مورد نیاز برای افراد بزرگسال معمولا 1 تا 3 میلی گرم در هر بار تزریق دارو است.

دوز مورد نیاز برای کودکان در هر بار تزریق دارو معمولا چیزی حدود 20 تا 30 میکرو گرم می ‎باشد.

ممکن است لازم باشد داروی مورد نظر را با یک مایع رقیق کننده ترکیب کنید و در صورتی که مایل به تزریق دارو توسط خودتان هستید، مطمئن شوید که در ترکیب دارو با مایع رقیق کننده مهارت لازم را دارید.

در صورتی که دارو تغییر رنگ پیدا کرد و یا در آن ذرات معلقی وجود داشت، از آن استفاده نکنید و داروی جدیدی تهیه کنید.

بعد از تزریق دارو باید ماده غذایی حاوی قند، مانند:آبمیوه، آب نبات، کشمش و یا نوشابه رژیمی میل کنید و بعد از آن میان وعده کوچکی مانند:نان و پنیر صرف کنید.

در صورتی که پرستار هستید و این ترزیق را برای بیمار انجام می ‎دهید، باید توجه داشته باشید که اگر بیمار ظرف 15 دقیقه بهبود نیافت، ممکن است نیاز به تزریق دوز دیگری برای او باشد.

سطح قند خون می ‎تواند تحت تاثیر عواملی مانند:استرس، بیماری، جراحی، ورزش و یا نخوردن غذا به مدت طولانی اتفاق بیفتد. قبل ایجاد هرگونه تغییر در برنامه دارویی خود، این موضوع را با پزشک در میان بگذارید.

برای جلوگیری از ابتلا به هیپوگلیسمی شدید، رژیم غذایی، دارویی و برنامه های ورزشی خود را طبق برنامه دنبال کنید.

گلوکاگون و هرگونه رقیق کننده ای را در دمای اتاق و به دور از رطوبت، گرما و نور نگهداری کنید. همچنین از قرار دادن این دارو در محیط های سرد خودداری کنید چرا که این دارو نباید یخ ببندد.

از مصرف داروی تاریخ گذشته خودداری کنید.

همچنین لازم به ذکر است که برای استفاده از این دارو، باید از سرنگ استریل و تازه باز شده استفاده کنید.

نحوه تزریق گلوکاگون

برای تزریق گلوکاگون مراحل زیر را انجام دهید :

• سرسوزن را در سر ویال فرو برید و مایع درون سرنگ را در ویال حاوی پودر تزریق کنید.
• به آرامی ویال را تکان دهید تا پودر و مایع با یکدیگر مخلوط شده و پودر در آن حل شود. سپس مایع درون ویال را داخل سرنگ بکشید.
• برای تزریق گلوکاگون، سرنگ را با زاویه نود درجه در شکم یا بالای ساق (upper leg) نگه دارید.
• محل تزریق طرفین قسمت پایینی شکم و یا ران (thigh) ذکر شده است.
• به سرعت سوزن را در پوست فرو برید و پیستون را کامل فشار دهید.
• سرسوزن را از پوست بردارید. به آرامی پوست محل تزریق را فشار دهید.
• در مواردی که فرد استفراغ می کند وی را به پهلو برگردانید.
• همچنین در صورتی که بیمار هوشیار نباشد، پس از تزریق دارو باید بیمار را به دلیل خطر بروز استفراغ به یک طرف برگرداند.

در صورت از دست دادن یک دوز از این دارو، چه باید کرد؟

از آنجایی که در صورت نیاز از این دارو استفاده می ‎شود؛ این دارو نیازمند برنامه مصرف روزانه نیست.

در صورتی که علائم بیماری بعد از استفاده از داروی گلوکاگون بهبود نیافت، فورا با پزشک خود تماس بگیرید.

در صورت استفاده بیش از حد از داروی گلوکاگون چه اتفاقی می ‎افتد؟

در صورت استفاده بیش از حد از این دارو، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.

علائم مصرف بیش از حد این دارو شامل:تهوع، استفراغ، اسهال، افزایش ضربان قلب و فشار خون و تاری دید می ‎باشد.

عوارض جانبی مصرف گلوکاگون

عوارض جانبی مصرف داروی گلوکاگون شامل بروز کهیر، مشکل در تنفس، افزایش یا کاهش میزان ضربان قلب، تورم صورت، لب ها، زبان یا گلو می ‎باشد.

در صورت بروز هر یک از تغییرات پوستی زیر در صورت، پاها، کشاله ران یا ناحیه تناسلی، سریعا به پزشک مراجعه کنید :

• قرمزی
• خارش
• تاول
• پوسته‌پوسته شدن
• سایر زخم ها یا ضایعات پوستی

اگرچه بروز این علائم بسیار نادر است، با این وجود در صورت مشاهده هر یک از آنها سریعا به پزشک مراجعه کنید:

اضطراب، لرز، عرق سرد، گیجی، سردی پوست و کم رنگ شدن آن، افسردگی، سرگیجه و سردرد، افزایش ضربان قلب، گرسنگی شدید، عصبی بودن، دیدن کابوس، تشنج، خستگی یا ضعف غیر معمول، مشکل در بلع، ضربان قلب نامنظم، تورم پلک ها و اعضای دیگر صورت، تعریق و سفتی سینه.

معمولا بسیاری از عوارض جانبی ایجاد شده ناشی از مصرف این دارو نیازمند انجام درمان خاصی نبوده و به خودی خود برطرف خواهند شد و همچنین پزشک، راهکار های مناسبی برای جلوگیری و کاهش بروز این عوارض به شما ارائه خواهد داد؛ اما در صورتی که هر یک از عوارض جانبی ذکر شده ادامه دار بود، حتما به پزشک مراجعه کنید.

مصرف داروی گلوکاگون در دوران بارداری

مطالعات انجام شده درمورد داروی گلوکاگون نشان می ‎دهد که مصرف این دارو در دوران بارداری، باعث بروز مشکلی برای جنین نخواهد شد چرا که این دارو از جفت عبور نخواهد کرد؛ اما با این وجود از آنجایی که در این زمینه مطالعات کافی انجام نشده، بهتر است قبل از مصرف این دارو در این مورد با پزشک خود مشورت کنید.

همچنین مطالعات دیگری که در رابطه با استفاده از این دارو توسط خانم های باردار مبتلا به دیابت انجام شده، نشان داده است که این دارو باعث آسیب رسیدن به جنین نشده است.

مصرف دارو گلوکاگون در دوران شیردهی

اطلاعاتی در مورد تاثیر این دارو بر روی شیر مادر وجود ندارد، اما با این وجود لازم به ذکر است که این دارو حتی در صورت وارد شدن به شیر مادر، در مقادیر اندکی خواهد بود و معمولا قبل از جذب در دستگاه گوارش از بین می ‎رود. با این حال بهتر است قبل از مصرف این دارو در دوران شیردهی، این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید.

منع مصرف گلوکاگون

در فئوکروموسیتوم، تومور ترشح کننده انسولین و تومور ترشح کننده گلوکاگون نباید مصرف شود.

• حساسیت شدید
• انسولینوما
• گلوکاگونوما

چه داروهایی بر داروی گلوکاگون تاثیر گذار هستند؟

بسیاری از دارو ها، قند خون شما را تحت تاثیر قرار می ‎دهند، برخی از آنها باعث تشدید عملکرد داروهای درمانی دیابت و برخی دیگر باعث کاهش عملکرد این دارو ها می ‎شوند و برخی از دارو ها می‎ توانند باعث از بین رفتن علائم بیماری هیپوگلیسمی شوند که در این صورت تشخیص این بیماری بسیار دشوار خواهد شد. این دارو ها شامل داروهای بدون نسخه، ویتامین ها و محصولات گیاهی بدون نسخه می ‎باشند. بنابراین در صورت مصرف هر دارویی، این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید.

دارو های زیر با داروی گلوکاگون تداخل دارند:

• آسپرین
• لورازپام
• دیفن هیدرامین
• دولوکستین
• دکستروز
• اپی نفرین
• گلوکز
• هومالوگ
• لانتوس
• فوروزماید
• لومیر
• پرگابالین
• استامینوفن
• نوولوگ
• آلبوترول
• تیلنون
• سیانوکوبالامین
• اسید اسکوربیک
• کولکالسیفرول
• ایندانسترون

نکات مهم در مورد نگهداری گلوکاگون

قبل از افزودن پودر ویال، گلوکاگون را می توان در دمای اتاق نگهداری کرد، اما بعد از حل کردن سریعا باید استفاده شود و اضافه دارو باید دور ریخته شود.

به یاد داشته باشید که هیچ‌گاه این دارو و تمام دارو های دیگر خود را در دسترس فرزندانتان قرار ندهید.

همچنین از به اشتراک گذاشتن این دارو با سایر افراد بدون تجویز پزشک خودداری کنید.