9 اشتباه ساده که تمرکز شما را هنگام مطالعه از بین می‌برد
مطالعه بدون تمرکز یکی از مشکلاتی است که افراد بسیاری با آن مواجه هستند، علت این موضوع می تواند خستگی، عدم استراحت کافی، صندلی و محیط نامناسب مطالعه، انتخاب زمان اشتباه برای مطالعه و موارد بسیار دیگری باشد.
کلیک کنید و اخبار روز آزاد را از 
کلیک کنید و اخبار روز آزاد را از همه ما می‌دانیم که مطالعه مؤثر بدون تمرکز کافی تقریباً غیرممکن است. هرچقدر هم منابع و انگیزه داشته باشیم، اگر ذهنمان درگیر عوامل مزاحم یا فرایندی نادرست باشد، نتیجه‌ای جز کسالت، فراموشی سریع مطالب یا دل‌زدگی به بار نمی‌آورد. بعضی اشتباهات ساده اما پرتکرار، حتی بدون آنکه متوجه‌شان باشیم روی کیفیت تمرکزمان تأثیر می‌گذارند. شناسایی این اشتباهات می‌تواند شما را به پله‌ای بالاتر از یادگیری برساند.
در این مقاله قصد داریم شما عزیزان را با اشتباهات متداولی که باعث می‌شوند در حین مطالعه تمرکز لازم ایجاد نشود و هدف نهایی از مطالعه حاصل نشود آشنا کنیم و برای آن ها راهکارهای مناسبی ارائه دهیم.
چرا تمرکز در مطالعه مهم است؟
تمرکز، پلی میان ورودی اطلاعات و تبدیل‌شدن آنها به حافظه بلندمدت است. اگر هنگام مطالعه نتوانید توجهتان را ثابت نگه دارید ذهن شما مدام میان اطلاعات جدید و مزاحمت‌های محیطی جابه‌جا می‌شود و احتمال اینکه مطالب را عمیق یاد بگیرید، کاهش می‌یابد.
در نتیجه، زمان بیشتری صرف یادگیری می‌کنید اما بازدهی کاهش می‌یابد. در ادامه رایج‌ترین اشتباهاتی که سبب برهم‌خوردن تمرکز در هنگام مطالعه و عدم دستیابی به نتیجه مطلوب از یادگیری می‌شود را مشاهده خواهید کرد:
- اشتباه اول:مطالعه در محیط پر سروصدا
صداهای مزاحم اطراف، از موسیقی بلند تا صحبت دیگران یا صدای تلویزیون، حافظه کوتاه‌مدت و تمرکز را مختل می‌کنند. حتی اگر فکر کنید به آنها عادت دارید، تحقیقات نشان داده‌اند که عملکرد شناختی در محیط‌های ساکت بهتر می‌شود. انتخاب محیطی آرام برای مطالعه یکی از ساده‌ترین و مؤثرترین راه‌ها برای افزایش تمرکز است.
- اشتباه دوم:استفاده از گوشی هوشمند در حین مطالعه
چک‌کردن پیام، شبکه‌های اجتماعی یا حتی جستجوی سریع در گوگل وسط مطالعه می‌تواند روند یادگیری را قطع کند و بازگشت به تمرکز اولیه را دشوار سازد. هر بار سرزدن به گوشی، مغز را از فضای یادگیری به فضای سرگرمی یا کارهای دیگر منتقل می‌کند. بهتر است گوشی را از فضای مطالعه دور کنید یا آن را روی حالت پرواز قرار دهید.
- اشتباه سوم:نداشتن برنامه‌ریزی مشخص برای مطالعه
شروع مطالعه بدون زمان‌بندی یا هدف مشخص، باعث می‌شود کارایی پایین آید و مغز زمینه‌ای برای حواس‌پرتی پیدا کند. داشتن برنامه‌های دقیق، شامل زمان و حجم مطالب مغز را آماده حرکت هدفمند می‌کند و انگیزه را بالا می‌برد.
- اشتباه چهارم:مطالعه بدون استراحت‌های منظم
مطالعه ممتدِ طولانی، خستگی ذهنی و افت بازدهی را به همراه دارد. تقسیم زمان مطالعه به بازه‌های کوتاه (مانند تکنیک پومودورو) و استراحت‌های کوتاه میان آنها، انرژی ذهنی را حفظ می‌کند و تمرکز را افزایش می‌دهد.
- اشتباه پنجم:انتخاب زمان نامناسب برای مطالعه
مطالعه زمانی که ذهن خسته، خواب‌آلود یا پرتلاطم است فقط اتلاف وقت است. هر فرد باید زمان طلایی تمرکز خود را (صبح زود، عصر، یا ساعات خاص روز) شناسایی کند و مهم‌ترین مطالب را در آن زمان بخواند. انتخاب زمان نادرست، مغز را سریع‌تر دچار پراکندگی می‌کند.
- اشتباه ششم:مطالعه در حالت خستگی یا گرسنگی
نداشتن انرژی جسمی کافی، مثل خستگی زیاد یا گرسنگی، تمرکز ذهن را شدیداً کاهش می‌دهد. مغز برای پردازش اطلاعات نیاز به تغذیه و استراحت مناسب دارد. بی‌توجهی به این موضوع تمرکز و حفظ مطالب را سخت‌تر می‌کند.
- اشتباه هفتم:عدم اولویت‌بندی مطالب مهم
اگر بدون اولویت مشخص، به همه مطالب به یک‌چشم نگاه کنید، دچار پراکندگی ذهنی و سردرگمی می‌شوید. بهتر است قبل از شروع مطالعه، مهم‌ترین مطالب را مشخص و ابتدا بر آنها تمرکز کنید تا از اتلاف انرژی جلوگیری شود.
- اشتباه هشتم:مطالعه در فضایی ناراحت و غیر ارگونومیک
مطالعه طولانی‌مدت روی یک سطح ناراحت یا نامناسب می‌تواند باعث درد بدن، خستگی زودهنگام و کاهش تمرکز شود. انتخاب یک محل با طراحی مناسب، مانند جایی که از نظر نشستن، تکیه‌گاه و زاویه بدن احساس راحتی ایجاد کند، به‌خصوص اگر از تجهیزاتی شبیه صندلی‌هایی که برای مطالعه و حضور در محیط‌های آموزشی طراحی شده‌اند بهره ببرید، می‌تواند تجربه تمرکز عمیق و مطالعه مفیدتری رقم بزند. امروزه انواع صندلی دانشجویی و صندلی دانش‌آموزی استاندارد با هدف افزایش کیفیت مطالعه در استفاده طولانی مدت طراحی و تولید شده‌اند.
- اشتباه نهم:نادیده‌گرفتن سلامت جسمی و ذهنی
بی‌توجهی به‌سلامت بدن و روان مانند کم‌خوابی، استرس یا فعالیت کم جسمانی در طول روز، بازده کلی مطالعه را پایین می‌آورد. ورزش منظم، خواب کافی و مدیریت استرس جزو عوامل زمینه‌ای ولی بسیار مؤثر بر تمرکز هستند.
برای تقویت تمرکز، نخست باید تمامی عوامل محیطی، جسمی و روانی که روی کیفیت مطالعه تأثیر می‌گذارند را شناسایی و خطاهای رایج را اصلاح کرد. بازنگری در سبک زندگی از جمله خواب کافی، تغذیه مناسب و فعالیت بدنی منظم، زمینه ذهنی و جسمی را فراهم می‌کند که مغز شما بتواند با بیشترین ظرفیت عمل کند.
محیط مطالعه نیز نقش بسیار حیاتی دارد؛ انتخاب فضایی آرام، به‌دوراز سروصدا و حواس‌پرتی‌های محیطی، کمک می‌کند تا حواس شما به‌راحتی روی مطالعه متمرکز شود. همچنین، قطع ارتباط با گوشی هوشمند و سایر ابزارهایی که ممکن است باعث پرت‌شدن حواس شوند، به حفظ تمرکز پیاپی کمک شایانی می‌کند.
