به زبان کودکانه شب یلدا چه شبی است؟
همیشه شب یلدا را از نگاه بزرگترها بررسی کرده‌ایم و به این شب به عنوان شبی با آداب و رسوم سنتی فکر کرده‌ایم اما کودکان درباره‌ی این شب چه فکر می‌کنند؟ از نظر آن‌ها یلدا چه شبی است؟
دورهمی یلدا؛ اولین مشخصه یلدا برای کودکان
زمانی که در دنیای کودکان از شب یلداصحبت می‌شود، آن‌ها اول از همه به یاد مهمانی و دورهمی‌هایی میفتند که سال‌های گذشته در خانه‌ی مادربزرگ برگزار شده‌اند. مهمانی و دورهمی شب یلدا، دیدن خویشاوندان و احتمالاً کودکان همسن آن‌ها اولین انگیزه‌ی هر کودکی برای شرکت در مراسم شب یلدا است. به‌هرحال، در این مهمانی بزرگ کودکان بسیاری شرکت می‌کنند که می‌توانند همبازی آن‌ها باشند.
از آن گذشته، شرکت در مهمانی شب یلدا برای کودک فواید بسیاری دارد که ثبت خاطرات خوش یکی از مهم‌ترین آن‌ها است. خاطراتی که در این شب ایجاد می‌شوند، به بهترین خاطرات عمر او تبدیل خواهند شد، همان‌طور که بسیاری از ما از این شب خاطرات خوش کودکی بسیاری داریم. فایده‌ی بعدی شرکت در مراسم یلدا برای کودکان آشنایی آن‌ها با آداب و رسوم این شب است.
در واقع، شب یلدا فرصتی خواهد شد که به کودکان درباره‌ی فرهنگ باستانی ایرانی توضیح بدهیم و با انجام دادن کارهایی مثل خواندن اشعار حافظ و شاهنامه‌خوانی آن‌ها را با ادبیات ایران آشنا کنیم. گرفتن فال حافظ می‌تواند برای کودکان به سرگرمی جذابی تبدیل شود. بازگویی داستان‌های شاهنامه و آشنا کردن کودکان با شخصیت‌های این کتاب ارزشمند می‌تواند به سرآغازی برای آشنایی کودک با شخصیت‌های افسانه‌ای ایرانی تبدیل شود. او با شاهنامه‌خوانی کم کم یاد می‌گیرد که در فرهنگ ایرانی نیز شخصیت‌های ابرقهرمانی کم نیستند و چه بسا بسیاری از شخصیت‌های جذاب دنیای مارول و دی سی ریشه در شخصیت‌های ایرانی همچون آرش کمانگیر دارند.
علاوه‌براین، شرکت در مهمانی شب یلدا برای کودکان فرصتی است تا مشکلاتی مانند کم‌رو بودن را با تقویت روابط اجتماعی خود حل کنند. همچنین، این شب از نظر کودکان فرصتی برای شرک در جمع‌های بزرگتر و یاد گرفتن بسیاری از مهارت‌های اجتماعی است. اگر هم والدین آن‌ها برگزارکننده‌ی این مراسم باشند، می‌توانند با کمک کردن به والدین با مهارت‌هایی مانند برنامه‌ریزی و مسئولیت‌پذیری آشنا شوند و در حین آماده کردن تدارکات جشن برای تبریک شب یلداخود را برای ورود به مراحل مهم‌تر زندگی آماده کنند.
خوراکی‌ها و تزیینات شب یلدا
شاید مهم‌ترین بخش شب یلدا بعد از شرکت در مهمانی این شب، تماشای سفره شب چله باشد. سفره‌ای که با میوه‌ها، خوراکی‌ها و تزییناتی قرمز رنگ تزیین شده، اول از همه توجه کودکان به ویژه خردسالان را به خود جلب می‌کند. آن‌ها در این سفره میوه‌های رنگارنگی همچون انار، هندوانه و لبو را در کنار یکدیگر می‌بینند و برای خوردن خوراکی و تنقلات این سفره سر از پا نمی‌شناسند. همین موضوع نیز می‌تواند به بهانه‌ای برای توضیح دادن فلسفه این شب به کودکان تبدیل شود.
شما می‌توانید با بازی‌های کودکانه و خواندن اشعار کودکانه درباره‌ی شب یلدا به آن‌ها توضیح بدهید که چرا در سفره‌ی شب یلدا همه چیز به رنگ قرمز و سبز است یا چرا انار نماد شب یلدا است. سعی کنید به کودکان توضیح بدهید که معنای طولانی‌ترین شب سال چیست و به عنوان مثال، در آداب و رسوم ایرانی، انار میوه‌ای پربرکت و نماد شب یلدا است.
تزیینات سفره‌ی شب چله نیز از نکات قابل توجه برای کودکان خواهد بود. در صورتی که آن‌ها را در تزیین سفره یلدا سهیم کنید، هم مهارت‌های حرکتی، اجتماعی و ذهنی آن‌ها را تقویت کرده‌اید و هم فرصتی برای توضیح دادن فلسفه این شب به کودکان دارید. احتمالاً هنگام آماده کردن سفره شب یلدا از کودک سؤالات بسیاری می‌شنوید. ممکن است به طور مثال، از شما بپرسد که چرا غذاهای خاصی در این شب خورده می‌شوند؟ یا چرا باید میوه‌هایی مثل انار و هندوانه را در کنار یکدیگر بگذاریم؟ شاید هم از آن‌ها بشنوید که چرا باید این شب را جشن بگیریم و مگر شب یلدا با سایر شب‌های سال چه تفاوتی دارد؟ پاسخ شما به چنین سؤالاتی می‌تواند به کودک برای شناخت فرهنگ و سنت‌های سرزمین اجدادی‌اش انگیزه بدهد. با کتاب خواندن در این شب و تعریف کردن داستان‌های ایرانی درباره‌ی شب یلدا شروع کنید. کودکان همیشه به شنیدن داستان و افسانه‌ها علاقه دارند و چه شبی بهتر از شب یلدا برای تعریف کردن افسانه‌های ایرانی؟
بهتر است طوری برنامه‌ریزی کنید که حداقل در شب یلدا کودکان به جای خوراکی‌های ناسالم تنقلاتی مثل میوه خشک، آجیل و غذاهای سالم نوش جان کنند. به این ترتیب، خاطره‌ی خوش شب یلدا و طعم غذاها و خوراکی‌های سالم این شب تا سال‌ها در ذهن آن‌ها باقی خواهد ماند و در سایر روزهای سال برای تکرار این خاطرات، خوراکی‌های سالمی که تداعی‌کننده شب یلدا هستند را مصرف خواهند کرد.
بازی‌های شب یلدا
سومین موضوعی که برای هر کودکی شب یلدا را به خاطره‌ای دلنشین تبدیل می‌کند، بازی های شب یلدا است. دور هم جمع شدن خانواده و اقوام و تشکیل یک جمع بزرگ بهترین فرصت برای انجام دادن بازی‌های مختلف خواهد بود و کودکان نیز از این موضوع استقبال خواهند کرد.
شما می‌توانید این شب را به جشنواره‌ی بازی‌های کودکانه تبدیل کنید. فهرستی از بازی‌های مناسب شب یلدا تهیه کنید و مقدمات لازم برای انجام دادن هر یک را فراهم کنید. حتی می‌توانید برای هر بازی مسابقه‌ای ترتیب بدهید و جایزه‌های کوچکی تهیه کنید تا به برندگان بدهید.
برخی از بازی‌هایی که در شب یلدا می‌توانید انجام بدهید و کودکان را به وجد می‌آورند، عبارت‌اند از:
- بازی‌های کارتی:بسیاری از بازی‌های کارتی مثل بازی اونو را می‌توانید همراه با کودکان انجام دهید. برخی از این بازی‌ها نیز برای کودکان طراحی شده‌اند که می‌توانید آن‌ها را هم امتحان کنید.
- بازی فال حافظ:گرفتن فال حافظ یکی از آداب و رسوم قدیمی ایرانیان در شب یلدا است. برای اینکه کودکان با این سنت قدیمی آشنا شوند، می‌توانید آن را به یک بازی تبدیل کنید. کودکان بزرگتر از چنین سرگرمی به خوبی استقبال خواهند کرد.
- اسم فامیل:اگر در جمع شب یلدا کودکانی حضور دارند که خواندن و نوشتن می‌دانند، می‌توانید با بازی ساده‌ی اسم فامیل مهارت‌های زبانی و نوشتاری آن‌ها را تقویت کنید. مطمئن باشید که این بازی به یکی از بازی‌های مورد علاقه‌ی این کودکان تبدیل خواهد شد.
- پانتومیم:پانتومیم بازی است که هر کسی می‌تواند آن را انجام بدهد. از کودکان خردسال گرفته تا کودکان بزرگتر می‌توانند با اجرای بی‌صدای حرکات مختلف به حدس زدن کلمات و جملات مختلف کمک کنند. این بازی به تقویت هوش، مهارت‌های اجتماعی و اعتماد به نفس آن‌ها از سنین پایین نیز کمک کند.
شب یلدا برای بزرگترها فرصتی برای معاشرت و گفتگو است اما برای کودکان این شب به معنای تزیینات رنگارنگ سفره شب چله، خوردن غذاها و خوراکی‌های خوشمزه، دیدن اقوام و بازی کردن با همسالان است. آن‌ها در این شب فلسفه‌ی یلدا را یاد می‌گیرند و لحظات بسیار خوشی را سپری می‌کنند که به یکی از خاطرات مهم زندگیشان تبدیل می‌شود.
