حنوط میت یعنی چه؟ احکام و روش حنوط کردن میت

حنوط میت چیست؟

حنوط به مالیدن هر ماده خوشبویی به بدن یا کفن میت برای معطر کردن آن گفته می‌شود. بهتر است تحنیط قبل از کفن کردن انجام شود(مالیدن کافور به بدن میت، تحنیط خوانده می‌شود) حنوط کردن واجب است و آمیختن آن با تربت امام حسین(ع) مستحب است. در این بخش از دین و مذهب نمناک درباره فلسفه حنوط، مواضع واجب حنوط و احکام حنوط توضیح داده ایم.

فلسفه حنوط کردن و علت حنوط چیست؟

حنوط کردن میت برای خوشبو کردن جنازه و از بین بردن بوی بد احتمالی آن به وسیله کافور به کار می رود. حنوط کردن میت بنا به دستور پیامبر اکرم(ص) و اهل بیت انجام می گیرد. از امام صادق(ع) نقل شده است که موقع پوشانیدن کفن، روی هر قطعه آن، مقداری هل و کافور ریخته شود.

( کلینی، گزیده کافی، 1363ش، ج2، ص131)

مواضع واجب حنوط

پیشانی، کف دو دست، دو زانو، و نوک انگشتان شست پاها و بنابر قول برخی، نوک بینی از مواضع واجب حنوط هستند. (شیخ مفید، المقنعة، 1413ق، ص78)

تحنیط زیر بغل، گودی گلو، زیر زانو، مفاصل، کف پاها، پشت دست‌ها و هر موضعی از بدن را که عرق می‌کند و بوی بد می‌دهد، مستحب دانسته‌اند.( طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، 1419ق، ج2، ص79-80)

احکام حنوط کردن میت

• مالیدن کافور به بدن میت مسلمان واجب است. (نجفی، جواهر الکلام، 1362ش، ج4، ص176)
• در اینکه تحنیط قبل از کفن کردن میت انجام می‌شود یا بعد از کفن کردن وی یا پس از پوشاندن لنگ و قبل از پوشاندن پیراهن و یا همه صورت‌های فوق جایز است، اختلاف است. هر چند بهتر آن است که تحنیط قبل از تکفین باشد.( نجفی، جواهر الکلام، 1362ش، ج4، ص175-176.)
• اگر کافور یافت نشود، میت بدون تحنیط دفن می‌گردد؛ هرچند خوش‌بو کردن بدن وی با ذریره(ماده ای خوشبو یا هر ماده ساییده شده معطر) جایز است؛ لیکن حنوط به شمار نمی‌رود. در کراهت یا حرمت خوش بو کردن میت به غیر ذریره و کافور اختلاف است. مخلوط کردن کافور با ذریره در حنوط جایز است. (حکیم، مستمسک العروة، 1388ق، ج4، ص195-197)
• حنوط بر میت مُحرم-به خاطر حرمت استعمال موادّ خوش بو بر محرم-جایز نیست. البتّه زن در عدّه وفات و مُعتکف با این که بوی خوش بر آنان حرام است، در این حکم ملحق به محرم نیستند و تحنیط آنان واجب است.( نجفی، جواهر الکلام، 1362ش، ج4، ص182-184، ج18، ص421.)
• برخی فقها مالیدن کافور به مواضع بدن میت را واجب دانسته‌اند و برخی دیگر تنها تماس با آن مواضع را کافی دانسته و مالیدن را مستحب شمرده‌اند.( نجفی، جواهر الکلام، 1362ش، ج4، ص177.)
• در صورت کم بودن کافور، اگر نتوان آن را هم در غسل میت و هم در تحنیط استفاده کرد، غسل مقدّم است، و بین تحنیط پیشانی و سایر مواضع، پیشانی مقدّم است. (طباطبایی یزدی، العروة الوثقی، 1419ق، ج2، ص82-83)

نظر حضرت آیت الله العظمی سیستانی درباره حنوط کردن

• مسأله 784. بعد‌ از غسل دادن میّت، واجب است او را «حَنُوط» کنند؛ یعنی به پیشانی و کف دست‌ها و سر زانوها و سر دو انگشت بزرگ پاهای او کافور بزنند، طوری که مقداری از کافور در آنها باقی بماند، هرچند این کار بدون مالیدن کافور باشد.
• مسأله 785. کافوری که برای حنوط میّت استفاده می‌شود باید غصبی نباشد، ساییده شده و نرم باشد و نیز تازه و دارای بو باشد و اگر به واسطۀ کهنه بودن، عطر آن از بین رفته باشد کافی نیست. همین طور، کافور باید پاک باشد، هرچند بنابر احتیاط واجب باعث نجس شدن بدن میّت هم نشود.
• مسأله 786. حنوط کردن میّت باید بعد از غسل یا تیمّم میّت و قبل از خواندن نماز میّت انجام شود و مخیّر هستند که میّت را قبل از کفن کردن یا در بین کفن کردن یا بعد از آن، قبل از خواندن نماز میّت حنوط نمایند.
• مسأله 787. قصد قربت در حنوط کردن شرط نیست. همین طور، اگر حنوط را بچّۀ نابالغ -هر‌ چند غیر ممیّز - انجام دهد، کافی است.
• مسأله 788. مستحب است به سرِ بینی میّت هم کافور بزنند. همین طور، مستحب است مَفصل‌ها، روی سینه، گودی زیر گلو، کف پاها و پشت دو دست را نیز کافور بزنند.
• مسأله 789. احتیاط مستحب آن است که اوّل کافور را به پیشانی میّت بمالند، ولی در جاهای دیگر ترتیبی نیست. همین طور، احتیاط مستحب آن است که کافور را با دست، بلکه با گودی کف دست به محلّ‌های ذکر شده بمالند و بهتر آن است که مقدار کافور برای حنوط میّت، هفت مثقال بازاری باشد.
• مسأله 790. مکروه است کافور را داخل چشم یا بینی یا گوش میّت وارد کنند.
• مسأله 791. اگر کسی که برای حج یا عمره احرام بسته، بمیرد، حنوط کردن او جایز نیست؛ مگر در دو صورتی که در مسألۀ «745» گذشت.
• مسأله 792. کسی که در اعتکاف به سر می‌برد و زنی که شوهر او مرده و هنوز عدّۀ‏ وفاتش تمام نشده، هرچند حرام است خود را خوشبو کنند، ولی چنانچه بمیرند، حنوط آنها واجب است.
• مسأله 793. احتیاط مستحب آن است که میّت را با مُشک و عَنبر و عُود و عطرهای دیگر خوشبو نکنند و نیز، آنها را با کافور مخلوط ننمایند.
• مسأله 794. مستحب است قدری تربت قبر حضرت سیّد الشهداء(علیه السلام) را با کافور مخلوط کنند، ولی باید از آن کافور به جاهایی که بی‌‌احترامی می‌شود نرسانند و نیز، باید تربت به قدری زیاد نباشد که وقتی با کافور مخلوط گردید، عرفاً به آن کافور نگویند.
• مسأله 795. اگر کافور پیدا نشود یا فقط به اندازۀ غسل میّت باشد، حنوط لازم نیست و چنانچه کافور از غسل میّت زیاد بیاید، ولی برای حنوط تمامی هفت عضو کافی نباشد، اصل حنوط واجب است، ولی احتیاط مستحب آن است که حنوط پیشانی بر حنوط سایر قسمت‌ها مقدّم گردد.