مفهوم دقیق حبس تعزیری و تمام جزئیات آن

حبس تعزیری چیست و شامل چه جرم هایی می شود ؟

ممکن است از اخبار و حوادث نام حبس تعزیری را شنیده باشید اما حبس تعزیری چه نوع حبسی است و چه تفاوتی با دیگر حبس ها دارد ؟ بهتر است بدانید تعزیر به مجازات هایی مانند حبس، جزای نقدی و شلاق گفته می شود که میزان و نوع آن را قانون گذار تعیین می کند و میزان آن در شرع مشخص نشده است. اکنون که اندکی با این نوع حبس آشنا شدید، پیشنهاد می کنیم این بخش از نمناک را مطالعه کنید تا به طور کامل با حبس تعزیری و ویژگی های آن آشنا شوید.

به طور کلی جرایم موجود در حقوق جزای کشور به 4 دسته تقسیم می شوند:

1.  گناهانی مانند زنا، قذف، شرابخواری، ارتداد، دزدی، محاربه و… که موجب حدود شوند.
2.  گناهانی مانند ضرب و جرح، قتل عمدی و نقص عضو که با توجه به آن برای مجرم حکم قصاص در نظر گرفته می شود.
3.  تخلفاتی که برای آن جزای دیات در نظر گرفته شده است مانند قتل شبه عمد، قتل خطای محض، آسیب وارد کردن بر اندام های بدن(سر، صورت، لب، پا، بینی، گوش، زبان و…) و آسیب رساندن به حواس پنجگانه که در آن مجرم محکوم به پرداخت دیه خواهد شد.
4.  اعمال، رفتار و گناهانی که موجب تعزیر شوند و در شرع برای آن جزایی در نظر گرفته نشده باشد و قضاوت آن به حاکم واگذار شده باشد.

حبس تعزیری به چه معناست؟

حبس تعزیری یکی از مجازات های است که میزان آن در شرع مشخص نشده و تعیین میزان آن با قانون گذار است اما در هر صورت، میزان آن نباید از مجازات های حدی بیشتر باشد. در میان مجازات های حدی فقط یک نوع حبس، حبس ابدی وجود دارد. میزان حبس تعزیری باید کمتر از حبس ابد باشد و حبس ابد نمی تواند به عنوان حبس تعزیری درنظر گرفته شود. بنابراین هر حبسی غیر از حبس ابد، حبس تعزیری است.

چه کسانی به حبس تعزیری محکوم می شوند؟

این نوع حبس برای جرائمی در نظر گرفته می شود که برایشان در شرع مجازات دقیق تعیین نشده است. تعزیر به مجازات هایی از قبیل حبس، جزای نقدی و شلاق گفته می شود که میزان و نوع آن در شرع مشخص نشده است.حبس تعزیری را به جزای نقدی تبدیل نمود. در مجازات های تعزیری قانون گذار نمی تواند مجرم را به حبس ابد محکوم کند . مجازات تعزیری حدود، دیات و قصاص که در شرع به آن پرداخته شده است را در بر نمیگیرد.

انواع جرایم تعزیری

• نقض مقرارات حکومتی
• شکستن محرمات شرعی
• برهم زدن نظامات اجتماعی
• منفعت عام

مثال :شکستن مقررات راهنمایی و رانندگی و … احتکار، کلاهبرداری ، فرار مالیاتی، قاچاق ارز، کم فروشی، گران فروشی و … شامل صدور حکم تعزیر خواهند شد.

آثار و مزایای تعزیری بودن حبس

سه اثر مهم تعزیری بودن حبس عبارتند از :

حبس تعویقی :

اگر حبس، تعزیری بوده و میزان آن دو سال یا کمتر از دو سال باشد با وجود برخی شرایط، طبق ماده ی 40 قانون مجازات اسلامی قاضی می تواند صدور حکم را برای مدت 6 ماه تا 2 سال به تعویق بیندازد و به جای زندانی کردن فرد، فعالیت های حرفه ای را برای او تعیین کند. اگر فرد همه ستورات قاضی را به خوبی انجام دهد پس از سپری شدن مدت مقرر ، قاضی می تواند فرد را از همه ی مجازات حبس به طور کلی معاف نماید. به این نوع از حبس تعزیری، «حبس تعویقی» می گویند.

حبس تعلیقی :

در برخی از جرایم طبق ماده ی 41 قانون مجازات اسلامی اگر مجازات تعیین شده ، حبس تعزیری و میزان آن 15 سال یا کمتر از 15 سال باشد، قاضی می تواند پس از صدور حکم و در صورت وجود برخی شرایط ، اجرای تمام حبس یا قسمتی از آن را برای مدت یک تا پنج سال معلق نماید. پس از تعلیق اجرای حبس تعزیری، مجرم آزاد شده و اگر در مدت تعلیق جرمی نکند ، این محکومیت از پیشینه ی کیفری او پاک می شود. به این نوع حبس تعزیری، «حبس تعلیقی» می گویند.

مجازات های جایگزین حبس

طبق ماده ی 64 قانون مجازات اسلامی قانون گذار می تواند برای کسانی که در جرایم عمدی به حبس تعزیری یک سال یا کمتر از یک سال محکوم می شوند، مجازات های جایگزین مانند جزای نقدی و انجام خدمات عمومی رایگان در نظر بگیرد.

تفاوت جرم و شرایط قانونگذار

در یک تقسیم بندی می توان مجازات را به سه نوع سنگین، متوسط و سبک تفکیک نمود که بر طبق قانون، برخورد با هریک از این سه نوع مجازات متفاوت خواهد بود.

مثلا مجرمان دارای جرم سنگین از بعضی آزادی هاو امتیازات منع می شوند و امکان تعلیق وجود ندارد. در جرایم سبک در شرایطی خاص مجرم از مجازات معاف شده و با توبه مجرم می توان از حکم او چشم پوشی نمود.

امروزه هر مجازات به 8 درجه مختلف تقسیم بندی شده است ، مجازات درجه 1سنگین ترین نوع مجازات و مجازات درجه 8 سبک ترین آن محسوب می شود. در مجازات تعزیری درجه 6، 7 و 8 اگر مجرم از کرده خود پشیمان شود و توبه نماید حکم ساقط خواهد شد.در مجازات حبس تعزیری برای جرایم درجه 5 تا 7 دادگاه می تواند بر طبق قانون و مشروط به رضایت شاکی، ارائه تضمین، تعهد دادن به انجام یک حرفه یا داشتن شغل، تعهد دادن به حرفه آموزی، تعهد به ترک اعتیاد یا درمان بیماری ای که بر جبران خسارت شاکی موثر باشد و… برای مجرم نظام نیمه آزادی در نظر بگیرد.

اگر فردی در سن نوجوانی مرتکب جرم تعزیری درجه 6 شود ، به جای حبس در کانون اصلاح و تربیت می تواند 1 تا 10 میلیون ریال جریمه نقدی بپردازد و یا 60 الی 180 ساعت خدمات عمومی رایگان ارائه نماید.