صنعت کاغذ کشور در مسیر توسعه

احیای صنعت کاغذ سازی کشور با استفاده از مواد اولیه تولید داخل

امروزه صنعت تولید کاغذ کشور به دلایل مختلف از جمله تحریم های گسترده و متعاقب آن کاهش واردات مواد اولیه و استفاده از محصولات بی کیفیت تحت فشار بسیار زیادی قرار دارد. نکته مهم در این زمینه این است که بسیاری از مواد اولیه صنعت کاغذ سازی در کشور تولید می شود و می تواند با استفاده از مواد داخلی ، هم هزینه های تولید کاغذ را کاهش داده و تاثیر تحریم را مهار نمود.

با وجود اینکه صنعت تولید کاغذ در ایران دارای سابقه ای بیش از یک قرن می باشد ولی متاسفانه مانند بسیاری از صنایع دیگر که در کشور ما نهادینه نشده است و در کلیه امور آن محتاج مواد اولیه وارداتی بوده و پیشرفت خاصی در این زمینه به دست نیاورده ایم. طبق آمار رسمی در سال 98 تمامی کاغذ مصرفی در کشور از طریق واردات تامین شده و این در حالیست که چندین کارخانه کاغذ سازی در کشور وجود دارد. به نظر می رسد تنها راه جلوگیری از ورشکستی کامل صنعت کاغذ سازی ایران ، حمایت از تولید کنندگان و همچنین استفاده از مواد اولیه تولید داخل است که همیشه در دسترس بوده و قیمت بسیار پایین تری دارد.

اهمیت استفاده از مواد اولیه تولید داخل

در صورت استفاده از مواد اولیه تولید داخل می توان علاوه بر اشتغال زایی در بخش های مختلف و تولید ارزش افزوده جهت کمک به اقتصاد کشور ، به صورت دائمی مواد اولیه نیز در اختیار داشته و تاثیر تحریم ها را به حداقل رسانید. کاغذ یکی از پر مصرف ترین محصولات در جهان است که می توان با برنامه ریزی دقیق و هوشمندانه علاوه بر تامین نیاز داخلی فراوان به آن ، حتی به صادر کننده کاغذ در جهان هم تبدیل شویم. در این مطلب به معرفی برخی مواد اولیه که قابلیت تولید در داخل کشور را دارند می پردازیم.

آهک

آهک یکی از شناخته شده ترین مواد مورد مصرف در امور ساختمانی می باشد. با این حال این ماده در تولید کاغذ هم استفاده می شود. کشور ما دارای معادن متعدد سنگ آهک است که به راحتی قابل استخراج هستند. اصولا واردات مواد معدنی و پر حجم که قیمت نازلی دارند از خارج کشور به صرفه نیست. امروزه نه تنها کشور نیازی به واردات آهک ندارد بلکه فراورده های مختلف آن نظیر آهک هیدراته و آهک زنده به منظور ارز آوری به کشورهای همسایه صادر می شود. استفاده از تجهیزات مدرن و سهولت تولید موجب شده تا بتوان هر گونه آهک مورد مصرف در صنعت کاغذ سازی را تولید نمود.

سود مایع

سود مایع ماده ای شیمیایی با فرمول سدیم هیدروکسید است که محصولی تولید شده در صنایع پتروشیمی می باشد. سود مایع از جمله پر مصرف ترین مواد اولیه مورد نیاز در کاغذ سازی است که خوشبختانه به مقدار فراوان در کشور تولید می گردد. میزان تولید سود مایع در ایران قدری زیاد است که مقدار قابل توجهی از آن به دیگر کشورها صادر می شود. در ایران هم بخش خصوصی و هم بخش دولتی در زمینه تولید سود مایع فعال هستند و تولید آنها به حدی هست که نیاز صنعت کاغذ سازی کشور را تامین نمایند.

سولفات آلومینیوم

سولفات آلومینیوم که در ایران با نام زاج سفید هم معروف است ماده مهم دیگری در صنعت کاغذ سازی می باشد که کاربرد دوگانه دارد. سولفات آلومینیوم در کشور تولید شده و بخش خصوصی در این زمینه فعال است. این کارخانجات و کارگاه ها علاوه بر تامین نیاز داخلی ، به کشورهای همسایه بخصوص عراق نیز صادر می گردد. با توجه به مواد شیمیایی اسیدی و قلیایی متعددی که در تولید کاغذ استفاده می شود ، فاضلاب کارخانجات تولید کننده حاوی مواد نامطلوبی هستند که باید پیش از ورود آنها به محیط آن را تصفیه نمود. سولفات آلومینیوم یک ماده مهم در تصفیه فاضلاب بوده و می تواند بسیاری از مواد آلوده کننده را پیش از ورود به محیط زیست جداسازی نماید. از طرفی سولفات آلومینیوم یک ماده واسط جهت تنظیم ترکیبات آنیونی کاغذ و ایجاد خواص آبگریزی پلیمر رازین است.

کربنات کلسیم

کربنات کلسیم ماده اولیه در تولید سنگ آهک است و همان طور که گفته شد از آن در تولید این محصول استفاده می شود. اما جنبه مهم تر کربنات کلسیم به عنوان یک ماده حجیم کننده ارزان قیمت می باشد که می توان تا درصد مشخصی آن را جایگزین مواد اولیه گران قیمت این صنعت نمود. معادن فراوان کربنات کلسیم در ایران وجود دارد که برای تامین نیاز صنایع کاغذ سازی به هر مقداری کافی می باشد. طی سال های اخیز یک کارخانه تولید کاغذ از سنگ کربنات کلسیم در کشور تولید شده که نوید بخش جایگزینی این ماده معدنی به جای چوب بود اما متاسفانه با اقبال چندانی مواجه نشد. در صورتی که با حمایت از این کارخانه می توان کاغذی ارزان قیمت و دوستدار محیط زیست را تولید نمود که بدون قطع درختان و یا حتی استفاده از ضایعات کاغذ ، نیاز کشور به کاغذ را تا حد زیادی تامین نماید.

اهمیت کاغذ در اقتصاد کشور

کاغذ از جمله مهمترین محصولات تولید شده توسط بشر است که قدمتی طولانی داشته و امروزه در تولید پول ، روزنامه ، کتاب و دفتر ، عکاسی ، بسته بندی ، کارتن ، کاغذ دیواری ، مواد کامپوزیت ، صنایع غذایی و دخانیات مصرف می شود. این حجم عظیم مصرف سبب شده در صورتی که توان لازم و اراده کافی جهت تولید آن در کشور را نداشته باشیم ، کاملا به واردات آن از دیگر کشور ها وابسته شده و ثروت فراوانی را جهت واردات آن از دست بدهیم.

همچنین ایجاد ظرفیت کافی برای تولید کاغذ در کشور سبب می شود تا مشاغل فراوانی به صورت مستقیم و غیر مستقیم در داخل کشور رونق گرفته و با کمترین هزینه ، اشتغال زایی شود. این در حالی است که کاغذ سازی تکنولوژی پیچیده ای نداشته و به راحتی می توان تنها با حمایت حاکمیت ، تولید آن را بومی نمود.

از جمله راهکارهای احیای مجدد این صنعت سود آور در ایران می توان به استفاده از مواد اولیه داخلی ، اجبار بخش دولتی به مصرف کاغذ تولید شده در کارخانجات کشور ، تسهیل امور اداری کارخانجات کاغذ سازی جهت کاهش هزینه های تولید و استخدام نیرو و همچنین بازار سازی در ایران و کشورهای همسایه برای فروش محصول اشاره نمود.