قضا شدن نماز صبح
جلوگیری از قضا شدن نماز صبح بسیار مهم است چون تاکید زیادی بر اقامه نماز صبح در اول وقت شده است و احادیث زیادی برای این مبحث وجود دارد.

چگونه از قضا شدن نماز صبح جلوگیری کنیم؟

احادیث درباره نماز صبح تأکید می‌کنند که باید این نماز را در اولین وقت و به صورت جماعت انجام دهیم. این احادیث نشان می‌دهند که اگرچه انجام همه نمازها در اول وقت و به جماعت فضیلت دارد، اما نماز صبح و نماز عشاء از فضیلت بیشتری برخوردارند. بنابراین، باید تلاش کنیم تا به نماز صبح اهمیت بیشتری بدهیم و قضا آن را جلوگیری کنیم ولی متاسفانه تعداد زیادی از افراد، نماز صبح را قضا میخوانند. برای شفاف سازی اهمیت والای نماز صبح و جلوگیری از قضا شدن نماز صبح، صحبت هایی شده که در این بخش از دین و مذهب نمناک به آنها پرداخته ایم.

صحبت آیت الله بهجت درباره قضا شدن نماز صبح

از آیت الله بهجت سؤال شد:چه کنیم تا نماز صبحمان قضا نشود؟ در پاسخ فرمودند:کسی که باقی نمازهایش را در اول وقت بخواند؛ خدا او را برای نماز صبح بیدار خواهد کرد.

بیاید با عزم و اراده جدی نسبت به نماز اول وقت بینی شیطان را به خاک بمالیم، چرا که امام زمان(عج) درباره نماز می فرمایند:«فَمَا أُرْغِمَ أَنْفُ الشَّیْطَانِ بِشَیْ‏ءٍ أَفْضَلَ مِنَ الصَّلَاةِ فَصَلِّهَا وَ أَرْغِمْ أَنْفَ الشَّیْطَان‏»(14)؛ هیچ چیز مانند نماز، بینی شیطان را به خاک نمی مالد پس نماز بخوان و بینی شیطان را به خاک بمال.» (من لا یحضره الفقیه، ج‏1، ص:498)

اقامه نماز صبح

توصیه امامان برای جلوگیری از قضا شدن نماز صبح

امام صادق (علیه السلام) از پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه وآله) نقل می‌کند:

«عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ قَالَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه وآله) مَنْ أَرَادَ شَیْئاً مِنْ قِیَامِ اللَّیْلِ وَ أَخَذَ مَضْجَعَهُ فَلْیَقُلْ- بِسْمِ اللَّهِ اللَّهُمَّ لَا تُؤْمِنِّی مَکْرَکَ وَ لَا تُنْسِنِی ذِکْرَکَ وَ لَا تَجْعَلْنِی مِنَ الْغَافِلِینَ أَقُومُ سَاعَةَ کَذَا وَ کَذَا إِلَّا وَکَّلَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ مَلَکاً یُنَبِّهُهُ تِلْکَ السَّاعَةَ»؛

هر کس که بخواهد شب برای عبادت برخیزد؛ چون در بستر خود خوابید بگوید:(بسم اللَّه) بار خدایا مرا از مکرِ خود آسوده مدار، یاد خودت را از خاطرم مبر و مرا در گروه غافلان قرار مده، من در فلان ساعت برخیزم. محققاً خدای متعال برای او فرشته‌ای می‌گمارد که او را همان ساعت بیدار کند. (کلینی، محمد بن یعقوب، الاصول من الکافی، محقق، مصحح غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج ‌2، ص 540)

همچنین امام صادق(علیه السلام) خود در این زمینه می‌فرماید:

«عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ:مَا مِنْ أَحَدٍ یَقْرَأُ آخِرَ الْکَهْفِ عِنْدَ النَّوْمِ إِلَّا تَیَقَّظَ فِی السَّاعَةِ الَّتِی یُرِید»؛هیچ کس نیست که (آیه) آخر سوره کهف را هنگام خوابیدن بخواند، مگر این‌که در هر ساعتی که بخواهد از خواب بیدار شود.(کلینی، محمد بن یعقوب، الاصول من الکافی، محقق، مصحح غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج ‌2، ص 540)

سخنان آیت الله بهجت

اشاره امام زمان(عج) به اهمیت نماز صبح و عشا

مرحوم کلینی و شیخ طوسی و طبرسی از زهری نقل کرده اند که گفت:

مدت طولانی در طلب حضرت مهدی(عج) بودم و در این راه اموال فراوانی در راه خدا خرج کردم، اما به هدف نرسیدم، تا اینکه به خدمت محمد بن عثمان یکی از نواب خاص اربعه رسیدم و مدتی در محضر او بودم، روزی از او به التماس خواستم که مرا خدمت امام زمان(عج) ببرد.

محمد بن عثمان پاسخ منفی داد، ولی در مقابل تضرع بسیار من، سرانجام لطف کرد و فرمود:

فردا اول وقت بیا، فردا صبح نزد وی رفتم، دیدم جوانی که در زیبایی و خوشبویی از همه کس بهتر و لباس تجار بر تن داشت؛ با وی است و چیزی در آستین دارد.

وقتی نظرم به او افتاد، نزدیک محمد بن عثمان رفتم، ولی او به من اشاره کرد که به طرف آن جوان برگردم، من هم به طرف جوان برگشتم و سؤالاتی از وی کرددم و هر چه می خواستم به من جواب داد، آنگاه رفت که داخل خانه شود و آن خانه، چندان مورد نظر نبود.

محمد بن عثمان به من گفت:

اگر می خواهی چیزی بپرسی بپرس که دیگر بعد از این او را نمی بینی. من هم به دنبال او رفتم که سؤالاتی بپرسم، ولی او گوش نداد و داخل خانه شد و جز این دو جمله نفرمود:«مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنْ أَخَّرَ الْعِشَاءَ إِلَی أَنْ تَشْتَبِکَ النُّجُومُ مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنْ أَخَّرَ الْغَدَاةَ إِلَی أَنْ تَنْقَضِیَ النُّجُوم»؛ ‏از رحمت خدا به دور است، ‏از رحمت خدا به دور است، کسی که نماز مغرب را بقدری به تأخیر بیندازد تا ستاره ها نمایان شوند، ‏از رحمت خدا به دور است‏ از رحمت خدا به دور است کسی که نماز صبح را چندان به تأخیر بیندازد تا ستاره ها دیده نشوند. (الغیبة للطوسی، کتاب الغیبة للحجة، النص، ص:271)

اهمیت نماز صبح در آیات قرآن

قرآن کریم دراین باره می فرماید:«إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ کانَ مَشْهُودا» همانا قرآن فجر(نماز صبح‏)، مشهود فرشتگان شب و روز است! قرآن به معنی چیزی است که قرائت می ‏شود و قرآن فجر روی هم رفته اشاره به نماز فجر است. (اسراء:78. 3- تفسیر نمونه ذیل آیه)

آیه فوق می ‏گوید:«إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ کانَ مَشْهُوداً» نماز صبح مورد مشاهده است، اکنون این سؤال پیش می‏ آید که مشاهده چه کسانی؟

روایاتی که در تفسیر این آیه به ما رسیده می ‏گوید:نماز صبح مشهود ملائکه شب و روز است، زیرا در آغاز صبح فرشتگان شب که مراقب بندگان خدایند جای خود را به فرشتگان روز می ‏دهند و چون نماز صبح در همان آغاز طلوع انجام می ‏گیرد هر دو گروه آن را مشاهده کرده و بر آن گواهی می‏ دهند. (الکافی ط – الإسلامیة، ج‏8، ص:341)

راه جلوگیری از قضا شدن نماز صبح با درخواست از خداوند

اگر احتمال می دهیم نمازی از ما فوت شده حتماً آن را قضا کنیم. آیه شریفه «إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ کَانَ مَشْهُوداً» یادمان باشد، شب که می خواهیم بخوابیم از خدای تبارک و تعالی استمداد کنیم، خدایا تو خودت ما را برای نماز صبح بیدار کن، خدایا تو عنایت کن و ما را به محفل نورانی خود و به بزم عاشقان و مناجات کنندگان خودت راه بده، شما امتحان کنید، بزرگان ما بارها فرمودند نمی شود انسان شب از خدا طلب کند، حتی نماز شب را، اما موفق به نماز شب نشود، به جای اینکه به این و آن سفارش کنیم که ما را برای نماز صبح بیدار کنید از خدا و ملائکه الهی بخواهیم، از آنهایی که دائماً بیدارند و توجه دارند.

قضا شدن نماز

حال اگر واقعاً دغدغه داشته باشیم، چنانچه یک روز صبح از خواب بلند شویم و ببینیم نیم ساعت از اذان گذشته، بگوئیم عجب! ملائکه لیل رفتند و شاهد نماز امروز نبودند و این چه خسارت بزرگی است! اگر یک مقدار این حال را در خود ایجاد کنیم مطمئن باشید که همیشه هنگام اذان صبح برای نماز و مناجات با خدای تبارک و تعالی بیدار هستیم، معنای این آیه را همه بدانند و به ذهن بسپارند، در حال راه رفتن این را با خود زمزمه کنند. (اسرار و آداب نماز 219)

در روایت دیگر امام صادق(ع) در پاسخ اسحاق بن عمار می فرمایند:«فَإِذَا صَلَّی الْعَبْدُ الصُّبْحَ مَعَ طُلُوعِ الْفَجْرِ أُثْبِتَتْ لَهُ مَرَّتَیْنِ أَثْبَتَهَا مَلَائِکَةُ اللَّیْلِ وَ مَلَائِکَةُ النَّهَارِ»(5)؛ وقتی بنده ای نماز صبح را هنگام طلوع فجر بخواند دو بار برای او نوشته می شود، هم ملائکه لیل آن را ثبت می کنند و هم ملائکه نهار. (الکافی ط – الإسلامیة، ج‏3، ص:283)

حدیث درباره فضیلت برگزاری نماز صبح به جماعت

یکی دیگر از احادیث مهم درباره نماز صبح، اشاره به برگزاری نماز صبح به جماعت است.

امام صادق(ع) از رسول خدا(ص) نقل می فرمایند:

«مَنْ‏ صَلَّی‏ الْغَدَاةَ وَ الْعِشَاءَ الْآخِرَةَ فِی جَمَاعَةٍ فَهُوَ فِی ذِمَّةِ اللَّهِ فَمَنْ ظَلَمَهُ فَإِنَّمَا یَظْلِمُ اللَّهَ وَ مَنْ حَقَّرَهُ فَإِنَّمَا یُحَقِّرُ اللَّه»‏؛ هر کسی نماز صبح و عشا را با جماعت بجا آورد، در تحت نگهبانی و ذمه خدا قرار می گیرد و هر کس به او ستم کند، گویا خدا را ستم کرده است و هر کسی او را تحقیر کند، همانا خدا را تحقیر کرده است. ( المحاسن، ج‏1، ص:529)

رسول خدا(ص) فرمودند:«وَ لَوْ عَلِمُوا الْفَضْلَ الَّذِی فِیهِمَا لَأَتَوْهُمَا وَ لَوْ حَبْواً»؛ اگر بدانند فضیلت خواندن نماز صبح و عشا (با جماعت) را به سوی آن می آیند، هر چند با زانوها و دست ها باشد (من لا یحضره الفقیه، ج‏1، ص:377)

در حدیثی دیگر می فرمایند:«مَنْ صَلَّی الْمَغْرِبَ وَ الْعِشَاءَ الْآخِرَةَ وَ صَلَاةَ الْغَدَاةِ فِی الْمَسْجِدِ فِی جَمَاعَةٍ فَکَأَنَّمَا أَحْیَا اللَّیْلَ کُلَّهُ»؛ هر کس نماز مغرب و عشا و صبح را در مسجد با جماعت بخواند، گویا تمام شب را احیا نگه داشته. (وسائل الشیعة، ج‏8، ص:295)

رسول خدا(ص) روزی پس از ادای نماز صبح در مسجد رو به اصحاب کرده و از حال مردمی که نامشان را یک به یک برد، پرسید که آیا اینان به جماعت حاضر شده اند؟ اصحاب عرض کردند:نه یا رسول الله! حضرت با تعجب پرسید:آیا غایب اند؟ بعد فرمودند:به راستی که هیچ نمازی بر منافقان از این نماز صبح و نماز عشا، دشوارتر نخواهد بود. ( المحاسن، ج‏1، ص:84)

توجه ائمه و بزرگان به نماز صبح

هنگامی امام حسن عسکری(ع) در بستر بیماری بود و آخرین لحظات عمر شریفش را سپری می کرد مقداری دارو جوشانده خدمت حضرت آوردند تا میل فرمایند، حضرت فرمودند:وقت نماز صبح است. اول مقداری آب بیاورید تا وضو بگیرم و نماز بخوانم.آب آوردند و امام وضو گرفت و نماز صبح را بجا آورد و لحظاتی بعد روح مقدسش به عالم بقا پرواز کرد. (منتهی الامال،ج2،ص412)

نماز جماعت

مرحوم آیت الله حاج شیخ حسنعلی اصفهانی معروف به نخودکی در وصیت خود به فرزندش می گوید:

اگر آدمی چهل روز به ریاضت و عبادت بپردازد، ولی یک بار نماز صبح از او فوت شود، نتیجه آن چهل روز عبادت بی ارزش و نابود خواهد شد، اما نمازی که این قدر اهمیت دارد و چنین آثاری دارد چرا برخی افراد با اینکه دیگر نمازهایشان را مرتب می خوانند نماز صبح شان قضا می شود و نسب به قضاشدن آن نگرانی ندارند؟ به عبارت دیگر عوامل سلب توفیق از نماز صبح چیست؟ عوامل سلب توفیق از نماز صبح به دو گروه عمده دسته بندی می شود:

الف:عوامل مادی که برخی از این عوامل شامل موارد ذیل است:

فقدان برنامه ریزی و نظم در زندگی

از مهمترین عوامل مادی که مانع از توفیق درک نماز صبح می شود، فقدان برنامه ریزی و نظم در زندگی است، مانند فقدان برنامه ای منظم برای خواب و یا عدم برنامه ریزی جهت قضا نشدن نماز صبح و یا ایجاد مشغله های پراکنده و فراتر از توانایی های خود که نتیجه ای جز ایجاد خستگی مفرط ندارد.

پرخوری در شب

علتی دیگر برای خواب طولانی و سنگین پرخوری در شب است، حضرت عیسی(ع) خطاب به بنی اسرائیل فرمودند:«ای بنی اسرائیل! خوردن خود را زیاد نکنید، زیرا هر کس بر خوردن خود بیفزاید، بر خوابیدن خود هم می افزاید و هر کس که بر خواب خود بیفزاید، از نماز کم می گذارد و در نتیجه در زمره غافلان نوشته می شود.

ب:عوامل معنوی که به شرح زیر است:

ضعف در خداشناسی

یکی از مهمترین عوامل معنوی که موجب می شود تا انسان نسبت به نماز صبح اهمیت ندهد، عدم معرفت و شناخت نسبت به خداوند متعال و الطاف وی است، فرض کنید اگر با یکی از مسئوالان که حل مشکلتان در دست اوست قراری گذاشته اید و یقین دارید که وی در همان ساعت مقرر منتظر شما است. آیا واقعا شب به راحتی می خوابید و دیر بر سر قرار حاضر شده و یا با کسلی با وی مواجه می شوید؟

اگر انسان واقعاً نسبت به الطاف الهی کمترین معرفتی داشته باشد و بداند که کسی که در نماز با او صحبت می کند، همانی است که او را از نیستی به دنیا آورده و تمامی نعمت های خود را نیز بر او ارزانی داشته تا به نهایت کمال و درجات بالای بهشتی دست پیدا کند و او همانی است که اختیار کمی و زیادی روزی اش را دارد؛ همانی است که مرگ و زندگی اش در ید قدرت اوست، با این حال آیا نسبت به نماز با بی حالی برخورد خواهد کرد و یا آنکه سر از پا نشناخته و با تمام وجود به اقامه نماز عاشقانه خواهد پرداخت. (مجموعة ورام ج‏1، ص:47)

راههای جلوگیری از قضا شدن نماز صبح + نظر آیت الله بهجت

4.8664
این مطلب مفید بود ؟63331
منبع : بخش دین و مذهب نمناک/ن/ن.ح
12 نظر به ثبت رسیده است
الهام1397-06-26
منم هر کاری میکنم نمی تونم بیدار شم ساعتم میزارم ولی اصلا بیدار نمیشم ساعت رو خاموش میکنم میخوابم، آیه آخر سوره ی کهف هم می خونم، ولی بی فایده
5910
مرتضوی1402-02-21
سعی کنید شب ها حتما زودتر بخوابید...حله ان شاءالله
20
کاربر سایت1397-06-18
برای منم دعا کنین که خدا بیدارم کنه...خیلی سختمه
396
شهیدی1397-02-13
سلام من خیلی اجیرخواب هستم وبه راحتی بازنگ موبایل بیدارمیشم امامتاسفانه مشکلم اینه که نمیتونم ازجام بلندشم وضوبگیرم ونمازموبخونم درواقع تنبلیم میشه نمیدونم چیکارکنم احساس میکنم همه دین وایمانم بربادرفته.
7016
نگار1397-07-16
عزیزم اگه واقعا دوست داری نمازصبح روبموقع بخوونی شب قبل ازخواب مسواک بزن ووضو بگیروسه بارسوره توحیدروبخوون وازخدا بخواه که بیدارت کنه مطمئن باش خدا بیدارت میکنه ان شاءالله
844
حیدری1396-09-05
من خوابم خعلی سنگین است و اکثر اوقات با وجود اینکه ساعت را کوک میدهم باز هم موقع نماز بیدار نمی شوم. واقعا نمیدانم چه کار کنم
7611
خدایا کمک کن هیچ وقت1396-04-29
خدایاکمک کن به همه ی ماتا نمازاول بخونیم
1015
باسلام بله انشالله ن1396-03-18
نمازاول وقت به ادم کمک زیادی میکنه براخداوند خالط باشیم دوستان باتشکر
591
حسین1396-01-30
عالیه منم هروقت ازخداخواستم بیدارم کرد برای نمازصبح
993
سید میرزا هاشمی1400-11-22
نیاز به یک سری برنامه ریزی و تمرین داره دیگه آسونه
60
جواد1402-02-18
بعضیا مشکلشون بیدار نشدنه، بعضیا بیدار میشن اما مشکلشون تنبلیه، کسانی که بیدار نمیشن، باید غذای سنگین نخورن و شبها زود بخوابن و یا اگر بیماری دارن که باعث سنگینی خوابشون میشه برطرفش کنن، بعضیا که مشکلشون تنبلیه باید معرفت شون نسبت به خدا زیاد کنن و ذکر استغفار و صلوات رو فراموش نکنند.
80
عبدالله1402-05-28
عوامل متعددی برای سنگینی خواب وجود داره که یکیش به مزاج برمیگرده.
کسی که این مشکل رو داره پیش متخصص طب سنتی بره مشکلش حل میشه ان شاءالله
00
وبگردی