کاربرد داروی کورتیزون و عوارض آن + تفاوت با هیدروکورتیزون

داروی کورتیزون چیست ؟ 

کورتیزون یک استروئید است که از آزادسازی موادی در بدن که عاملی برای ایجاد التهاب هستند جلوگیری می کند. کورتیزون توسط غده فوق کلیوی به طور طبیعی در بدن ساخته می شود و وظایف متعددی در بدن مانند کاهش التهاب را بر عهده دارد.در درمان برخی از بیماری ها باید مقدار بیشتری از این هورمون در بدن وجود داشته باشد ، به همین دلیل از کورتیزون یا داروهای کورتونی استفاده می شود. 

کورتیزون باعث افزایش میزان چربی خون می شود بنابراین افرادی که داروی کورتیزون مصرف می کنند باید پروتئین کافی مصرف کنند و میزان مصرف چربی خود را کاهش دهند. کورتیزون در اشکال مختلفی مثل قرص و آمپول در دسترس می باشد. در ادامه این بخش از بهداشت و سلامت نمناک به معرفی بیشتر داروی کورتیزون می پردازیم.

کورتیزون برای چه مشکلی تجویز می شود ؟

کورتیزون برای درمان مشکلات مختلفی از جمله آرتریت، کولیت اولسراتیو، مشکلات پوستی مانند پسوریازیس و آکنه، لوپوس، بیماری های چشمی، برخی از سرطان ها ، اختلالات آلرژیک و اختلالات تنفسی استفاده می شود. کورتیزون همچنین ممکن است برای اهدافی که در این قسمت نگفتیم هم مورد استفاده قرار بگیرد . 

تفاوت بین کورتیزون و هیدروکورتیزون 

هیدروکورتیزان و کورتیزون هر دو جزء کورتیکواستروئید ها هستند. کورتیزون به  صورت موضعی یک ماده فعال نیست و در کبد به هیدروکورتیزون تبدیل می شود.هیدروکورتیزون به دلیل عوارض جانبی کم و قدرت ضد التهابی متوسط به یک کورتیکواستروئید موضعی کاربردی برای مدیریت وضعیت های التهابی پوست تبدیل شده است. 

همانطور که در ابتدای این مطلب گفته شد غده فوق کلیه هیدروکورتیزون یا همان کورتیزول را در بدن به طور طبیعی  ذخیره می کند که دارای فعالیت ضد التهابی است و  یک فعالیت ضعیف مینرال کورتیکوئید را هم انجام می دهد. مینرال کورتیکوئیدها و آلدوسترون ها آب و الکترولیت را در بدن تنظیم می کنند.

اثربخشی کورتیکو استروئیدها روی آب و الکترولیت افزایش پیدا نمی کند و با فعالیت گلوکو کورتیکوئید به تنهایی هیچ فوایدی ندارند، مگر اینکه بتوانند کمی عملکرد مینرال کورتیکوئیدی داشته باشند .کورتیزون و هیدروکورتیزون دارای فعالیت گلوکوکورتیکوئید هستند که در نگهداری مایعات نتایج خوبی دارند. 

اطلاعات مهم در مورد کورتیزون

اگر به کورتیزون آلرژی دارید ،به هیچ عنوان  نباید این دارو را مصرف کنید.

همچنین اگر هر نوع عفونت قارچی در هر جای بدن خود دارید ، از استفاده از این دارو خودداری کنید.

قبل از مصرف کورتیزون حتما در مورد سوابق پزشکی و همه دارو هایی که مصرف می کنید ، به پزشک اطلاع رسانی کنید. 

احتمالاً بیماری هایی هستند که با مصرف استروئید تداخل دارند. همچنین داروهایی هم هستند که اصلاً با استروئید سازگار نیستند. 

دوز مصرفی در صورت جراحی کردن، بیماری ، استرس و عفونت تغییر می کند. 

دوز دارو را نباید خودتان تغییر دهید و فقط باید انجام این کار را به عهده پزشک بگذارید .

در مورد هرگونه بیماری یا عفونتی که در چند هفته گذشته داشته اید، به پزشک اطلاع رسانی کنید.

نزدیک افرادی که بیمار هستند یا عفونت دارند ، نشوید .

بعضی از وضعیت ها از جمله آبله مرغون و بیماری های این چنینی برای افرادی که استروئید مصرف می کنند ، ممکن است حتی کشنده هم باشد.

در دورانی که کورتیزون استفاده می کنید واکسن نزنید زیرا واکسن در این دوران اصلاً برای شما کارآمد نیست و شما را به طور کامل از بیماری مصون نگه نمی دارد. 

مصرف کورتیزون را به یکباره قطع نکنید، مگر این که علائم ناخوشایندی را برای شما ایجاد کند. در مورد این علائم حتماً به پزشک اطلاع رسانی کنید و بگویید که مصرف دارو را قطع کرده اید. 

حتماً این دارو را سر وقت و به موقع مصرف کنید. 

قبل از مصرف دارو 

استروئید سیستم ایمنی را تضعیف می کند و در نتیجه بدن شما راحت تر به عفونت مبتلا می شود.  همچنین عفونت موجود را بدتر می کند و باعث می شود عفونتی که اخیراً داشته اید، تشدید پیدا کند و فعال شود .

اطلاع رسانی به پزشک در صورت داشتن این بیماری ها

قبل از مصرف این دارو در مورد بیماری و عفونت به پزشک اطلاع رسانی کنید و چنانچه بخش بهداشت و سلامت نمناک تاکید کرده است هر گونه از بیماری های زیر را داشتید ، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید: 

• بیماری های کبدی 
• بیماری های کلیوی 
• اختلالات تیروئید 
• دیابت 
• سابقه ابتلا به مالاریا 
• بیماری سل 
• پوکی استخوان 
• اختلالات ماهیچه ای
• گلوکوما یا آب مروارید
• عفونت هرپس چشم 
• مشکلات معده ، روده
• افسردگی 
• بیماری ذهنی 
• فشار خون بالا 
• نارسایی قلب 

هنوز مشخص نیست که کورتیزون به جنین داخل شکم آسیب وارد می کند یا خیر اما در هر صورت اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید، به پزشک اطلاع رسانی کنید. 

کورتیزون همچنین می تواند از شیر مادر عبور کند بنابراین  هنگام شیردهی نباید از کورتیزون استفاده کنید .

استروئید ها روی رشد کودک اثرگذار هستند ، بنابراین اگر کودک شما به اندازه کافی رشد نکرده، حتما به پزشک مراجعه کنید. 

چگونه باید کورتیزون را استفاده کرد ؟ 

دقیقا طبق تجویز پزشک رفتار کنید .

مقدار بیشتر یا کمتر و یا طولانی تر از حد تعیین شده را استفاده نکنید .

دستورالعمل های روی نسخه و برچسب دارو را رعایت کنید .

ممکن است بعد از مصرف این دارو آزمایش های پزشکی بدهید و نتایج خاصی را مشاهده کنید ؛ پس حتما به پزشک خود بگویید که کورتیزون استفاده کرده اید .

کورتیزون را در دمای اتاق به دور از رطوبت ، گرما و نور نگه دارید . 

اگر مصرف یک دوز از دارو را فراموش کردیم ، چه کنیم ؟ 

در سریع ترین زمان ممکن که متوجه شدید، آن را مصرف کنید اما اگر به زمان مصرف بعدی نزدیکتر بودید ، از آن صرف نظر کنید. 

هرگز برای دوزی که فراموش کرده اید ، دارو را دو برابر استفاده نکنید. 

در صورت اوردوز چه کار کنیم ؟ 

حتماً به اورژانس مراجعه کنید.  اوردوز با داروی کورتیزون معمولاً علائمی ندارد که بخواهد جان شما را تهدید کند اما استفاده طولانی مدت از استروئید بالا ، عاملی برای ایجاد علائمی از جمله   کبودی راحت ، نازک شدن پوست ، تغییر در شکل و موقعیت چربی بدن ؛ مخصوصاً در ناحیه صورت ، گردن ، کمر، مچ، افزایش مشکلات پوستی مثل آکنه و افزایش رشد موی زائد صورت ، مشکلات قاعدگی  و  بی میلی در رابطه جنسی است. 

عوارض جانبی 

واکنش های آلرژیک علائمی از جمله کهیر، تنگی نفس ، ورم صورت ، لب ، زبان یا گلو را نشان می دهد اما در کنار آن عوارض جانبی جدی تری هم دارد که شامل موارد زیر است: 

• مشکلات بینایی
• ورم
• اضافه وزن سریع
• تنگی نفس 
• افسردگی شدید 
• افکار و رفتار غیر معمول 
• تشنج 
• مدفوع خونی 
• سرفه خونی 
• درد شدید در قسمت بالای کمر
• حالت تهوع
• استفراغ 
• افزایش ضربان قلب 
• پانکراتیتیس 
• کاهش سدیم 
• سردرگمی 
• ضربان قلب نامنظم
• تشنگی شدید 
• ادرار مکرر 
• ناراحتی ساق پا 
• ضعف عضلانی
• بی حسی 
• فشار خون بالا و خطرناک 
• سر درد شدید
• تاری دید 
• صدا دادن گوش
• اضطراب 
• درد قفسه سینه
• تشنج 
• تنگی نفس 

عوارض جانبی با رواج کمتر شامل موارد زیر هستند: 

• مشکلات مربوط به خواب یا بی خوابی
• تغییرات روحیه
• آکنه
• پوست خشک
• کبودی
• رنگ پریدگی
• دیر بهبود پیدا کردن زخم ها 
• عرق زیاد
• سر درد 
• سرگیجه 
• احساس چرخش در سر
• حالت تهوع
• نفخ 
• دل درد

چه داروهایی با کورتیزون تداخل دارند ؟ 

• دارو های ادرارآور 
• وارفارین و هرگونه داروی رقیق کننده خون 
• سیکلوسپورین
• انسولین یا دارو های مربوط به دیابت
• نیزورال
• ریفامپین 
• دارو های تشنج مثل فنی توئین 

نکات اضافه: 

این دارو را از دسترس کودکان دور نگه دارید. 

هرگز آن را با کسی که علائم مشابه شما دارد، هم به اشتراک نگذارید.

اگر هر گونه سوال یا اطلاعاتی مربوط به دارو می خواهید ، حتما از پزشک خود بپرسید .