صنایع دستی قزوین و سوغات معروف توریستی آن

معرفی کامل صنایع دستی و سوغات فرهنگی قزوین

بر اساس اسناد تاریخی ایرانی در زمان ساسانیان، شهر زیبای قزوین توسط پادشاهان آن زمان ایالت « کشوین» نامیده می شود. کشوین معنی شهری است که نباید از آن غافل شد! اسم جالبی که پس از تحقیق و تفحص درباه این استان در می یابیم که نظر پادشاهان بسیار به واقعیت نزدیک است و این شهر از لحاظ فرهنگ و هنر دارای اهمیت بسیار بالایی است.

به همین منظور قصد داریم در این بخش از فرهنگ و هنر نمناک به بررسی و معرفی صنایع دستی این منطقه بپردازیم. طبق سرشماری های اخیر، استان قزوین دارای 7500 تولیدکننده صنایع دستی می باشد که با تلاش و ذوق هنری خود سعی در حفظ آثار و زیبایی های این منطقه دارند و با تولیدات خود کمک شایانی به بقای فرهنگ و تاریخ ایرانی در شهر قزوین می کنند، با ما همراه باشید تا با صنایع دستی استان قزوین آشنا شوید.

چادرشب بافی

هنر چادرشب بافی که نوعی نساجی سنتی به شمار می رود، در یکی از روستا های اطراف قزوین به نام الموت بسیار رایج است. چادر شب را به صورت ساده، رنگی و یا طرح های شطرنجی و راه راه و با استفاده از پنبه می بافند.

در این استان انواع روتختی ها، رومیزی، روکش مبل، کوسن و ... با استفاده از این صنعت به مردم این منطقه و گردشگران عرضی می شود.

فرش بافی

از نفیس ترین فرش های بافته شده ایرانی می توان به فرش های قزوین اشاره کرد که متاسفانه بافت آن به ورطه فراموشی سپرده شده است و فقط تعداد اندکی از آن ها در مجموعه های شخصی و موزه ها به چشم می خورد. تنوع کاربرد نقش و رنگ از جمله ویژگی های بارز این فرش ها می باشد.

نم نم دوزی

یکی دیگر از صنایع دستی استان قزوین که ظرافت و دقت بسیاری می طلبد نم نم دوزی می باشد. در این هنر با استفاده از مهره های بسیار ریزی که ترک ها به آن منجوق می گویند اشیای مختلفی مثل جای قیچی، سرمه دان، کیسه پول، جای شانه، جای مهر و ... تهیه می کنند.

موج بافی

موج نوعی دست بافته به شمار می رود که بافت آن هنوز هم در بعضی از مناطق قزوین رایج است اما متاسفانه با رواج مصنوعات کارخانه ای ارزان و متنوع ، رونق این هنر همچون سایر صنایع دستی کمرنگ تر شد. دستگاهی که با آن موج بافی انجام میشود قابلیت بافت پارچه های ضخیم تر مثل پتو، پرده، روفرشی، ملحفه و همچنین قابلیت بافت پارچه های ظریف جهت تهیه البسه را دارا می باشد.

جاجیم بافی

جاجیم بافی از سابقه ای نسبتا طولانی برخوردار می باشد و در اکثر روستاهای استان قزوین رواج داشته است اما به مرور زمان کارگاه های آن از چرخه تولید حذف شده است. مواد اولیه که در بافت جاجیم به کار می رود پشم می باشد که توسط زنان روستایی بافته می شد.

ناگفته نماند که امروزه در جاجیم بافی کامواهای رنگی به کار برده می شود و روستاییان در فصول پاییز و زمستان در داخل خانه خود کارگاه های جاجیم را برپا می کنند و عشایر نیز در اواخر زمستان و اوایل بهار در فضای باز به جاجیم بافی می پردازند.

گلابتون دوزی

گلابتون دوزی از دیرباز بین طبقات متوسط و اعیان رایج بود و زمانی که دختر خانم ها را به خانه بخت می فرستادند بعضی از لوازم شخصی عروس مثل جای شانه، جعبه لوازم آرایش، جای مهر، کیف پول و ... را با به کارگیری این هنر تزئین می کردند.

جالب است بدانید که این هنر شبیه به سوزن دوزی می باشد تنها یک تفاوت بین آنها وجود دارد و آن هم اینکه جای نخ از مفتول های بسیار نازک طلایی و یا برنجی استفاده می کنند.

پن بافی (نوار بافی)

در گذشته های دور با استفاده از نخ های ابریشمی، پن ها را می بافتند اما امروزه این کار را با به کارگیری نخ های نایلونی انجام می دهند و نقوش متنوعی همچون چشم بلبل یا بیست و نه پر، چهل چپر، چشم خروس یا بیست و هشت پر، هشت پر یا مارپیچ یا نیم داخل بر روی آن می اندازند. در گذشته بافت نوارهای تزیینی در رودبار الموت بسیار رایج بود.

گلیم بافی

هنر گلیم بافی تقریباً در تمام روستاهای قزوین رواج دارد و یکی از صنایع دستی معروف این منطقه به شمار می رود. اگر بخواهیم مهمترین مراکز بافت گلیم را در این منطقه معرفی کنیم می توان به رودبار شهرستان، رودبار الموت ضیاءآباد و ارداق اشاره کرد.

مشبک فلز

از هنرهای متعلق به قزوین که نوعی قلم زنی روی فلز محسوب می شود مشبک کاری فلز نام دارد. با استفاده از این هنر طرح ها و نقش هایی روی فلزات انداخته می شود و سپس با اره مویی یا سنباده تیز آن را در می آورند. شما می توانید در انواع آینه و شمعدان و ظروف هنر مشبک کاری را به خوبی ملاحظه کنید.

سرمه دوزی

سرمه دوزی نوعی روروزی تزئینی محسوب می شود که روی مخمل یا ترمه اجرا می شود و درخشش خاص و منحصر به فردی به پارچه می بخشد. این هنر از جمله صنایع دستی معروف استان قزوین به شمار می رود و گردشگران اشیای مزین به سرمه دوزی و همچنین لباس ها و پارچه های سرمه دوزی شده را به عنوان سوغاتی از این استان خریداری می کنند.

گیوه دوزی

شهرهای تاکستان و قزوین از جمله مراکزی هستند که صنعت گیوه دوزی در آن ها رایج است. گیوه های دوخته شده در این استان با کمی تفاوت با گیوه های آباده ، یزد و کرمانشاه تولید می شوند و این تفاوت در درست کردن کف گیوه ها نمایان است به طوری که کف این گیوه ها چرمی یا پلاستیکی می باشد.

مسگری

از جمله ظروف مورد علاقه ایرانیان که در طب سنتی نیز توصیه بسیاری برای استفاده کردن آن شده است ظروف مسی می باشد که فواید بسیار زیادی هم دارد. این ظروف به واسطه حضور پر رنگ مسگری در این استان تولید می شوند چرا که در این منطقه مسگران با مهارت بیشماری وجود دارند.

زره بافی

زره بافی یکی دیگر از صنایع دستی معروف این استان می باشد که در گذشته بسیار رایج بود. به دلیل موقعیت مکانی قزوین و جنگ های مختلفی که این منطقه از سر گذرانده است، هنرمندان این شهر را موظف به ساخت و تولید زره ها و ابزار های جنگی می کرد تا همشهریان خود را در آمادگی برای جنگ همراهی کنند.

خوش نویسی

همانطور که می دانید خوشنویسی یکی از مهم ترین جنبه های شخصیتی هر فردی به شمار می رود و در میان ایرانیان این ویژگی بسیار با اهمیت می باشد. جالب است بدانید استان قزوین یکی از مهمترین مراکز خوشنویسی محسوب می شود و هنرمندان بیشماری تحویل جامعه داده است.

منبت کاری

منبت کاری یکی دیگر از بهترین هنر های سنتی استان قزوین می باشد که تلفیقی از مهارت کار با چوب، طراحی و سازندگی است. در این هنر زیبا هنرمندان این صنعت در تلاشند تا قطعات مختلف چوبی را در کنار یکدیگر قرار دهند و طرح های خیره کننده ای خلق نمایند. ارسی، حسینیه امینی ها نمونه بارز و بسیار هنرمندانه منبت کاری در این استان می باشد.

آینه کاری

یکی از شاخه های هنر های تزئینی که طرفداران بیشماری هم در سراسر کشور به خود اختصاص داده است هنر آینه کاری می باشد که در آن با استفاده از قطعات کوچک آینه اثری بی نظیر خلق می شود. در ایران قدمت بسیار بالایی به این هنر تعلق دارد و آینه کاری نخستین بار در قزوین جهت تزئین ساختمان دیوان خانه شاه طهماسب صفوی بکار گرفته شده است. کاخ گلستان از زیباترین نمونه های آینه کاری محسوب می شود.

جوراب بافی

از قدیمی ترین دست بافته های استان قزوین می توان به جوراب های پشمی این منطقه اشاره کرد. تقریبا می توان گفت جوراب بافی در همه نقاط این استان مثل آبیک، الموت و ... رایج است. جوراب های ساق کوتاه بیشتر برای زنان و جوراب های ساق بلند بیشتر برای مردان کاربرد دارد.