کمک های اولیه ضروری کودکان، از ضربه تا شکستگی و خفگی
به عنوان والدین یک کودک، شاید ترسناک ترین نقشی که باید در بعضی مواقع انجام دهید؛ نقش تکنسین فوریت های پزشکی باشد، لحظه ای را تصور کنید که کودک خون دماغ می شود، مچ دست او متورم می شود، پس از لمس ظرفی داغ دست او می سوزد و فریاد می زند؛ به همین دلیل لازم است آمادگی های این شرایط را داشته باشید زیرا سلامت خانواده درهر صورت مهم است.
در واقع نیازی نیست آموزش پزشکی ببینید بلکه مهم است بدانید چگونه شرایط جدی را بشناسید و در صورت لزوم به اورژانس مراجعه کنید.
کودکان عاشق بازی کردن و کنجکاوی هستند، دراین میان ممکن است آسیب ببینند. وقتی کودکان آسیب می بینند مهم است که بدانید چه موقع به اورژانس مراجعه کنید یا با انجام یکسری کمک های اولیه او را نجات دهید. در این قسمت از نمناک کمک های اولیه آسیب دیدگی کودکان ذکر شده است تا دفعه بعد دراین چنین شرایطی آماده باشید.
1- آسیب دیدگی سر
علائم آسیب دیدگی سر که ممکن است نشانه ای از ضربه مغزی باشد، عبارتند از:احساس خستگی (حتی مختصر)، سر درد شدید، استفراغ، گیجی، خواب آلودگی یا ناتوانی در راه رفتن.
اولین کاری که باید انجام دهید آن است که کودک خود را بررسی کنید، اگر به نظر می رسد گردن درد، ضعف یا احساس گزگز در بازوها دارد او را بی حرکت نگه دارید و با اورژانس تماس بگیرید.
اگر کودک در یک ورزش به سرش ضربه وارد شده، باید بازی را متوقف کرده و بلافاصله به منظور پیشگیری از آسیب دیدگی بیشتر با 115 تماس بگیرید.
درصورت سر درد شدید یا حواس پرتی، احساس خواب آلودگی بیش از حد معمول، استفراغ مداوم یا انجام هر کاری که نگران کننده باشد، باید فورا با پزشک تماس گرفته و از او کمک بخواهید.
هرگز به کودکی که از ناحیه سر آسیب دیده است ایبوپروفن ندهید زیرا این دارو ممکن است خونریزی را افزایش داده و در صورت وجود خطر احتمالی چون آسیب مغزی (حتی بسیار خفیف) می تواند بسیار خطرناک باشد.
در صورت جزئی بودن ضربه یک بسته یخ یا یک کیسه نخود فرنگی منجمد را در یک حوله نازک بپیچید و آن را در ناحیه آسیب دیده نگه دارید تا تورم کاهش یابد. همچنین می توانید استامینوفن را برای درد پیشنهاد دهید. استراحت در واقع بخشی از درمان ضربه مغزی است و بیشتر کودکان خردسال حتی پس از آسیب دیدگی جزئی در سر نیز به آن احتیاج دارند.
2- واکنش شدید آلرژیک
در صورت واکنش آلرژیک پس از ظهور کهیر، ممکن است صورت یا لب های کودک متورم شود و یا سرفه کند و به سختی نفس بکشد. همچنین احساس سرگیجه، استفراغ یا اسهال نیز ممکن است.
در این شرایط بهتر است در صورت در دسترس بودن؛ بلافاصله از یک داروی تزریقی اپی نفرین (EpiPen) استفاده کنید. حتی اگر بعد از تزریق نیز احساس بهتری داشت، باز هم او را به اورژانس منتقل کنید زیرا اثرات دارو به زودی از بین خواهد رفت. اگر کودک در صحبت کردن یا تنفس دچار مشکل است، سریعا با اورژانس تماس بگیرید.
3- شکستگی و لب پریدگی دندان
علائم این مشکل علاوه بر آسیب دیدگی دندان، قرمز شدن اطراف دهان نیز می باشد. در این شرایط بلافاصله با دندان پزشک تماس بگیرید مخصوصا اگر دندان دائمی باشد.
اگر نمی توانید به مطب دندان پزشکی مراجعه کنید فرزندتان را به اورژانس برسانید. لب پریدگی دندان با درگیری عصب همراه است. تا جایی که می توانید دندون لب پریده و شکسته را در جای خودش نگه دارید درغیر این صورت ممکن است نیاز به کشیدن باشد.
4- خون دماغ
خون دماغ شدن مصدومیتی است که به سختی می توان از آن گذشت. در این شرایط از کودک خود بخواهید سرش را کمی به سمت جلو متمایل کند و سپس دستمالی را محکم زیر استخوان بینی اش نگه دارید. استفاده از اسپری فنیل آفرین بینی نیز ممکن است موثر واقع شود.
این وضعیت را به مدت 10-15 دقیقه نگه دارید تا زمانی که خونریزی متوقف شود. حدود یک ساعت یا پس از توقف خونریزی و لخته شدن، می توانید کمی وازلین را درقسمت داخلی سوراخ بینی بکشید تا رطوبت آن حفظ شود.
هرگز به کودک اجازه ندهید به عقب خم شود زیرا ممکن است خون به گلو و معده اش راه یافته و منجر به خفگی او شود. فرزند خود را برای تنفس از طریق بینی منع کنید زیرا حتی یک ضربه کوتاه و آرام نیز می تواند خونریزی را مجددا تحریک کند. هرگز سوراخ بینی کودک را از دستمال یا پارچه پر نکنید.
اگر خونریزی درعرض 30 دقیقه متوقف نشد یا شک دارید بینی کودک شکسته است یا خیر ، سریعا به اورژانس مراجعه کنید.
5- شکستگی استخوان
اگر استخوان پیچ بخورد یا از پوست بیرون بزند شکسته است. اما این اتفاق معمولا واضح نیست. در چنین شرایطی پس از آسیب دیدگی؛ کودک در ناحیه آسیب دیده درد بسیاری دارد، آن قسمت متورم شده و احساس حواس پرتی می کند.
در چنین شرایطی اندام آسیب دیده را تا حد ممکن کم حرکت دهید، اگر استخوانش بیرون زده یا پیچ خورده و درد شدیدی دارد با اورژانس تماس بگیرید. در غیر این صورت برای مشاوره و ویزیت با پزشک خود تماس بگیرید.
برای آشنایی بیشتر با کمک های اولیه اورژانسی کودکان میتوانید به مطلب " کمک های اولیه ای که والدین باید بدانند " مراجعه کنید.
6- آسیب دیدگی چشم
در این شرایط کودک احتمالا درد بسیاری خواهد داشت و چشم هایش را مالش یا فشار می دهد که ممکن است قرمزشود یا به شدت اشک بریزد.
اگر صدمه آشکاری به چشم وارد شده است یا در تنفس مشکلی دارد و غش کرده است، با اورژانس تماس بگیرید. در صورت ضربه مستقیم به چشم یا تماس با یک جسم، او را مجبور به بازکردن چشمش نکنید.
در غیر این صورت تا می توانید چشم کودک را باز نگه دارید و محلول نمک، آب یا شیر را درون چشمش بریزید. در نهایت حتما با پزشک تماس بگیرید یا به اورژانس مراجعه کنید.
7- خفگی
کودک در این شرایط برای تنفس مشکل دارد و ممکن است گلویش را بگیرد و غش کند. اگر فرزندتان بتواند با اصوات ساده به شما پاسخ دهد؛ پس راه هوایی او باز است اما اگر نمی تواند پاسخی دهد سریعا با اورژانس تماس بگیرید سپس مانور هایملیخ را انجام دهید و دستان خود را به دور کمر کودک بپیچید، مشت کنید و انگشت شست خود را بالای شکم او قرار دهید ( درست زیر قفسه سینه ).
اکنون مشت خود را با دست دیگر بگیرید و رانش های سریع و روبه بالا انجام دهید تا جایی که آنچه در گلوی کودک بوده خارج شود. در صورتی که علائم شدید خفگی را مشاهده کردید، او را بغل گرفته و به سمت عقب برگردانید و از کف دست خود برای تحریک ضربات محکم به تیغه های شانه اش استفاده کنید.
اگر کودک شما سرفه می کند اما می تواند صحبت کند، اجازه دهید سرفه کند.
اگر تنفس کودک دشوار است یا نمی تواند به طور عادی صحبت کند او را به اورژانس برسانید.
8- مسمومیت
علائم مسمومیت به سم وارد شده به بدن بستگی دارد. این علائم معمولا شامل سوزش دهان، دشواری در تنفس، خواب آلودگی و استفراغ می شود. هر زمان که کودک ناگهان بیمار شود یا به طرز عجیبی رفتار کند احتمال مسمومیت وجود دارد.
اگر کودک در تنفس یا بیدار ماندن مشکل دارد؛ با شماره 115 تماس بگیرید. اگر بدانید کودک چه چیزی خورده یا بلعیده و مقدارش چقدر بوده، به تشخیص و درمان پزشک کمک خواهید کرد.
9- خونریزی از زخم
علائم زخم و بریدگی هنگامی جدی است که خونریزی پس از چند دقیقه فشار آوردن نیز متوقف نشود. در این شرایط ابتدا زخم را با آب و صابون بشویید، روی آن پماد آنتی بیوتیک بمالید و باندپیچی کنید. اگر شاهد خونریزی از بانداژ بودید، به مدت 15 دقیقه ناحیه آسیب دیده را به سمت بالای قلب گرفته و محکم فشار دهید تا خونریزی متوقف شود.
هرگز زخم تان را با الکل، پراکسید هیدروژن یا بتادین تمیز نکنید. الکل باعث سوزش شده و پراکسید هیدروژن و بتادین می تواند به پوست آسیب برساند و از بهبود یافتن آن جلوگیری کند.
چنانچه زخم کودک تان بزرگ، شکاف دار یا خونی است سریعا به پزشک مراجعه کنید زیرا ممکن است بخیه زدن لازم باشد. اگر بافت عمیق پوست، رباط یا استخوان را مشاهده کردید به بخش فوریت های پزشکی بروید.
چنانچه نمی توانید خون ریزی را در مدت 15 دقیقه متوقف کنید یا فکر می کنید جسمی خارجی در آن وجود دارد ؛ به پزشک مراجعه کنید.
اگر بریدگی بیش از 24 ساعت باز بماند پزشک آن را بخیه نمی زند زیرا دراین صورت خطر ابتلا به عفونت بیشتر است. درعوض زخم را تمیز، شستشو و باند پیچی می کنند. این یک مسیر ایمن برای بهبودی است.
10- سوختگی
در این شرایط ممکن است که پوست کودک قرمز شده و تاول بزند. سوختگی درجه سه بدترین نوع سوختگی است که محل آسیب دیده می تواند سفید یا سیاه به نظر برسد.
در این شرایط ابتدا 10-15 دقیقه ناحیه سوختگی را زیر یک شیر آب خنک بگیرید تا پوست خنک شود، دردش تسکین یابد و جلوی تاول زدن را بگیرد. می توانید در صورت لزوم این روند را تکرار کنید یا یک کمپرس یخ را در24-48 ساعت آینده روی محل آسیب دیده اعمال کنید.
در مرحله بعد، یک پماد آنتی بیوتیک مثل باسی تراسین را به محل آسیب دیده بمالید تا سوختگی را تسکین دهید و به سلول های پوستی کمک کنید تا مجددا بازیابی شوند. اگر احساس می کنید هنوز درد دارد؛ می توانید به او استامینوفن یا ایبوپروفن بدهید اما اگر پوستش تاول زد کاری نکنید و اجازه دهید از ایجاد عفونت پیشگیری شود. هنگامی که تاول به خودی خود ظاهر شد، از یک پماد آنتی بیوتیک و باند تمیزی استفاده کنید.
هرگز از ویتامین Eیا کره استفاده نکنید زیرا موادی تحریک کننده هستند.
هرگز یخ را مستقیما روی محل سوختگی قرار ندهید زیرا منجر به آسیب بافتی خواهد شد.
اگر پوست کودک بسیار دردناک، لکه دار، مرطوب یا موم دار به نظر می رسد یا نمی تواند آن را حرکت دهد؛ ممکن است دچار سوختگی شدیدی شده باشد که نیاز به مراجعه سریع پزشکی دارد. در صورت سوختگی با مواد شیمیایی نیز سریعا به بخش فوریت های پزشکی مراجعه کنید.
اگر سوختگی به اندازه کف دست یا بزرگ تر باشد و روی صورت، گوش، دست ها، اندام تناسلی یا پاها باشد؛ حتما باید به پزشک مراجعه کنید.
11- تشنج
در این شرایط ممکن است کودک ناگهان شروع به تکان دادن یا سفت کردن دست و پاهایش کند و به شما پاسخی ندهد. علائم نیز ممکن است شامل خیره شدن ثانیه ای به یک نقطه یا مات و مبهوت به نظر رسیدن و گرد شدن چشمانش باشد.
در این شرایط کودک را در کنارخود قرار دهید و سعی کنید زمان بروز علائم را یادداشت کنید. طولانی ترین تشنج بین 2-5 دقیقه طول می کشد. چیزی در دهان او نگذارید.
اگر کودک قبلا سابقه تشنج نداشته؛ سریعا با 115 تماس بگیرید. اگر رنگ او کبود شود و تشنج بیش از 5 دقیقه طول بکشد، قادر به تنفس صحیح نباشد و خواب آلود به نظر برسد نیز باید فورا به پزشک مراجعه کنید.
12- پیچ خوردگی قوزک پا
درچنین شرایطی کودک را بنشانید و یک کمپرس یخ یا یک کیسه سبزیجات منجمد را در هر ساعت به مدت 15 دقیقه روی مچ پای آسیب دیده قرار دهید و این روند را تا 48 ساعت تکرار کنید، همچنین مچ پا را بالا تر از سطح قلب نگه دارید. به منظور کاهش درد و تورم نیز می توانید ایبوپروفن مصرف کنید.
هرگز کمپرس گرم را روی محل آسیب دیده نگذارید، در 48 ساعت اولیه پای خود را درون وان آب گرم نگذارید زیرا گرما می تواند تورم و درد را افزایش دهد. اگر کودک قادر به ایستادن نیست یا به نظر می رسد که مچ پای او تغییر شکل داده است، به مرکز فوریت های پزشکی مراجعه کنید زیرا احتمال رگ به رگ شدن یا کشیدگی شدید رباطی وجود دارد.