صنایع دستی و سوغات اصلی تهران

صنایع دستی تهران و سوغات معروف این شهر برای گردشگران

تهران، پایتخت ایران که مسافران آن را به عنوان شهر پر دود و ترافیک می شناسند، برخلاف باور بسیاری افراد نه تنها دارای جاذبه های گردشگری فراوان است بلکه سوغاتی ها و صنایع دستی ارزشمندی دارد. صنایع دستی تهران از دوران حکومت قاجار در این شهر رونق گرفت تا جاییکه امروزه نیز برخی از این صنایع دستی به صورت کارگاهی تولید می شوند و بازار خوبی در داخل و خارج کشور به خود اختصاص داده اند. در این بخش از نمناک به معرفی صنایع دستی تهران می پردازیم.

قالی بافی

قالی و قالیچه از صنایع دستی مردم استان تهران است. در مناطق روستایی استان تهران کارگاه‌های قالی‌بافی بسیاری وجود دارد و مردم این مناطق قالی‌های دست‌بافت زیبایی با نقش‌ها و طرح‌های متنوع می بافند که بیشتر طرح های آنان مربوط به طبیعت می باشد.

ملیله سازی

ملیله سازی از محبوب ترین صنایع دستی تهران است. هنر ملیله سازی، هنر کار با فلزاتی مثل طلا، نقره و مس است که آن‌ها را با دقت و ظرافت به صورت مفتول‌های باریک در می آورند و مفتول های آماده شده را در قالبی که از قبل طراحی شده به وسیله انبرهای ظریف فرم داده و نقش اندازی کرده و با حرارت دادن و با استفاده از جوش نقره به هم متصل می کنند.

چرم سازی

چرم یکی دیگر از صنایع دستی تهران است. برای خرید محصولات چرمی تهران مانند کیف پول، کیف اداری، کیف مجلسی زنانه، کفش، چمدان، کمربند و غیره باید به راسته چرم‌فروشان در بازار بزرگ تهران یا خیابان فردوسی و سعدی بروید زیرا اغلب برندهای بزرگ تولید‌کننده مصنوعات چرمی در این خیابان‌‌ها نمایندگی دارند.

نقاشی روی چرم

نقاشی روی چرم یکی از هنرهای زیبایی است که در تهران رواج دارد. این سبک نقاشی که از سالها پیش در ایران رواج دارد اغلب به نام نقاشی قهوه خانه ایی شناخته می شود و از زیبایی بی نظیری برخوردار است. هنرمندان تهرانی روی انواع زمینه چرم با انواع رنگ مانند گواش و اکرلیک و... نقوشی زیبایی می کشند.

تراش شیشه و شیشه گری

هنر شیشه گری، تراش شیشه و نقاشی کردن روی شیشه از قدیمی ترین و سنتی ترین صنایع دستی تهران است. در این صنعت فعالیت های جانبی دیگری مانند معرق شیشه و هم جوشی شیشه نیز صورت می گیرد که می توان آن ها را به عنوان سوغات شهر تهران از بازارهای آن خریداری کرد.

صنایع دستی چوبی

صنایع دستی چوبی جزء پرطرف‌دارترین صنایع‌دستی تهران است. ساخت و تزئین چوب با استفاده از شیوه‌های گوناگون برای تولید اشیای مسطح، حجمی، تزئینی و کاربردی را «هنر درودگری» می‌گویند.

قلم زنی

قلم زنی از سوغات و صنایع دستی تهران است. حکاکی نقوش بر اشیای فلز است و ابزار کار هنرمند، تعدادی قلم فولادی با سطح مقطع های متنوع و چکش با وزن های مختلف می باشد. در این هنر از فلزاتی مانند نقره، طلا و مس استفاده می شود و به دو روش قلم زنی ریز یا سیاه قلم و قلم زنی برجسته برای قلم زنی های درشت تر و ضخیم تر انجام می گیرد. در سیاه قلم اغلب از طرح های اسلیمی و و مینیاتوری استفاده می شود.

تابلو فرش و چهره بافی

تابلو فرش و چهره بافی های تهران از صنایع دستی و سوغات ارزشمند استان تهران هستند، اکثر تابلو فرش فروشی های معروف این شهر در نزدیکی خیابان ولیعصر قرار دارند و نمونه های بی نظیری از این صنایع دستی را به خریداران عرضه می کنند.

مرصع کاری (مخراج کاری)

مرصع کاری یا مخراج کاری یکی از شاخه های صنایع دستی سنگی تهران محسوب می شود. مرصع به معنی آنچه با جواهر تزئین شده و هنر مرصع کاری به نشاندن جواهر(سنگهای قیمتی ونیمه قیمتی)بر روی ظروف، زیور آلات و اشیاء تزئینی دیگر می گویند.

زیور آلات سنتی

زیورآلات سنتی از زیباترین صنایع دستی و سوغات تهران یه شمار می‌آید. مردم تهران اغلب این زیورآلات را با موادی چون طلا، نقره، سنگ تزئینی و... می سازند. این زیورالات سنتی علاوه بر رویکرد آیینی و زیباشناختی دارای رویکرد اقتصادی نیز می باشند.

جاجیم بافی

جاجیم بافی یکی از زیباترین صنایع دستی مردم روستا و عشایر استان تهران می باشد که از همان زمان های گذشته رواج داشته و از آن به عنوان زیرانداز و روپوش و … استفاده می شود. جاجیم، نوعی قالی در رنگ ها و اشکال گوناگونی است که از رنگ های جذابی برخوردار بوده و از پشم تهیه می شود. نقوش به کار رفته روی جاجیم معمولاً به شکل راه راه و لوزی یا طرح هایی الهام گرفته از طبیعت می باشد. طرح‌ها و نقشه‌ها جاجیم فیروزکوه شباهت زیادی با طرح‌ها و نقشه‌های جاجیم آلاشت دارد.

چاپ باتیک

چاپ باتیک یا چاپ روی پارچه از دیگر صنایع دستی تهران می باشد. هنرمندان تهرانی برای تولید این هنر زیبا، از رنگ‌های طبیعی به دست آمده از انار، زردچوبه و...استفاده می کنند و با قالب های مخصوص طرح‌های مختلف را روی پارچه ایجاد می‌کنند.

سرمه دوزی

سرمه دوزی از صنایع دستی و سوغات تهران و نوعی دوخت تزئینی بسیار زیبا است که نزدیک به 3000 سال قدمت دارد. نخ سرمه از انواع مواد اولیه اصلی برای این هنر نخی محسوب می شود که حالت ارتجاعی دارد و به هر شکلی فرم و حالت می گیرد و شما می توانید با کمک نخ سرمه دوزی انواع طرحهای زیبا را روی پارچه هایی نظیر مخمل و ماهوت و ابریشم و ساتن و اطلس بدوزید.

ورنی بافی

ورنی از دیگر صنایع دستی استان تهران به شمار می رود. ورنی به تلفیقی از فرش و گلیم که به عنوان روانداز کاربرد دارد. مهم ترین و معروف ترین منطقه ورنی بافی ایران در شهرستان اهر و در استان آذربایجان شرقی وجود دارد.

معرق شیشه

معرق شیشه یکی از گران‌ترین صنایع دستی تهران می باشد که از محبوبیت بالایی برخوردار می باشد. معرق­کاران تهرانی برای تزئین شیشه ها از این هنر استفاده کرده و روی شیشه اشکال هندسی را حکاکی می‌کنند. در این هنر، شبیه به هنر معرق کاری با چوب، تکه های کوچک شیشه، به خصوص شیشه های رنگی، در کنار یکدیگر قرار می گیرند تا یک هنر تزئینی را به وجود بیاورند.

میناکاری

مینا کاری یکی از صنایع دستی و سوغات تهران و هنر نقاشی و طراحی سطح فلزاتی مانند طلا، نقره و مس با لعاب دادن رنگ‌ها و آتش در کوره است. میناکاری را معمولاً بر روی ظروف مختلفی مانند گلدان و بشقاب، قاب عکس، در و پنجره حرم، زیورآلات، اشیاء تزئینی کوچک و ترکیب با خاتم‌کاری، مینیاتور، جواهرسازی و انواع دیگر هنر انجام می‌دهند.

ویترای یا نقاشی روی شیشه

ویترای یکی از زیباترین صنایع دستی استان تهران می باشد که به معنی نقاشی کردن روی شیشه است. با استفاده از هنر ویترای می‌توان نقش و نگاره‌های زیبا و خلاقانه‌ای را روی جام‌ها، لیوان‌ها، شیشه‌ها و پنجره‌های کلیساها، مساجد و کاخ‌ها پیاده کرد.

سراجی سنتی

سَرّاجی یا چرم‌سازی سنتی یکی از قدیمی‌ترین هنر‌های ایرانی است که در تهران رواج دارد. سراجی در واقع هنر استفاده از چرم طبیعی در تزیین بوده و صنعتگر پس از دباغی پوست به ساخت انواع کیف، کمربند، قطار فشنگ، زین اسب، جلد اسلحه، تابلو، قاب آیینه، قلمدان و... می پردازد.

چادر شب بافی

چادرشب بافی به عنوان یک صنعت اصیل و سنتی است که سابقه ای بس طولانی دارد. بافت چادرشب در روستاهای کوهان و گیلان ( از توابع شهرستان دماوند ) جریان دارد و دست اندرکاران آن که عمدتاً زنان و دختران خانه دار هستند که با استفاده از دستگاههای چوبی ساده، محصولاتی بسیار نفیس و ظریف که دارای طرحهای راه راه و پیچازی به رنگهای زرد، قرمز، سبز، بنفش، نارنجی، قهوه ای، نیلی و... تولید می کنند.

پته دوزی

پته‌دوزی زیر شاخه رودوزی‌ سنتی است که روی پارچه‌های پشمی و ضخیم به کمک نخ‌های رنگی ایجاد می‌شود و به کمک این هنر اصیل ایرانی می‌توان رومیزی، سجاده، جانماز، پرده، کوسن، زیر لیوانی، جلد قرآن و غیره را تزیین نمود و امروزه برای تزیین لباس، شال و مانتو نیز از این هنر استفاده می‌شود.

سفالگری

سفالگری یکی از هنرهای سنتی استان تهران به شمار می رود که از گذشته تا کنون در برخی مناطق استان تهران رواج دارد. در شهر و استان تهران کارگاه های بسیاری برای تولید ظروف سفالی وجود دارند که در آنها از خاک رس با کیفیتی برای ساخت اشیاء سفالی که نیاز به جلا و لعاب ندارند، استفاده می شود.

رودوزی

رودوزی سنتی زیباترین هنری است که مربوط به چند هزار سال پیش می باشد. در رودوزی سنتی با نخ های پشمی و ابریشمی رنگی به واسطه دست بر روی سطح پارچه های ساده نقوش مختلف ایجاد می شود.

گلیم

گلیم از صنایع دستی و سوغات تهران، نوعی فرش بدون پرز و تخت بافت با بافت ساده از پشم، ابریشم و موی حیوانات مانند بز، شتر و اسب می باشد که از آن به عنوان زیرانداز، بافت کیف، کوسن و... استفاده می کنند. نقوش اصیل و سنتی زیادی زینت‌بخش چهره گلیم ایرانی می‌شوند که گاهی شکل حیوانات و طبیعت را به خود می‌گیرند و گاه ترمه و گل و بوته هستند.

معرق چرم

معرق چرم نوعی تزئین چندتکه ای از لایه های هم ضخامت و هم سطح است که در آن قطعات برش خورده چرم مطابق با الگوها و طرح های دقیق، کنار هم چیده شده و به همدیگر الصاق می‎شوند. از این هنر اصیل برای ایجاد یا تزئین بسیاری از وسایل لوکس، تزئینات چرمی روی دیوارها، مبلمان، تابلوهای تزیینی، ساخت انواع اکسسوری ( گوشواره، گردنبند، دستبند و جا سوییچی )، جعبه های تزیینی رومیزی، کفش ها و کیف ها استفاده می شود.

کارت بافی

کارت بافی، بافت نواری با نقش های هندسی و رنگارنگ با استفاده از کارت های مربع شکل می باشد که از آن برای تزئینات لباس دور یقه، دامن، کمربند، نوارکلاه، بند زین، اسب و غیره استفاده می شود.

نکته

صنایع دستی تهران را می توانید در پاساژ پروانه، بازار بزرگ تهران، جمعه بازار تهران ( چهارراه استانبول)، بازار تجریش، خیابان استاد نجات الهی و مراکز عتیقه فروشی منوچهری تهران و... بیابید.