غذاهای محلی اردیبل؛ از انواع آش و خوراک تا خورش و...

غذاهای محلی اردبیل با طعم و عطری بی نظیر

بیشتر مواقع افراد در سفرهای خود اولویت را به دیدن نقاط مختلف شهرها می گذارند. غافل از این که در این میان جاذبه هایی هم وجود دارند که فرهنگ غذایی نام دارد اما مورد غفلت واقع می شوند و حتی گاهی اصلاً آنها را جاذبه گردشگری به حساب نمی آورند.

باید بدانید هر شهری نسبت به تاریخچه خود دارای فرهنگ غذایی خاصی است که بزرگترین دارایی آن شهر محسوب می شود. همانطور که میدانید پیش از این در آشپزخانه نمناک به فرهنگ غذایی اکثر شهر ها پرداخته ایم و شما کاربران گرامی را با خوشمزه ترین غذاهای محلی مناطق مختلف آشنا کرده ایم.

این بار نوبت به شهر پرجاذبه اردبیل رسیده است و وقت آن است که سری به آشپزخانه مردم اردبیل بزنیم تا در سفرهای بعدی خود آگاهانه از فرهنگ غذایی این منطقه بهره مند شوید، در ادامه این بخش با ما همراه باشید.

قیقاناق

قیقاناق یک نوع دسر تبریزی به شمار می رود که نام دیگر آن خاگینه می باشد و در اردبیل نیز طرفداران زیادی به خود اختصاص داده است. در تهیه این خوشمزه موادی همچون شکر، آرد، ماست، تخم مرغ، بیکینگ پودر، زعفران آب شده، گلاب و آب به کار برده می شود.

قویماق

قویماق همان کاچی معروفی است که در اکثر نقاط ایران با کمی تفاوت در طرز پخت، تهیه و طبخ می شود. از مواد تشکیل دهنده این خوشمزه میتوان به آرد گندم، آرد برنج، شکر، زعفران، کره، آب و گلاب اشاره کرد.

انواع حلواها

در اردبیل حلوا یکی از خوراکی هایی است که به عنوان دسر و یا میان وعده بسیار مورد استفاده قرار می گیرد و همچنین این حلواها در اکثر مراسم های مذهبی و عزاداری تهیه و توزیع می شود. حلوای سیاه، حلوای زرد حلوای زنجبیل و ... از جمله حلوا های خوشمزه ای هستند که پخت آن ها در این منطقه بیشتر مرسوم است.

آش رشته (اریشتَ آشی)

آش رشته یکی از معروف ترین آش های اردبیل می باشد که بیشتر در سفره های نذری و افطاری و مراسم چهارشنبه سوری پخته می شود و به نام اریشتَ آشی نیز شناخته می شود. در پخت این آش خوشمزه حبوباتی همچون لوبیا قرمز، لوبیا سفید، نخود، عدس به کار برده می شود که به نوعی اجزای اصلی این آش محسوب می شود. از این آش به عنوان آش پشت پا نیز استفاده می کنند.

آش شیر

آش شیر یکی دیگر از آش های خوشمزه اردبیل محسوب می شود که در بین مردم این منطقه شهرت زیادی دارد و مواد اولیه آن شامل گندم پوست کنده، شیر و نخود می باشد. به دلیل وجود شیر در این غذا، یکی از غنی ترین و مقوی ترین آش ها به شمار می رود.

آش دوغ

آش دوغ اردبیل یکی از پرطرفدار ترین آش های این استان به شمار می رود و برای شب نشینی های فصل سرد زمستان بهترین گزینه می باشد. در تهیه این آش بی نظیر موادی همچون دوغ محلی ترش، نخود، برنج، ماست، سبزی آش (گشنیز، تره، برگ سیر تازه) به کار برده می شود و جالب است بدانید که هر کدام از مناطق کشور آش دوغ مخصوص به خود را دارد.

آش گیلدیک یا گل نسترن

در منطقه ارسباران و اردبیل یک نوع آش خوشمزه به نام آش گیلدیک طبخ می کنند که در تهیه آن از گل نسترن کوهی به کار می برند. علاوه بر گل نسترن موادی همچون سبزی، حبوبات، برنج، برگ زردآلو، آلوچه و ... استفاده می شود. این آش طبع گرم و خشکی دارد و یکی از خوراک هایی است که سرشار از ویتامین می باشد و برای درمان بیماری های ناشی از التهاب و ورم کلیه، دردهای ناشی از پیدایش سنگ کلیه مفید است.

آش اوماج

اگرچه با شنیدن نام آش اوماج ، تبریز در ذهن تداعی می شود اما از آنجایی که فرهنگ غذایی آذری ها بسیار به هم نزدیک هستند بنابراین این غذا در اردبیل هم طرفداران بسیار زیادی به خود اختصاص داده است و یکی از مهمترین گزینه های فصول سرد سال برای پیشگیری از سرماخوردگی می باشد.

آش میوه

یکی از آش های مخصوص اردبیل که انواع میوه در تهیه آن به کار برده می شود آش میوه نام دارد. ارزش غذایی این آش بسیار بالا است و به خاطر اینکه انواع میوه های خشک در آن وجود دارد یک نوع شستشو دهنده دستگاه گوارش به شمار می رود. ناگفته نماند که استفاده از سبزی در این آش اجباری ندارد و میتوانید از لیست مواد اولیه آن را حذف کنید.

آش یارما

آش بلغور یا آش یارما یکی از آش های سنتی استان اردبیل می باشد که قدمت بسیار طولانی دارد. بلغور گندم خواص بسیار زیادی دارد و برای پیشگیری از سرطان کولون و سینه تاثیر بسزایی دارد و از آنجایی که از مواد اصلی این آش به شمار می رود بنابراین یک غذای مقوی محسوب می شود. در تهیه این آش علاوه بر بلغور گندم موادی همچون سبزی آش، گوجه فرنگی، عصاره گوشت، آبغوره، زعفران، لوبیا قرمز و ... استفاده می شود.

پیچاق قیمه

پیچاق قیمه یا همان پیچاخ قیمه یکی از خوشمزه ترین و پرطرفدارترین غذاهای محلی استان اردبیل به شمار می رود که از آن به عنوان خورشت بادام نیز یاد می شود. به کار بردن بادام در این غذا باعث شده است که ارزش غذایی آن بالا برود. چراکه این آجیل به واسطه داشتن منبع غنی آنتی اکسیدان خاصیت ضد سرطانی دارد و همچنین برای بیمارانی که فشار خون بالا و دیابت دارند بسیار مفید است.

خشیل

خشیل به عنوان یکی از مقوی ترین غذاهای سنتی فصول سرد سال اردبیل به شمار می رود و از آنجایی که موادی همچون شیره خرما، کره، دارچین، آرد، شکر و بلغور در آن به کار برده شده است بنابراین دارای طبع گرمی است و تدارک دیدن آن در شب های سرد زمستان بسیار دلچسب می باشد.

تاس کباب

غذای محلی خوش رنگ و لعاب دیگری که متعلق به استان اردبیل می باشد و طرفداران خاص خود را دارد، معروف به تاس کباب است که در دو نوع مختلف تهیه می شود. در تهیه تاس کباب موادی همچون گردو، گوشت ران یا سینه مرغ، زنجبیل تازه، سیر، چوب دارچین، تخم گشنیز، دارچین، روغن زیتون و ... به کار برده می شود.

باسترما پلو

پلویی به نام باسترماپلو متعلق به بادکوبه (باکو) می باشد. معنای این غذا یعنی مدفون شده و جالب است بدانید که علت نامگذاری آن این است که زمانی که این غذا سرو می شود مواد ترکیبی آن قابل رویت نیست. از مواد تشکیل دهنده این غذا می توان به زعفران، گردو، برنج، کره، رب ازگیل، مرغ آلوچه، سیب زمینی و ... اشاره کرد.

خورش ترشی قورمه

خورشت ترشی قورمه از جمله غذاهایی است که در ماه رمضان در سفره اردبیلی ها خودنمایی میکند. یک غذای سنتی که از ترکیب گوشت قرمز، لوبیا چشم بلبلی، آلوچه خورشی، زعفران، پیاز، رب گوجه فرنگی، پخته میشود و با برنج سرو میگردد. به دلیل وجود گوشت و آلو به این نام، معروف است. آلوچه دارای خواص فراوانی می باشد از جمله موجب هضم سریع غذا میشود و مشکلات روده را نیز رفع میکند.

کشمش پلو

کشمش در واقع همان انگور خشک شده می باشد و تقریبا تمامی ویتامین های گروه ب را در خود جای داده و همچنین سرشار از آهن، کلسیم و پتاسیم نیز می باشد. کشمش پلو از غذاهای معروف اردبیلی ها است که در آن از کشمش، مقداری شیر و برنج استفاده میکنند.

یرکوکی خورشی یا خورشت هویج

خورشت هویج یا همان یرکوکی خورشی از جمله خورشت های خوشمزه محلی و مقوی این منطقه به شمار می رود که با ظاهر بسیار اشتها برانگیزی که دارد باعث می شود اکثر مردم به ویژه گردشگران طالب خوردن آن باشند. برای تهیه این خورشت خوشمزه به موادی همچون گوشت قرمز، هویج، زعفران، روغن، رب گوجه فرنگی، آبلیمو، آبغوره و ... نیاز دارید.

چیغیرتما

چیغیرتما یک غذای راحت و خوشمزه که در کمترین زمان و با کمترین مواد آماده میشود. این غذا با مرغ، بوقلمون و ...نیز پخته میشود. برای پخت این غذا تخم مرغ، گوجه فرنگی، نمک، فلفل و کره کفایت میکند تا بهترین چیغیرتما یا املت خوشمزه را بپزید. اردبیلی های خوش ذوق مرغ هم به آن اضافه میکنند.

تره اسفناج

اسفناج گیاهی است سرشار از آهن که بسیار مقوی است و دارای خواص ضد سرطانی است و برای بهبود کم خونی، تقویت اعصاب، کلسترول خون بسیار مفید است. اهالی اردبیل از مخلوط اسفناج با لپه، پیاز، سیر، رب انار، روغن، زردچوبه و تخم مرغ غذایی لذیذ به نام تره اسفناج می پزند. این غذای مغذی از خوراکی های محبوب اردبیلی ها می باشد.

دمی یارما

یارما همان بلغور آسیاب شده است. دمی یارما یک غذای اردبیلی است که با بلغور گندم، هویج، گوشت چرخ کرده، سیب زمینی، پیاز، روغن، نمک، زردچوبه، گوجه فرنگی و فلفل پخته میشود.

سوتی پلو

سوتی پلو از غذاهای سنتی اردبیل محسوب میشود که در چهارشنبه سوری و شب عید سفره های اردبیلی ها را رنگین میکند و با برنج، شیر، گلاب، هل، روغن تهیه میشود و با ماهی دودی، روغن حیوانی، کشمش و خرما سرو میشود این غذا به خاطر داشتن مواد مغذی برای افطار و سحر نیز مناسب است و آن را میتوان با خورش هویج، خورش خلال بادام، خورش فسنجان و دیگر خورشت های شیرین نیز سرو میگردد.

کته

در مناطقی از استان اردبیل در ماه های اردیبهشت و خرداد غذایی با شنبلیه (بوی اوتو)، شنگ (یملیک)، ترشک (اولیک)، غاز ایاقی، کیسه کشیش (قوش اپ بیی)، سلمک (سلمه تره یاغلیجا)، پونه (یارپوز) و برنج و لپه طبخ میشود. همه این مواد را در خمیر آرد گندم می پیچند و روی تنور (ساج) میپزند و با ماست و کره نوش جان می کنند.

لونگی

لونگی در واقع همان مرغ یا اردک شکم پر است که غذای محلی تالش و آستارا می باشد اما در اردبیل هم طبخ میشود این غذا با پیاز، گردو، آبغوره، رب ازگیل، رب آلوچه، نمک و فلفل و گوجه فرنگی پخته میشود.

سوغان سو

این غذا هم در اردبیل و هم استان آذربایجان شرقی پخته می شود و با موادی همچون رشته، تخم مرغ، پیاز و آب پخته میشود و سریع هم آماده میگردد و مانند آبگوشت خورده میشود. به این صورت که ابتدا آب را با نان میخورند و بعد رشته و تخم مرغ را میل می کنند.

قیساوا

مناطق سرد کشورمان اغلب روزهای سردشان را با قیساوا آغاز میکنند. برای تهیه ی این صبحانه لذیذ و مقوی از خرما، گردوی خردشده و تخم مرغ استفاده میکنند. جالب است بدانید برای پخت آن ابتدا خرما را تفت داده و بعد گردو و تخم اضافه را میکنند.

تره

این غذا را میتوان به عنوان یک داروی مقوی که از گیاهان خوشمزه پخته میشود. برگهای جوان گیاهانی همچون ترشک (اولیک)، گاوزبان بدل (قازان دولدوران)، سلین (شیرین تره)، گاوزبان خاردار (قوزی قولاغی)، اسفناج وحشی (شوموتره سی) گل گاوزبان وحشی (بوزو بورنی)، شمعدانی وحشی (قیر میزی شالواریا چوبان اوخی)، شنگ (یملیک)، سلمک (یاغلیجا)، غاز ایاقی، گوش خرگوش (گویجه گئوزی) و بارهنگ (بزوشا) که با کمی لپه و برنج می پزند و بسیار لذیذ است.

خینگل

خینگل که از ترکیب آرد، گوشت چرخ کرده، پیاز، سیر، ماست، رب گوجه فرنگی، نمک و فلفل پخته میشود. مخصوص عشایر دشت مغان در اردبیل است ابتدا از آرد خمیر درست کرده و آن را در اندازه های دو سه میلی متری باز کرده و به شکل مربع های کوچک برش میدهند. این خمیرها اول در هوای خشک و آزاد قرار داده شده بعد پخته میشوند و بعد با گوشت چرخ کرده و ماست و سیر نوش جان می گردند.

ساج ایچی

ساج ایچی یک غذای خوشمزه و لذیذ است که با استفاده از کره، پیاز، ماست ترجیحا ترش و غلیظ، گوشت، سیر، نمک، پخته میشود. سیر پایه ی اصلی این غذای خوشمزه است و حذف آن غیر ممکن می باشد ولی به جای گوشت میتوان از مرغ استفاده کرد.

آبگوشت بزباش

این آبگوشتخوشمزه در همه ی نقاط ایران با کمی تفاوت پخته میشود. برای تهیه این آبگوشت لذیذ از گوشت ماهیچه یا سر، لوبیای قرمز یا چشم بلبلی، روغن پیاز، سیب زمینی، لیمو عمانی، نمک و فلفل استفاده میکنند. این غذا برای جا افتادن نیاز به زمان بیشتری دارد.

خورش کنگر

کنگر در بیشتر نقاط کشورمان می روید و خورشی که با آن پخته میشود نیز بسیار خوش طعم است. در اردبیل خورش کنگر را با کنگر، گوشت خورشی، لیمو عمانی، جعفری و نعنا، پیاز، نمک و فلفل می پزند.

شیر پلو

شیرپلو نیز از غذاهای خوشمزه ای است که اردبیلی ها میپزند و در ترکیب آن از موادی مانند:برنج، شیر، نمک، کره، استفاده می کنند. آنها اول برنج را تمیز پاک کرده و می شویند و سپس خیس می کنند. بعد با کره و روغن داغ و بدون شیر یا آب درون قابلمه میریزند و بعد از مدتی شیر را به آن افزده و بعد از اینکه چند جوش زد برنج را دم می کنند.

ساج کباب

یک غذای سنتی که هم در آذربایجان شرقی و هم غربی پخته میشود. البته به نام ساج قورما نیز معروف است. برای تهیه ساج کباب خوشمزه گوشت گوسفند، روغن حیوانی، ماست، نان لواش، سیر، نمک، فلفل، لازم است.

ترشی گرما

این خورش بسیار ساده و راحت است و طرفداران بسیار زیادی دارد. ترشی گرما با استفاده از پیاز داغ، آلوچه، لوبیا چشم بلبلی، زعفران، نمک و گوشت طبخ می گردد و با نان و برنج سرو می شود.

قیسی پلو

قیسی پلوی اردبیل بسیار زبانزد و خوشمزه است. اگر یکبار آن را امتحان کنید برای همیشه طعم بی نظیر آن در ذهنتان ماندگار خواهد شد. قیسی سرشار از پتاسیم، آهن، فیبر، ویتامین A و ویتامینB و ویتامین K و ... می باشد. این غذای دلچسب مخلوطی از برنج، قیسی، دارچین، کره، روغن و جوز هندی می باشد. البته برای تزیین می توان از کشمش و گردو نیز استفاده کرد. افراط در خوردن این غذا باعث مشکلات گوارشی میشود.

یومورتا کوفته سی

یومورتا کوفته سی همان کتلت تخم مرغ است که با برنج، لپه، تخم مرغ، سبزی ( تره، گشنیز، مرزه، کمی ترخون، جعفری) رب گوجه فرنگی، پیاز و نمک و فلفل آماده میشود و به علت دارا بودن سبزی های متعدد بسیار خوشمزه است و داشتن تخم مرغ نیز مواد مغذی آن را دو چندان کرده است.

رشته پلو

اردبیلی ها رشته پلو را غذای محلی و سنتی خودشان می دانند و آن را با شیوه ی خاص خود می پزند. برنج، رشته پلویی، کشمش، سینه مرغ، پیاز، کره، نمک و فلفل، زعفران دم کرده مواد اولیه ی رشته پلو را تشکیل می دهند. آنها معتقدند خوردن رشته پلو در روزهای اول سال جدید شگون دارد.